"Văn học nghệ thuật Quảng Ninh có bề dày truyền thống, nhất là lĩnh vực âm nhạc"

PGS.TS, nhạc sĩ Đỗ Hồng Quân, Chủ tịch Liên hiệp Các hội văn học nghệ thuật Việt Nam, là người gắn bó và theo sát phong trào sáng tác văn học nghệ thuật ở Quảng Ninh trong nhiều năm qua, bản thân ông cũng có những ca khúc về vùng đất này. Nhân dịp nhạc sĩ Đỗ Hồng Quân về dự hội thảo 50 năm văn học nghệ thuật Quảng Ninh, phóng viên Trung tâm Truyền thông tỉnh đã có cuộc phỏng vấn ông.

- Thưa nhạc sĩ, ông đánh giá như thế nào về nền văn học nghệ thuật Quảng Ninh trong nửa thế kỷ qua kể từ sau Đại thắng mùa xuân năm 1975?

+ Muốn nói về thời kỳ sau 1975, tất yếu phải nhắc đến thời kỳ trước đó, Quảng Ninh cùng với đồng bào chiến sĩ miền Bắc xây dựng nền văn hóa xã hội chủ nghĩa mang màu sắc Việt Nam. Tại Quảng Ninh, nền văn hoá văn học nghệ thuật với truyền thống công nhân mỏ có từ thời chống Pháp, thể hiện rõ nét về các lĩnh vực như: Văn học, mỹ thuật, âm nhạc cũng như những loại hình nghệ thuật khác.

Sau năm 1975, nền văn học nghệ thuật đó đã được nối tiếp bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên của hòa bình, độc lập, tự do, dựng xây. Hòa bình thống nhất đã tạo ra niềm hứng khởi, cảm hứng lớn mà các thế hệ văn nghệ sĩ Quảng Ninh trong suốt nửa thế kỷ qua đã được hưởng thụ và đã sáng tạo ra nhiều tác phẩm văn học nghệ thuật có giá trị. Những thành tựu đó, chúng tôi không thể kể hết ra đây một lúc được. Chỉ có thể điểm qua vài lĩnh vực như văn học, có những nhà văn, nhà thơ như: Võ Huy Tâm, Trần Nhuận Minh, Dương Hướng. Về âm nhạc, có những nhạc sĩ như: Đỗ Hòa An, Lê Đăng Vệ. Họ đều là những con người gắn bó sâu sắc với mảnh đất Vùng mỏ, với ngành Than, với Hạ Long và đều đã được trao những giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật trong các giai đoạn khác nhau.

- Theo ông, những thành tựu đó có thể nói đã được định hình hay chưa?

+ Nhìn chung, văn học nghệ thuật Quảng Ninh luôn luôn chuyển động chứ không phải vì một hoặc hai thành tựu nhất thời mà giậm chân tại chỗ. Còn thế hệ văn nghệ sĩ những người làm văn học nghệ thuật Quảng Ninh ở độ tuổi trẻ có thể thiếu kinh nghiệm thực tế một chút nhưng bù lại có chút kiến thức kinh viện, nhiều người được đào tạo bài bản có thể dấn thân vào những đề tài gai góc. Ví dụ trong loại hình nhiếp ảnh, hay trong loại hình mỹ thuật, các nghệ sĩ Quảng Ninh đã sử dụng thứ ngôn ngữ rất hiện đại.

- Sự đổi mới cách tân theo hướng hiện đại đó, phải chăng cũng xuất phát từ việc được tiếp xúc, giao lưu gặp gỡ với các văn nghệ sĩ gạo cội?

+ Quảng Ninh còn là miền đất hội tụ để văn nghệ sĩ Quảng Ninh triển khai nhiều kế hoạch sáng tác. Quảng Ninh từng là nơi tổ chức Festival Âm nhạc quốc tế với 300 nghệ sĩ trong nước và quốc tế tham dự. Quảng Ninh cũng đã 2 lần đăng cai tổ chức ngày thơ quốc tế. Điều đó cho thấy, Quảng Ninh có những cơ hội không nhỏ, những tiềm năng rất lớn, lực lượng dồi dào có nhiều khả năng, đầy triển vọng trong tương lai.

Đặc biệt, tôi thấy thành tựu có được không thể không nói đến việc lãnh đạo tỉnh và các sở, ngành, địa phương của tỉnh rất quan tâm với một tầm nhìn xa trông rộng, tạo điều kiện cho văn học nghệ thuật Quảng Ninh phát triển, cho các văn nghệ sĩ trong tỉnh thể hiện tài năng, tạo nền tảng vững chắc cho văn học nghệ thuật Quảng Ninh bước tiếp, đạt nhiều thành tựu rực rỡ trong kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

Tôi nghĩ, mấu chốt là cách đặt vấn đề của tỉnh, từ đảng bộ, chính quyền cân đối giữa các lĩnh vực, trong đó có phát triển về văn hóa. Và cách coi trọng văn hóa ngang tầm chính trị, kinh tế với xã hội là việc rất nghiêm túc, đúng đắn. Vì vậy, chủ trương trao Giải thưởng Văn nghệ Hạ Long 5 năm/lần là rất đúng đắn, là sự kích hoạt cho sáng tạo. Và chính sự đãi ngộ, trân trọng đối với văn nghệ sĩ như là những nhà sáng tạo đó mới là chìa khóa để có những tác phẩm tốt.

