Mỗi người dân là một tác nhân thay đổi

Năm 2025, chủ đề Ngày môi trường thế giới đã được Chương trình Môi trường Liên Hợp quốc (UNEP) lựa chọn là "Chống ô nhiễm nhựa" nhằm kêu gọi cộng đồng toàn cầu hành động quyết liệt để giải quyết rác thải nhựa - một trong những thách thức môi trường cấp bách nhất hiện nay. Đây là lần thứ hai trong vòng ba năm (2023 và 2025) chủ đề này được lựa chọn, không phải ngẫu nhiên, mà thể hiện tính cấp bách và ưu tiên toàn cầu.

Ngày 5/6 hằng năm được UNEP chọn là Ngày Môi trường thế giới. Đây là sự kiện môi trường quốc tế thường niên được Việt Nam hưởng ứng từ năm 1982 và đã trở thành phong trào rộng khắp phạm vi cả nước, góp phần nâng cao nhận thức của cộng đồng về bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu, bảo tồn đa dạng sinh học và thúc đẩy phát triển bền vững.

Theo đánh giá của UNEP, ô nhiễm nhựa đã trở thành một trong những thách thức môi trường cấp bách nhất toàn cầu. Mỗi năm, thế giới sản xuất khoảng 430 triệu tấn nhựa, trong đó hơn hai phần ba là sản phẩm sử dụng một lần và nhanh chóng trở thành rác thải. Hậu quả là ô nhiễm đại dương, suy thoái hệ sinh thái, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe con người. Việt Nam, với đặc điểm địa lý có nhiều lưu vực sông và vùng ven biển, đang chịu tác động rõ rệt từ vấn nạn này.

Theo Tiến sĩ Hoàng Văn Thức, Cục trưởng Cục Môi trường (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), Ngày Môi trường Thế giới năm nay có ý nghĩa hết sức quan trọng không chỉ đối với ngành môi trường mà còn là thời khắc để chúng ta cùng nhau hiện thực hóa các cam kết môi trường, việc triển khai đồng bộ các Nghị quyết chiến lược của Đảng, Quốc hội và Chính phủ là nền tảng định hướng cho hành động cụ thể, hiệu quả và bền vững. Đặc biệt, sự gắn kết giữa chủ đề Ngày Môi trường Thế giới năm 2025 với việc thực thi hiệu quả 4 Nghị quyết trọng điểm của Trung ương (Nghị quyết số 57-NQ/TW, Nghị quyết số 59-NQ/TW, Nghị quyết số 66-NQ/TW và Nghị quyết số 68-NQ/TW).  

Cũng theo Tiến sĩ Hoàng Văn Thức, ô nhiễm nhựa không phải là lỗi của nhựa, mà là lỗi trong cách chúng ta sử dụng và thải bỏ chúng. Mỗi người dân, mỗi doanh nghiệp và chính quyền đều có vai trò trong chuỗi giá trị nhựa. Một chai nhựa nếu bị vứt bỏ ra môi trường có thể tồn tại 500 năm. Nhưng nếu được tái sử dụng hoặc xử lý đúng cách, nó có thể trở thành tài nguyên, được tái sinh. Bởi vậy, từ hành động nhỏ như nhặt rác, phân loại rác, từ chối túi nilon… mỗi người sẽ góp phần kiến tạo một nền kinh tế sạch, nơi nhựa không còn là rác, mà trở thành nguồn tài nguyên bền vững.

Trong những năm qua, tỉnh Quảng Ninh đã ban hành nhiều văn bản chỉ đạo có tính nền tảng và chiến lược, tạo khung pháp lý đồng bộ và thống nhất trong công tác triển khai thực hiện “Chống ô nhiễm nhựa”. Năm 2019, tỉnh Quảng Ninh là một trong các tỉnh, thành phố đầu tiên của cả nước phát động ở quy mô toàn tỉnh thực hiện chiến dịch “Chống rác thải nhựa”. Năm 2022, huyện Cô Tô ban hành và triển khai Đề án “Nói không với rác thải nhựa” tuyên truyền, khuyến khích du khách và người dân không sử dụng túi nylon, đồ nhựa một lần trên đảo và kể từ ngày 15/9/2023, huyện Cô Tô cấm du khách mang đồ nhựa dùng một lần lên các đảo.

Các mô hình như “Vịnh Hạ Long không rác thải nhựa” do Ban Quản lý Vịnh Hạ Long triển khai cũng đã tạo nên dấu ấn tích cực và nhận được sự hưởng ứng mạnh mẽ từ du khách và người dân. Đến nay, các phong trào “Ngày thứ bảy xanh”, “Thu gom rác nhựa dọc bờ biển” cùng nhiều chiến dịch thu gom rác nhựa được duy trì thường xuyên ở các khu dân cư. Qua đó hình thành nếp sống văn minh, thân thiện với môi trường, nâng cao nhận thức và hành vi tiêu dùng của cộng đồng.

“Không có ai đứng ngoài cuộc chiến này. Và chỉ khi tất cả cùng hành động, cùng bắt đầu từ bây giờ, chúng ta mới có thể chấm dứt ô nhiễm nhựa, mở ra một tương lai xanh hơn, đáng sống hơn cho thế hệ mai sau” - Tiến sĩ Thức chia sẻ.