Tăng cường giúp người dân tiếp cận thông tin

Được tiếp cận thông tin là một trong những quyền cơ bản của công dân, được Hiến pháp và pháp luật bảo đảm. Thực tiễn tại Quảng Ninh trong những năm qua cho thấy, việc triển khai Luật Tiếp cận thông tin đã đạt nhiều kết quả rõ rệt, góp phần nâng cao tính công khai, minh bạch, đáp ứng nhu cầu thiết thực của nhân dân.

Ngay sau khi Luật Tiếp cận thông tin và Nghị định 13/2018/NĐ-CP có hiệu lực, Quảng Ninh đã ban hành Kế hoạch 90/KH-UBND ngày 18/4/2017 để triển khai thực hiện trên địa bàn. UBND tỉnh thường xuyên chỉ đạo công bố, rà soát, sửa đổi quy chế nội bộ về cung cấp thông tin; cập nhật, công khai danh mục thông tin phải công khai và thông tin được tiếp cận có điều kiện theo quy định. Đến nay, hầu hết các cơ quan, đơn vị, địa phương đều đã phân công cán bộ đầu mối, tổ chức tập huấn nâng cao trình độ, kỹ năng cung cấp thông tin, bảo đảm thực hiện đồng bộ, bài bản.

Kết quả nổi bật là từ năm 2018 - khi Luật Tiếp cận thông tin có hiệu lực đến nay, toàn tỉnh đã tiếp nhận và xử lý 3.702 yêu cầu cung cấp thông tin, trong đó có 3.687 yêu cầu được đáp ứng (đạt 99,6%). Chỉ có 15 trường hợp bị từ chối vì không đúng đối tượng hoặc thuộc diện thông tin hạn chế theo quy định. Các lĩnh vực thông tin công dân yêu cầu cung cấp chủ yếu tập trung vào những vấn đề thiết thực, gắn với quyền và lợi ích cá nhân, cộng đồng, như: Đất đai, xây dựng, quy hoạch, giải phóng mặt bằng, giáo dục - đào tạo, y tế, chính sách an sinh xã hội... Điển hình như lĩnh vực y tế nhận được nhiều yêu cầu về hồ sơ bệnh án, chi phí khám chữa bệnh, giá dịch vụ y tế, quy trình, thủ tục bảo hiểm y tế, hoạt động mua sắm trang thiết bị và các chính sách y tế mới. Sở Y tế đã cung cấp thông tin trực tiếp tại trụ sở (chiếm 65%), 20% cung cấp qua mạng điện tử (email) và 15% qua văn bản bưu chính. Ngành Giáo dục - Đào tạo giải quyết hàng trăm yêu cầu liên quan đến quy hoạch mạng lưới trường lớp, tuyển dụng giáo viên, chế độ cho học sinh. Nhiều người dân, nhất là bệnh nhân và thân nhân, đã được cung cấp thông tin ngay sau khi tiếp nhận yêu cầu.

Việc công khai thông tin cũng được chú trọng với nhiều hình thức đa dạng và phong phú. Ngoài niêm yết công khai tại trụ sở cơ quan, các đơn vị đã duy trì đăng tải trên cổng thông tin điện tử, phát qua hệ thống truyền thanh cơ sở, mạng xã hội cộng đồng (fanpage, Zalo). Một số địa phương còn phát hành tờ rơi, tổ chức hội nghị đối thoại trực tiếp để cung cấp, giải đáp thắc mắc cho người dân và doanh nghiệp. Đặc biệt, Cổng thông tin điện tử tỉnh Quảng Ninh được xây dựng và đi vào hoạt động từ năm 2015 đến nay đã trở thành kênh thông tin tổng hợp quan trọng để tất cả người dân, doanh nghiệp theo dõi thông tin một cách kịp thời, nhất là những thông tin được dư luận xã hội quan tâm, các sự kiện nổi bật của tỉnh, kết quả kỳ họp HĐND, cơ sở dữ liệu quốc gia về pháp luật…

Bên cạnh kết quả đạt được, trên thực tế cho thấy việc tiếp cận thông tin của người dân còn một số khó khăn. Như nhận thức về quyền tiếp cận thông tin của một bộ phận người dân, nhất là ở vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo, còn hạn chế. Một số người chưa nắm rõ quy trình, phạm vi, cách thức thực hiện quyền tiếp cận thông tin. Trình độ ứng dụng công nghệ thông tin giữa các nhóm dân cư chưa đồng đều, khiến không ít người khó khăn khi tra cứu trên môi trường số. Ngoài ra, tại một số đơn vị, cán bộ đầu mối kiêm nhiệm, cơ sở vật chất còn thiếu đồng bộ, tài liệu số hóa chưa nhiều, dẫn đến việc công khai, cập nhật thông tin đôi lúc còn chậm.

Để khắc phục tình trạng này, các sở, ngành, địa phương đã đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến Luật Tiếp cận thông tin bằng nhiều hình thức dễ hiểu, phù hợp từng nhóm đối tượng, như: Phát thanh bằng tiếng dân tộc thiểu số, biên soạn tài liệu chuyên đề, tổ chức sinh hoạt cộng đồng; bố trí thiết bị nghe nhìn và các thiết bị phụ trợ phù hợp với dạng và mức độ khuyết tật của người yêu cầu; tạo điều kiện để họ sử dụng thiết bị cá nhân trong quá trình tiếp cận thông tin. Trong 7 năm qua, đã phát hành đến người dân 45.000 tờ gấp pháp luật; hàng trăm lớp tập huấn, hội nghị trực tuyến với sự tham gia của hàng nghìn cán bộ, công chức và nhân dân đã được tổ chức. Chương trình “Nối vòng tay nhân ái vì người khuyết tật” được tổ chức hàng năm nhằm tạo điều kiện để những người khuyết tật được giúp đỡ cũng như tiếp cận thông tin đầy đủ, bình đẳng.

Việc bảo đảm quyền tiếp cận thông tin của người dân không chỉ là thực thi pháp luật, mà còn là nền tảng để xây dựng chính quyền liêm chính, hành động, vì nhân dân phục vụ. Trong thời gian tới, các đơn vị, địa phương tiếp tục đầu tư hạ tầng số, đổi mới phương thức công khai, nâng cao chất lượng cán bộ đầu mối, đồng thời chú trọng hơn nữa đến nhóm yếu thế, vùng đặc biệt khó khăn…, để quyền tiếp cận thông tin của mọi người dân được bảo đảm, góp phần củng cố niềm tin của nhân dân và thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội bền vững.