UNESCO phê duyệt điều chỉnh ranh giới Di sản Thiên nhiên Thế giới gồm hai vườn quốc gia của Việt Nam và Lào

Ngày 13/7, tại Kỳ họp lần thứ 47 của Ủy ban Di sản Thế giới ở thủ đô Paris, UNESCO đã chính thức thông qua quyết định lịch sử: điều chỉnh ranh giới Di sản Thiên nhiên Thế giới Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng, trong đó bao gồm cả Vườn quốc gia Hin Nam Nô của Lào, tạo nên di sản thế giới liên biên giới đầu tiên mang tên "Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng và Vườn quốc gia Hin Nam Nô".

Quyết định có ý nghĩa lịch sử đặc biệt này được thông qua dựa trên ba tiêu chí quan trọng của UNESCO: tiêu chí về địa chất và địa mạo, tiêu chí về hệ sinh thái và tiêu chí về đa dạng sinh học. Đây không chỉ là thành công của hai quốc gia mà còn là minh chứng cho sức mạnh của hợp tác quốc tế trong bảo tồn di sản thiên nhiên.

Với quyết định này, Việt Nam chính thức có 9 Di sản Thế giới, trong đó bao gồm 2 Di sản liên tỉnh là Vịnh Hạ Long - Quần đảo Cát Bà (Quảng Ninh và Hải Phòng) và Quần thể di tích danh thắng Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc (Quảng Ninh, Bắc Ninh và Hải Phòng), cùng với Di sản liên biên giới đầu tiên này.

Thành công hôm nay là kết quả của một quá trình hợp tác dài 7 năm giữa hai nước láng giềng. Khởi đầu từ Biên bản ghi nhớ được ký ngày 10/1/2018 giữa hai Bộ Văn hóa về việc hỗ trợ Lào đưa Vườn quốc gia Hin Nam Nô trở thành Di sản thiên nhiên thế giới, quá trình này đã trải qua nhiều giai đoạn quan trọng. Năm 2023, chính phủ hai nước đã thống nhất chủ trương xây dựng hồ sơ đề cử Vườn quốc gia Hin Nam Nô của Lào là Di sản Thế giới liên biên giới với Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng của Việt Nam. Trên cơ sở đó, Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Nguyễn Văn Hùng đã có các buổi làm việc trực tiếp với Bộ trưởng Bộ Thông tin, Văn hóa và Du lịch Lào Suanesavanh Vignaket. Cục Di sản văn hóa Việt Nam đã trực tiếp phối hợp, hướng dẫn và hỗ trợ Cục Di sản văn hóa Lào trong toàn bộ quá trình xây dựng hồ sơ, cùng với sự hỗ trợ nhiệt tình của Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Trị, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Ban quản lý Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng và các cơ quan liên quan.

Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng và Vườn quốc gia Hin Nam Nô tạo thành một trong những cảnh quan karst đá vôi và hệ sinh thái nổi bật và nguyên vẹn nhất trên thế giới. Nằm tại điểm giao thoa của Dãy núi Annam và Vành đai Đá vôi Trung Đông Dương, khu vực này có lịch sử địa chất đặc biệt với sự hình thành karst phát triển từ thời kỳ Paleozoic khoảng 400 triệu năm trước.

Về địa chất và địa mạo, khu vực này thuộc vào những hệ thống karst nhiệt đới ẩm ướt nguyên vẹn lớn nhất toàn cầu. Sự đa dạng của các đặc điểm karst đa giác đã được ghi nhận không có ở bất cứ nơi nào khác trên thế giới. Đặc biệt quan trọng là các hang động Sơn Đoòng và Xe Bang Fai chứa đoạn hang động lớn nhất thế giới được ghi nhận về đường kính và tính liên tục.

Về hệ sinh thái, đây là nơi bảo vệ các hệ sinh thái có ý nghĩa toàn cầu trong vùng sinh thái đất liền Rừng nhiệt đới Annam Bắc. Sự phức tạp và tính nguyên vẹn tương đối của cảnh quan đá vôi đã tạo ra nhiều hốc sinh thái, tạo cơ hội cho các quá trình tiến hóa sinh thái và các loài.

