Vùng đất lưu giữ mạch nguồn văn hóa gia đình Việt

Quảng Yên, vùng đất cổ bên bờ sông Bạch Đằng, không chỉ ghi dấu những chiến công hiển hách của cha ông mà còn lưu giữ trọn vẹn giá trị văn hóa gia đình, gia phong, dòng họ. Âm thầm và bền bỉ, mạch nguồn ấy vẫn chảy qua từng thế hệ, tạo nên bản sắc văn hóa độc đáo của vùng đất này.

Theo sử liệu, Quảng Yên là vùng đất địa linh, được khai phá từ thế kỷ XV bởi các vị Tiên Công. Không chỉ dựng làng, lập ấp, họ còn đặt nền móng cho nếp sống văn hóa, hình thành các dòng họ lớn với gia phong nghiêm cẩn, được truyền qua nhiều thế hệ. "Quảng Yên không chỉ mang dấu ấn lịch sử, mà còn là nơi lưu giữ tinh thần văn hóa gia đình Việt với tín ngưỡng Tiên Công sâu sắc. Mỗi gia đình nơi đây là một "hạt nhân văn hóa" bền vững, nơi những giá trị truyền thống được gìn giữ và lan tỏa" - ông Lê Đồng Sơn, nguyên là cán bộ văn hoá của địa phương, người có nhiều tâm huyết trong nghiên cứu lịch sử văn hóa, chia sẻ.

Ở vùng đất này, từ mỗi nếp nhà, nền tảng văn hóa dòng tộc được bồi đắp. Các nhà thờ họ ở Phong Cốc, Hiệp Hòa, Hà An… là nơi con cháu trở về trong dịp giỗ tổ, cùng dâng hương, ôn lại gốc rễ và vun đắp đạo lý sống. Những dịp đó không chỉ là nghi lễ truyền thống mà còn là không gian giáo dưỡng, nơi văn hóa gia đình được sống lại một cách tự nhiên và sâu sắc.

Hiện các nghi lễ như cưới hỏi, tang ma, mừng thọ, mừng xuân… vẫn giữ được tính trang nghiêm và chiều sâu văn hóa. Không chỉ thể hiện tín ngưỡng, mỗi nghi lễ là một hình thức giáo dục đạo đức, nơi các thế hệ thể hiện lòng tri ân tổ tiên, sự gắn bó và trách nhiệm kế thừa. Trong đời sống thường nhật, hát đúm - dân ca đối đáp xứ Đông, vẫn vang lên trong những ngày hội, gắn kết con người bằng lời ca, cảm xúc và tính cộng đồng.

Những lễ hội truyền thống như Lễ hội Bạch Đằng, Tiên Công... không chỉ tái hiện lịch sử oai hùng mà còn là dịp để cộng đồng cùng hướng về cội nguồn. Qua mỗi hồi trống, mỗi nghi thức rước kiệu, tinh thần gia tộc, nghĩa đồng bào và sự gắn kết thế hệ lại được thắp sáng. Văn hóa gia đình ở Quảng Yên còn được bảo tồn qua lao động và làng nghề truyền thống. Nghề làm bánh gio Phong Cốc, bún Hiệp Hòa, đóng tàu Đò Chanh… không chỉ là sinh kế mà còn là nơi lưu giữ tri thức dân gian, đạo lý sống và giá trị gia phong. Trong mỗi công đoạn, người lớn không chỉ truyền nghề mà còn truyền nếp, từ cách làm đến cách sống.

Như nhiều nơi, bàn thờ gia tiên trong mỗi ngôi nhà ở đây là biểu tượng thiêng liêng của lòng biết ơn, là sợi dây kết nối giữa các thế hệ. Từ đường, miếu, đình họ như Tiên Công, Phong Cốc, Hưng Học… là nơi diễn ra nghi lễ quan trọng của dòng họ, như lễ ra cỗ họ, lễ tạ tổ. Những dịp ấy không chỉ để tưởng nhớ tổ tiên mà còn khơi dậy niềm tự hào, bồi đắp tinh thần gắn bó và ý thức gìn giữ văn hóa cho thế hệ trẻ.

Dẫu đời sống ngày càng hiện đại, người Quảng Yên vẫn giữ nếp xưa: Bàn thờ sạch sẽ, giỗ chạp thành kính, ứng xử lễ phép, chừng mực. Những giá trị tưởng chừng nhỏ bé ấy lại chính là nền tảng tạo nên chiều sâu nhân cách con người, tạo nên sự khác biệt trong văn hóa địa phương.

Trong những năm gần đây, Quảng Yên tiếp tục đẩy mạnh các hoạt động gìn giữ và phát huy giá trị văn hóa gia đình. Tỷ lệ “gia đình văn hóa” đạt tới 90%. Các phong trào xây dựng “gia đình hạnh phúc”, “5 không, 3 sạch”, câu lạc bộ phụ nữ nuôi dạy con tốt… đã và đang tạo ra những chuyển biến tích cực trong đời sống văn hóa, góp phần giữ gìn nếp nhà giữa guồng quay hiện đại.