- Là nhạc sĩ, ông nhìn nhận thế nào về thành tựu âm nhạc Quảng Ninh những năm qua?

+ Văn học nghệ thuật Quảng Ninh có bề dày truyền thống nhất là lĩnh vực âm nhạc. Giới nhạc sĩ trong nước đã có truyền thống gắn bó với đất mỏ Quảng Ninh kể từ những năm chống Mỹ cứu nước, khi mà đoàn các nhạc sĩ như: Hoàng Vân, Tân Huyền, Văn Dung, Đỗ Nhuận… đã về đây và để lại rất nhiều tác phẩm. Nhiều nhạc sĩ đã đến và để lại nhiều tác phẩm hay, như: “Những ngôi sao ca đêm” của nhạc sĩ Phạm Tuyên, “Đường đi lên mỏ” của nhạc sĩ Tân Huyền, “Bài ca công nhân Vùng mỏ” của nhạc sĩ Đỗ Nhuận, “Bài ca thợ lò” của nhạc sĩ Hoàng Hiệp, “Nhịp máy khoan” của nhạc sĩ Trọng Bằng, “Trái tim đỏ trên đất mỏ Vàng Danh” của nhạc sĩ Chu Minh, “Đất mỏ anh hùng” của nhạc sĩ Xuân Giao... Quảng Ninh đã nhiều thế hệ ca sĩ có thể kể ra như: Quang Thọ, Lê Dung, Quang Mạo, Doãn Tần, Đức Long... sau này thì có Hồ Quỳnh Hương, Ngọc Anh, Hoàng Tùng, Hoàng Thái, Tuấn Anh...

Đấy là lực lượng biểu diễn, còn về lực lượng sáng tác, nhiều nhạc sĩ như: Xuân Nhật, Lê Đăng Vệ, Lê Nguyên Thêm, Xuân Quang, Vũ Đức Tạo, Ngọc Xuân, Đặng Xuyên, Nguyễn Thành Long đã góp phần đặt nền móng cho một thế hệ trẻ tiếp theo có thể phát triển. Một số nhạc sĩ trẻ như: Bùi Bá Quảng, Hoàng Thành, Vũ Việt Hồng, Tuấn Đạt, Phạm Hữu Thắng, Nguyễn Mạnh Trung đã tiếp thu những gì của thế hệ đi trước, mạnh dạn hội nhập với quốc tế. Âm nhạc Quảng Ninh có thứ ngôn ngữ khỏe khoắn, mang dấu ấn công nghiệp của công nhân Vùng than. Từ đề tài đến ngôn ngữ âm nhạc đều luôn hướng tới một giá trị chân - thiện - mỹ sâu sắc. Và rất mừng là càng ngày càng có nhiều ca khúc mới, hay và được giải ở các cuộc thi của trung ương, Hội Nhạc sĩ Việt Nam.

Thêm nữa, các tác phẩm còn đóng góp trực tiếp cho công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, đồng thời là thực hiện những nhiệm vụ cụ thể của đảng bộ, chính quyền tỉnh Quảng Ninh. Trong đó có nhiệm vụ thu hút khách du lịch, để Quảng Ninh trở thành nơi hấp dẫn không chỉ về mặt thiên nhiên, mà còn là mảnh đất của văn hóa, âm nhạc. Nhờ lực lượng này mà càng ngày đội ngũ những người sáng tác âm nhạc ở Quảng Ninh càng dày thêm. Không những thế, nhiều nhạc sĩ từng sống và sáng tác ở Vùng mỏ nay chuyển đi nơi khác cũng thường xuyên gửi tác phẩm của mình về Quảng Ninh.

Quảng Ninh được thiên nhiên ưu ái nhiều thứ nên đã được tổ chức nhiều sự kiện quy mô lớn, trong đó có những sự kiện về âm nhạc và những hoạt động cho các nhạc sĩ tìm kiếm cảm hứng sáng tác, trải nghiệm thực tế sinh động để có tác phẩm và có đất diễn. Nhìn chung, mảnh đất Quảng Ninh có nhiều tiềm năng âm nhạc, có hoạt động âm nhạc chuyên nghiệp lớn mạnh và rộng khắp. Nhận ra điều này, lãnh đạo tỉnh và Hội Nhạc sĩ Việt Nam đã xây dựng một trung tâm đào tạo tài năng âm nhạc tại Tuần Châu, TP Hạ Long. 

- Còn về phong trào ca nhạc quần chúng thì sao, thưa ông?

+ Đây cũng là một điểm sáng. Ở Quảng Ninh có nhiều hội diễn ngành mà ấn tượng nhất với chúng tôi là các hội diễn của ngành Than. Những hội diễn này là cái nôi, là vườn ươm, là nơi tập hợp lực lượng rất đông đảo tự giác, có tổ chức với hiệu quả nghệ thuật cao.

Quảng Ninh là nơi rất thuận lợi cho sự giao lưu văn hoá. Vì thế, các nhạc sĩ trẻ Quảng Ninh đã có nhiều thuận lợi sử dụng âm nhạc điện tử, tiếp thu thành tựu âm nhạc thế giới và những trào lưu mới. Thêm nữa, những đề tài của họ hướng tới cũng là tuổi trẻ với đặc thù của Vùng than, vùng lao động công nghiệp có truyền thống với những con người anh hùng. Do đó, tác phẩm họ viết ra dễ đi vào tuổi trẻ, được giới trẻ tiếp nhận.

- Cảm ơn nhạc sĩ đã trả lời phỏng vấn!