Về đa dạng sinh học, khu vực này là nơi chung sống của hơn 2.700 loài thực vật có mạch và 800 loài động vật có xương sống được ghi nhận ở Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng. Tại Hin Nam Nô, hơn 1.500 loài thực vật có mạch và 536 loài động vật có xương sống đã được ghi nhận, bao gồm loài Nhện Săn Khổng lồ - loài nhện lớn nhất theo sải chân trên toàn cầu và đặc hữu của tỉnh Khăm Muộn.

Trong lời phát biểu cảm ơn sự ủng hộ của Ủy ban Di sản thế giới và bạn bè quốc tế, Bộ trưởng Bộ Văn hóa và Du lịch, Chủ tịch Ủy ban Di sản quốc gia của Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào Suansavanh Viyaketh cũng vui mừng bày tỏ: "Hôm nay đánh dấu một ngày có ý nghĩa và khoảnh khắc tự hào của Chính phủ Lào và toàn thể xã hội Lào, khi Vườn Quốc gia Hin Nam Nô của Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào đã được chính thức ghi danh như một phần mở rộng của Vườn Quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng Di sản Thế giới tại Việt Nam."

Chia sẻ với phóng viên TTXVN tại Pháp, Đại sứ Lào bên cạnh UNESCO, Kham-Inh Khitchadeth đã bày tỏ niềm vui và sự tự hào: "Hôm nay, tôi rất tự hào khi được UNESCO công nhận hồ sơ đề cử Vườn quốc gia Hin Nam Nô thông qua việc mở rộng việc điều chỉnh ranh giới của Di sản Thiên nhiên Thế giới Phong Nha - Kẻ Bàng ở miền Bắc Việt Nam. Nhân dịp này, tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành đến phía Việt Nam đã ủng hộ đề xuất của chúng tôi". Ông cũng nhấn mạnh tầm nhìn tương lai: "Tôi tin tưởng rằng, vì hai vườn quốc gia này cùng được công nhận, nên trong tương lai, hai quốc gia của chúng ta sẽ phối hợp chặt chẽ với nhau để quảng bá các vườn quốc gia này, không chỉ nhằm thúc đẩy du lịch mà còn để bảo tồn di sản chung của cả hai nước trong tương lai".

Thứ trưởng Hoàng Đạo Cương cũng chia sẻ quan điểm này khi nhấn mạnh: "Việc điều chỉnh ranh giới Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng Hin Nam Nô công nhận là di sản thiên nhiên thế giới không chỉ là một thành công của nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào, mà còn chứng tỏ tình hữu nghị giữa hai nước Việt Nam và Lào. Trong thời gian qua, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch và tỉnh Quảng Trị đã phối hợp cùng với các cơ quan hữu quan của Lào xây dựng hồ sơ và đệ trình lên UNESCO và để trong kỳ họp thứ 47 diễn ra tại Paris ngày hôm nay vườn quốc gia Hin Nam Nô của Lào được chính thức công nhận là di sản thiên nhiên thế giới. Chúng tôi đánh giá đây là một thành công chung, minh chứng cho tình hữu nghị mãi mãi xanh tươi, đời đời bền vững giữa hai nước. Trong thời gian tới, các cơ quan của Việt Nam và Lào sẽ tiếp tục phối hợp để làm sao chúng ta vào tồn và phát huy giá trị của di sản thiên nhiên xuyên quốc gia giữa Lào và Việt Nam được tốt nhất và cũng để phát triển kinh tế bền vững".

Phó chủ tịch tỉnh Quảng Trị Hoàng Xuân Tân đã khẳng định rằng trong quá trình thực hiện hồ sơ, thì tỉnh Quảng Trị nói chung trước đây, cũng như là tỉnh Quảng Trị sau này, vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng cũng đã ủng hộ các bạn Lào rất tích cực trong quá trình xây dựng hồ sơ. "Do Hin Nam Nô và Phong Nha - Kẻ Bàng liền cạnh nhau, nên là sắp tới chúng tôi cũng sẽ có kế hoạch quản trị trong quá trình bảo tồn và phát triển vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng và Hin Nam Nô một cách đồng bộ và hiệu quả nhất".

