Phát huy hiệu quả hệ thống quan trắc môi trường tự động

Phát triển kinh tế - xã hội gắn với bảo vệ môi trường là mục tiêu xuyên suốt mà tỉnh luôn nỗ lực thực hiện. Những năm qua hàng loạt giải pháp bảo vệ môi trường được triển khai, trong đó việc xây dựng, vận hành hệ thống quan trắc tự động mang lại hiệu quả rõ rệt.

Tỉnh đã sớm chỉ đạo xây dựng dự án nâng cao năng lực quan trắc môi trường tự động (phê duyệt tháng 10/2013), trước khi Luật Bảo vệ môi trường năm 2014 cũng như Nghị định số 38/2015/NĐ-CP trong đó có quy định quan trắc tự động liên tục có hiệu lực thi hành. Qua đó, thể hiện sự chủ động trong chỉ đạo mang tính đột phá trong việc đầu tư công nghệ hiện đại phục vụ công tác quản lý, bảo vệ môi trường, phục vụ kịp thời cho việc đánh giá, xử lý môi trường, công khai thông tin tới người dân.

Hoạt động của hệ thống quan trắc tự động trên địa bàn tỉnh đã mang lại hiệu quả quan trọng góp phần nâng cao chất lượng công tác quản lý nhà nước về môi trường. Theo đó, hệ thống quan trắc tự động trên địa bàn tỉnh giúp cơ quan quản lý nhà nước kiểm soát liên tục, tự động 24/24h hoạt động phát thải của các doanh nghiệp. Từ đó, kịp thời đưa ra các biện pháp xử lý ngăn chặn hoạt động phát thải vượt giới hạn cho phép theo Quy chuẩn Việt Nam ra môi trường.

Việc đảm bảo vận hành, hoạt động tốt của hệ thống quan trắc tự động cũng giúp minh bạch, công khai thông tin, tạo điều kiện để nhân dân phối hợp theo dõi, giám sát về chất lượng môi trường nơi mình hoạt động sản xuất, sinh sống. Bên cạnh việc công bố số liệu quan trắc trực tuyến tới điện thoại cầm tay của các đồng chí lãnh đạo tỉnh; lãnh đạo các địa phương và các cơ quan liên quan để nắm bắt kịp thời về tình hình phát thải ra môi trường của các doanh nghiệp lớn (xi măng, nhiệt điện, than, các KCN...) để chỉ đạo thì các dữ liệu còn được truyền trực tiếp ra bảng hiển thị điện tử tại Trung tâm Hành chính công của các địa phương.

Hiệu quả hoạt động của hệ thống quan trắc tự động trên địa bàn tỉnh đã tác động, góp phần nâng cao nhận thức, ý thức của các doanh nghiệp trong việc chấp hành quy định của pháp luật về bảo vệ môi trường. Các doanh nghiệp chú trọng quan tâm đầu tư, vận hành, bảo trì, bảo dưỡng hệ thống xử lý môi trường để đảm bảo đạt yêu cầu trước khi phát thải ra môi trường, đồng thời thay đổi, tối ưu quy trình sản xuất, vận hành để thân thiện hơn với môi trường. Đơn cử việc thay đổi nhiên liệu trong quá trình khởi động lò đốt từ dầu FO sang DO, đầu tư hệ thống khử lưu huỳnh, hệ thống lọc bụi tĩnh điện; lắp đặt công tơ điện tử cho hệ thống lọc bụi tĩnh điện để các cơ quan kiểm tra, nhân dân phối hợp giám sát… của các nhà máy xi măng, nhiệt điện...

Toàn tỉnh hiện có 196 trạm quan trắc môi trường tự động. Trong đó, 19 trạm quan trắc tự động do tỉnh đầu tư, 1 trạm quốc gia đặt tại TP Hạ Long, 176 trạm do doanh nghiệp đầu tư. Các dữ liệu quan trắc môi trường tự động từ các trạm cơ sở truyền về Sở NN&MT thông qua phần mềm giám sát môi trường, phần mềm là một hợp phần được tích hợp vào hệ thống thành phố thông minh của tỉnh.

Theo lãnh đạo Trung tâm quan trắc TN&MT từ đầu năm đến nay, đối với các trạm đầu tư bằng ngân sách của tỉnh, tỷ lệ dữ liệu truyền về của 15/19 trạm đều đạt trên 95%, 4/19 trạm có tỷ lệ dữ liệu truyền đạt dưới 95% (lý do các trạm bị mất điện lưới và lỗi hệ thống truyền nhận dữ liệu). Đối với các trạm do doanh nghiệp đầu tư có 156/176 trạm có tỷ lệ dữ liệu truyền về đạt trên 95%; 20/176 trạm có tỷ lệ dữ liệu truyền đạt dưới 95% (lý do chưa khắc phục xong sau bão, các trạm gặp sự cố và tạm dừng hoạt động). Trung tâm quan trắc TN&MT đã báo cáo Sở NN&MT đôn đốc các doanh nghiệp khẩn trương khắc phục các sự cố và vận hành các trạm đảm bảo quy trình chuẩn thao tác (SOP). Cùng với đó, tham mưu đề xuất tỉnh tiếp tục nâng cấp hạ tầng công nghệ thông tin tại Trung tâm tích hợp dữ liệu tỉnh nhằm đảm bảo hoạt động hệ thống quan trắc môi trường tự động của tỉnh thông suốt, liên tục, hiệu quả hơn nữa.

5 tháng đầu năm 2025, qua theo dõi thông qua hệ thống quan trắc tự động, Sở NN&MT phát hiện 8 trường hợp vượt giới hạn trung bình ngày về thông số quan trắc môi trường của các đơn vị, doanh nghiệp, Sở đã kịp thời đôn đốc nhắc nhở, xử lý theo quy định.