Lan tỏa "văn hóa xanh" từ một Đề án

Đề án “Giảm thiểu rác thải nhựa” trên Vịnh Hạ Long sau một thời gian triển khai không chỉ góp phần làm sạch môi trường Di sản thiên nhiên thế giới, mà còn từng bước hình thành một nếp sống, văn hóa ứng xử mới – nơi du lịch xanh trở thành lựa chọn văn minh và bền vững.

Từ ngày 1/9/2019, Ban Quản lý Vịnh Hạ Long đã áp dụng quy định không sử dụng sản phẩm nhựa dùng một lần trong các hoạt động du lịch. Các tổ chức, cá nhân kinh doanh dịch vụ, tàu du lịch, điểm tham quan... đều phải cam kết không sử dụng, mua bán cốc nhựa, ống hút, túi nilon, thay thế bằng vật dụng thân thiện với môi trường.

Ông Lê Minh Tân, Phó Ban Quản lý Vịnh Hạ Long, cho biết: Cam kết này được cụ thể hóa trong hợp đồng giữa Ban Quản lý với từng chủ phương tiện, đảm bảo hiệu lực thực thi rõ ràng. Điều này góp phần hình thành thói quen, văn hóa trong bảo vệ môi trường – nét đẹp trong mắt du khách.

Sau gần 6 năm thực hiện, đề án bước đầu tạo dựng nền tảng cho một “văn hóa xanh” trên vịnh. Toàn bộ gần 500 tàu du lịch, trong đó có hơn 180 tàu lưu trú đã ký cam kết không sử dụng nhựa dùng một lần. Nhiều doanh nghiệp du lịch chủ động đầu tư thay thế vật tư nhựa bằng tre, giấy, inox, vật liệu tái chế… Đồng thời, xây dựng quy chuẩn nội bộ về “du lịch xanh”, tập huấn nhân viên và tuyên truyền tới du khách. Một số đơn vị coi đây là tiêu chí cạnh tranh trong xu hướng du lịch có trách nhiệm.

Để đảm bảo tính nghiêm túc, công tác kiểm tra, giám sát được triển khai thường xuyên. Năm 2024, Ban Quản lý Vịnh Hạ Long đã thực hiện nhiều lượt kiểm tra tại các điểm đón khách, khu neo đậu, kết hợp giữa lực lượng chuyên trách và hệ thống camera. Nhiều trường hợp vi phạm bị xử lý kịp thời.

Mới đây, ngày 22/5/2025, tàu du lịch Thịnh An 88 bị tạm dừng neo đậu 7 ngày do để khách sử dụng đồ nhựa dùng một lần tại hang Luồn – vi phạm cam kết hoạt động. Từ năm 2022 đến nay, đã có ít nhất 5 tàu bị xử lý tương tự. Những biện pháp kiên quyết này góp phần nâng cao ý thức, tạo hiệu ứng răn đe rõ rệt.

Hiệu quả của đề án không chỉ thể hiện ở con số thống kê mà quan trọng hơn là sự chuyển biến về nhận thức và hành vi. Một hành vi xanh, một lựa chọn thân thiện với môi trường giờ đây đã trở thành thói quen của nhiều chủ tàu, nhân viên phục vụ và du khách. Các chương trình như “Hành trình xanh trên Vịnh Hạ Long”, “Đổi rác lấy quà”, các đợt dọn vệ sinh định kỳ tại khu vực ven vịnh… vừa góp phần làm sạch môi trường, vừa lan tỏa tinh thần trách nhiệm cộng đồng.

Theo thống kê, lượng rác thải nhựa thu gom từ mặt nước vịnh mỗi tháng đã giảm 30-35% so với thời điểm trước năm 2019. Tại các điểm tham quan đông khách như hang Luồn, hồ Động Tiên, Ba Hang…, tình trạng rác trôi nổi đã giảm rõ rệt. Hình ảnh túi nilon, vỏ hộp nhựa từng “ám ảnh” du khách nay hầu như không còn xuất hiện phổ biến như trước.

Những chuyển biến này đang góp phần kiến tạo một không gian xanh đúng nghĩa – nơi du lịch văn minh gắn liền với tôn trọng thiên nhiên. “Văn hóa xanh” không chỉ là mục tiêu hướng đến, mà đang dần trở thành nền tảng phát triển du lịch Hạ Long, là “chất keo” gắn kết giữa kinh tế và môi trường. Đó cũng là cách thiết thực để gìn giữ danh hiệu Di sản thiên nhiên thế giới và nâng tầm vị thế du lịch Quảng Ninh trên bản đồ quốc tế.

Từ một đề án ban đầu tưởng chừng chỉ mang tính tuyên truyền, chương trình giảm thiểu rác thải nhựa tại Vịnh Hạ Long đã trở thành một trụ cột quan trọng trong chiến lược phát triển du lịch bền vững của địa phương. Tuy nhiên, hành trình xây dựng “văn hóa xanh” cho Di sản vẫn còn tiếp diễn.

Để lan tỏa tinh thần ấy đến các khu vực như vịnh Bái Tử Long, Cô Tô, Vân Đồn… cần sự chung tay mạnh mẽ hơn từ các cơ quan quản lý, doanh nghiệp, cộng đồng và mỗi du khách. Bởi mỗi lựa chọn xanh – dù nhỏ nhất – đều góp phần viết tiếp câu chuyện du lịch có trách nhiệm cho một Di sản không chỉ của Việt Nam, mà của cả nhân loại.