Đề cập đến những nhiệm vụ quan trọng trong thời gian tới, PGS.TS. Lê Thị Thu Hiền - Cục trưởng Cục Di sản văn hóa - cho biết: "Để quản lý tốt di sản thế giới liên biên giới giữa hai quốc gia Việt Nam và Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào, hai bên cần tiếp tục đẩy mạnh triển khai các đề tài nghiên cứu khoa học và xác lập các phương pháp hoạt động để có thể đối phó với những nguy cơ tác động tới di sản". Bà cũng nhấn mạnh về việc đánh giá sức tải du lịch phù hợp với khả năng và sức tải về sinh thái tài nguyên trong tổng thể Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng và Vườn quốc gia Hin Nam Nô. Đặc biệt, phía Việt Nam có thể hỗ trợ phía bạn Lào nâng cao năng lực xây dựng quy định pháp luật trong việc quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị các di sản thế giới.

Sự thành công này không chỉ đơn thuần là việc mở rộng một di sản thế giới mà còn là biểu tượng sâu sắc của mối quan hệ hữu nghị đặc biệt Việt Nam - Lào. Đại sứ Lào đã nhấn mạnh: "Chúng tôi hy vọng rằng di sản này sẽ trở thành động lực và biểu tượng cho mối quan hệ giữa hai quốc gia chúng ta trên trường quốc tế". Như Thứ trưởng Hoàng Đạo Cương đã khẳng định: "Chúng tôi đánh giá đây là một thành công chung, minh chứng cho tình hữu nghị mãi mãi xanh tươi, đời đời bền vững giữa hai nước".

Việc Di sản Thiên nhiên Thế giới "Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng và Vườn quốc gia Hin Nam Nô" được UNESCO công nhận không chỉ mang ý nghĩa bảo tồn mà còn mở ra nhiều cơ hội phát triển bền vững. Đây sẽ là hình mẫu cho việc quản lý di sản thế giới liên biên giới đầu tiên, giúp Việt Nam đóng góp kinh nghiệm thực tiễn vào công tác quản lý di sản thế giới theo Công ước 1972 của UNESCO. Hơn thế nữa, thành công này mở ra triển vọng cho việc phát triển du lịch bền vững, tạo sinh kế cho cộng đồng địa phương hai bên biên giới, đồng thời góp phần thắt chặt hơn nữa mối quan hệ hữu nghị, đoàn kết giữa hai dân tộc Việt Nam và Lào. Với 9 Di sản Thế giới, Việt Nam tiếp tục khẳng định cam kết mạnh mẽ trong việc bảo vệ và phát huy các giá trị di sản văn hóa và thiên nhiên quý báu, đồng thời thể hiện tinh thần hợp tác quốc tế trong bảo tồn di sản chung của nhân loại.

Như vậy, tính đến nay, Việt Nam đã có 9 Di sản thế giới, trong đó có 2 Di sản thế giới liên tỉnh là Vịnh Hạ Long - Quần đảo Cát Bà (tỉnh Quảng Ninh và thành phố Hải Phòng) và Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc (tỉnh Quảng Ninh, Bắc Ninh và thành phố Hải Phòng), cùng với Di sản thế giới liên biên giới đầu tiên Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng (tỉnh Qusrng Trị) và Vườn quốc gia Hin Nam Nô (tỉnh Khăm Muộn, CHDCND Lào).

Việc di sản Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng và Vườn quốc gia Hin Nam Nô được UNESCO công nhận sẽ là hình mẫu cho việc quản lý di sản thế giới liên biên giới đầu tiên để Việt Nam có thể đóng góp kinh nghiệm thực tiễn vào công tác quản lý di sản thế giới theo Công ước 1972 về Bảo vệ Di sản Văn hóa và Thiên nhiên Thế giới của UNESCO.

Ngoài ra, đây cũng là biểu tượng của quan hệ hợp tác giữa hai nước Việt Nam và Lào trong lĩnh vực di sản văn hóa, qua đó góp phần tăng cường và củng cố hơn nữa mối quan hệ hữu nghị, đoàn kết bền chặt giữa hai nước láng giềng anh em.