Xây dựng nghề cá hiện đại, trách nhiệm

Trước yêu cầu khai thác hiệu quả tiềm năng biển và bảo vệ nguồn lợi thủy sản, Quảng Ninh đã và đang triển khai nhiều giải pháp minh bạch hóa dữ liệu, xử lý nghiêm vi phạm. Qua đó, từng bước hiện thực hóa mục tiêu xây dựng nghề cá hiện đại, có trách nhiệm và phát triển bền vững.

Nhận thức rõ vai trò của ngư dân trong chuỗi giá trị thủy sản, các ngành chức năng của tỉnh đã đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật về nuôi trồng, đánh bắt, bảo vệ nguồn lợi thủy sản. Giai đoạn 2021-2025, toàn tỉnh tổ chức trên 21.000 lượt tuyên truyền, thu hút hơn 405.000 lượt ngư dân tham gia; 100% chủ tàu cá ký cam kết không vi phạm quy định pháp luật thủy sản, bảo đảm an toàn thực phẩm, an toàn hàng hải và kiên quyết nói không với khai thác bất hợp pháp, không báo cáo, không theo quy định (IUU).

Công tác đào tạo, tập huấn được chú trọng với trên 36 hội nghị đã được tổ chức nhằm nâng cao năng lực quản lý cho gần 19.000 lượt cán bộ, đồng thời bố trí cho trên 4.800 lao động tham gia các lớp đào tạo các nghề liên quan đến khai thác, bảo vệ và phát triển nguồn lợi thủy sản. Ngư dân ngày càng nâng cao nhận thức, trách nhiệm trong bảo vệ nguồn lợi, hạn chế các hình thức khai thác mang tính tận diệt; tích cực tham gia giải cứu, thả rùa biển, cá heo về môi trường biển tự nhiên, góp phần cải thiện môi trường sinh thái biển, phục hồi nguồn lợi thủy sản... Hoạt động đường dây nóng tiếp nhận phản ánh, tố giác các hành vi vi phạm khai thác thủy sản từ ngư dân cũng phát huy hiệu quả, với hơn 600 tin báo trong 5 năm qua.

Với quyết tâm chính trị cao, Quảng Ninh đã ban hành gần 400 văn bản chỉ đạo, trong đó có Kế hoạch số 227/KH-UBND ngày 30/12/2020 của UBND tỉnh về thực hiện công tác quản lý khai thác, bảo vệ và phát triển nguồn lợi thủy sản và chống IUU gắn với thực hiện Chỉ thị số 18-CT/TU của BTV Tỉnh ủy về tăng cường công tác quản lý khai thác, bảo vệ và phát triển nguồn lợi thủy sản trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh giai đoạn 2021-2025. Công tác rà soát, bổ sung cơ chế, chính sách và hoàn thiện hệ thống văn bản pháp luật địa phương được tỉnh tiến hành thường xuyên đã tạo hành lang pháp lý đầy đủ cho quản lý nghề cá. Trên thực tế, Quảng Ninh đã triển khai hơn 9.700 lượt tuần tra, kiểm soát, xử lý tới 7.505 vụ vi phạm, xử phạt trên 45,6 tỷ đồng.

Giữ vững quan điểm, phát triển nghề cá có trách nhiệm không chỉ là quản lý khai thác mà còn phải phục hồi, tái tạo nguồn lợi, Quảng Ninh đã tham mưu Chính phủ quy hoạch 3 khu bảo tồn biển và 13 khu bảo vệ nguồn lợi thủy sản, với tổng diện tích trên 42.000ha. Đây là cơ sở khoa học để bảo tồn đa dạng sinh học, bảo vệ môi trường sống của các loài thủy sản và tạo sinh kế bền vững cho cộng đồng ven biển.

Đặc biệt, trước cảnh báo “thẻ vàng” của Ủy ban châu Âu (EC), Quảng Ninh coi chống khai thác IUU là nhiệm vụ trọng tâm. Hiện 100% tàu cá xa bờ đã được đăng ký, đăng kiểm, cấp phép, lắp thiết bị giám sát hành trình (VMS) và thực hiện đầy đủ báo cáo khai thác; không còn tình trạng khai thác trái phép ở vùng biển nước ngoài; cơ cấu đội tàu khai thác được điều chỉnh hợp lý hơn, tổng số tàu cá giảm 26,9% (từ 8.455 xuống còn 6.181 tàu), chủ yếu là tàu ven bờ. Qua đó giảm áp lực khai thác tại vùng ven bờ; tỷ lệ tàu khai thác lộng và khơi tăng từ 8,6% lên 12%, từng bước khắc phục mất cân đối giữa các vùng khai thác; thực hiện kiểm tra, giám sát tàu cá ra/vào cảng và sản lượng thủy sản bốc dỡ tại 10 điểm kiểm soát với trên 126.700 tấn thủy sản.

Riêng tại cảng Cái Rồng (đặc khu Vân Đồn), tỉnh đã thành lập Văn phòng đại diện thanh tra, kiểm tra, kiểm soát nghề cá. Từ đầu năm 2025 đến nay, 271 tàu cá đã thực hiện khai báo điện tử với sản lượng trên 1.800 tấn. Hệ thống truy xuất nguồn gốc thủy sản điện tử (eCDT) đang dần thay đổi phương thức quản lý, nâng cao tính minh bạch, đáp ứng yêu cầu khắt khe của các thị trường xuất khẩu.

Với quyết tâm chính trị cao, hiện các lực lượng chức năng của tỉnh đang tập trung giải quyết dứt điểm tàu cá không đủ điều kiện hoạt động trên địa bàn tỉnh, không để tàu cá đi khai thác khi chưa hoàn thiện các thủ tục đăng ký, đăng kiểm, cấp giấy phép khai thác thủy sản, yêu cầu các tàu cá neo đậu tại bến, không được để ngư cụ trên tàu. Đồng thời tăng cường kiểm soát tàu cá, sản lượng qua hệ thống truy xuất nguồn gốc thủy sản điện tử (eCDT).

Bước sang giai đoạn 2026-2030, Quảng Ninh đặt mục tiêu xây dựng nghề cá bền vững, có trách nhiệm, gắn với bảo vệ chủ quyền biển đảo và phát triển kinh tế - xã hội. Tỉnh kiên quyết chấm dứt khai thác IUU, góp phần gỡ “thẻ vàng” của EC và hiện đại hóa công tác quản lý nghề cá. Đồng chí Phan Thanh Nghị, Phó Giám đốc Sở NN&MT cho biết: Xây dựng nghề cá có trách nhiệm không chỉ là yêu cầu hội nhập mà còn là cam kết chính trị của tỉnh trong bảo vệ tài nguyên, chủ quyền và lợi ích quốc gia. Tỉnh tiếp tục tập trung kiện toàn tổ chức kiểm ngư, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số, hoàn thiện thể chế, tăng cường phối hợp liên ngành và nâng cao trách nhiệm của người đứng đầu cấp ủy, chính quyền các cấp trong công tác này.