Cách chăm sóc phụ nữ mang thai và cho con bú

Mang thai và cho con bú là hai giai đoạn quan trọng và đầy thử thách trong hành trình làm mẹ. Việc chăm sóc đúng cách không chỉ giúp người mẹ duy trì sức khỏe thể chất và tinh thần, mà còn tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển toàn diện của em bé. Từ chế độ dinh dưỡng, nghỉ ngơi, vận động đến việc theo dõi y tế định kỳ, mỗi yếu tố đều đóng vai trò thiết yếu. 

Đối với phụ nữ mang thai, việc đảm bảo dinh dưỡng là yếu tố rất quan trọng. Chế độ ăn uống của mẹ ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển của thai nhi. Theo các bác sĩ chuyên khoa sản, trong 3 tháng đầu, mẹ cần bổ sung acid folic để phòng ngừa dị tật ống thần kinh cho bé. Từ tam cá nguyệt thứ hai trở đi, các mẹ nên tăng cường sắt, canxi, DHA, protein thông qua các thực phẩm như: Thịt nạc, cá, trứng, sữa, rau xanh và ngũ cốc nguyên hạt. Suốt cả thai kỳ, uống đủ 2-2,5 lít nước mỗi ngày, hạn chế đường, muối, thức ăn chiên rán và đồ ăn nhanh.

Mẹ bầu cũng không nên nằm hoặc ngồi quá nhiều. Các hoạt động nhẹ như đi bộ, yoga bầu, thở sâu giúp máu lưu thông tốt hơn, giảm phù chân, đau lưng và cải thiện giấc ngủ. Đặc biệt, cần ngủ đủ từ 7-8 tiếng/ngày, tránh thức khuya, nên nằm nghiêng bên trái để tăng lưu lượng máu đến thai nhi.

Bác sĩ Bùi Văn Thế, Giám đốc Trung tâm Y tế Tiên Yên, cũng là người có nhiều năm kinh nghiệm về siêu âm hình thái thai nhi chia sẻ: Các mẹ đang mang thai cần nhớ các mốc quan trọng việc khám thai định kỳ. Tuần thứ 6-7: Siêu âm xác định tim thai. Tuần thứ 9-11: Bắt đầu có thể làm xét nghiệm sàng lọc trước sinh NIPT. Tuần thứ 12-14: Siêu âm hình thái thai nhi giúp phát hiện sớm các bất thường, đo khoảng sáng sau gáy kết hợp sàng lọc phát hiện sớm các hội chứng rối loạn di truyền về nhiễm sắc thể như Down, Edwards, Patau, Tuner, Tam nhiễm XXX… Tuần thứ 16-22: Thời điểm siêu âm đo độ dài, đánh giá cổ tử cung. Đánh giá nguy cơ sinh non, từ đó quyết định can thiệp biện pháp dự phòng sinh non. Đáng chú ý, tuần thứ 24-28: Sàng lọc tiểu đường thai kỳ bằng nghiệm pháp dung nạp đường huyết. Tuần 28 trở đi theo dõi các dấu hiệu chuyển dạ sớm và sự phát triển của thai. Bất kỳ dấu hiệu bất thường nào như đau bụng, ra máu, thai máy yếu, phù nhiều, đau đầu kéo dài… đều cần được thăm khám ngay.

Hành trình làm mẹ tiếp tục với những ngày tháng chăm sóc con sơ sinh và nuôi con bằng sữa mẹ, một giai đoạn đòi hỏi rất nhiều sự quan tâm và chia sẻ. Sau sinh, phần lớn những bà mẹ cần từ 1.800 - 2.200 calo mỗi ngày và hơn 500 calo nữa nếu cho con bú sữa mẹ. Chế độ ăn uống đầy đủ dưỡng chất cần thiết sẽ giúp mẹ nhanh chóng hồi phục sức khỏe và có thêm năng lượng để chăm sóc em bé mới chào đời.

Cho con bú nhu cầu nước sẽ cao hơn, người mẹ cần uống nhiều hơn ít nhất 700ml mỗi ngày so với những người không cho con bú để thay thế chất lỏng được sử dụng khi cho con bú. Phụ nữ sau sinh nên bổ sung nước hàng ngày ở dạng nước, sữa, nước trái cây và các loại đồ uống khác. Nếu có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào như đau bụng, ra máu, tắc tia sữa, cảm giác trầm cảm sau sinh, nên đến cơ sở y tế để được khám và tư vấn kịp thời, tránh những biến chứng không mong muốn.

Các mẹ cũng cần cho bé bú sớm sau sinh và bú theo nhu cầu, không ép lịch bú cứng nhắc; đảm bảo bé ngậm bắt vú đúng cách để tránh nứt đầu ti và giúp bé bú hiệu quả; thay đổi bên bú để kích thích đều hai bên ngực, hạn chế tắc tia sữa. Mặt khác, cần giữ vệ sinh vùng ngực, rửa sạch tay trước khi cho con bú để tránh vi khuẩn. Chị Phạm Thị Hà (phường Hà Lầm) vừa mới sinh em bé được 2 tuần tuổi chia sẻ: Được người thân chia sẻ công việc nhà nên tôi có thời gian nghỉ ngơi nhiều hơn, tinh thần thoải mái và yên tâm nuôi con bằng sữa mẹ.

Chăm sóc phụ nữ mang thai và cho con bú cần sự đồng hành, thấu hiểu từ gia đình và cộng đồng. Khi người mẹ được quan tâm đúng cách, cả về thể chất lẫn tinh thần, em bé cũng sẽ có một khởi đầu khỏe mạnh và hạnh phúc hơn. Hành trình làm mẹ tuy đầy thử thách, nhưng với kiến thức đúng đắn và sự hỗ trợ kịp thời, mọi phụ nữ đều có thể vượt qua một cách an toàn và trọn vẹn.