Tăng cường quản lý chất lượng nông sản xuất khẩu

Trong bối cảnh thị trường nhập khẩu ngày càng yêu cầu cao về chất lượng nông sản, cuối tháng 8 vừa qua, Thủ tướng Chính phủ đã có Công điện số 150/CĐ-TTg về việc tăng cường truy xuất nguồn gốc, bảo đảm chất lượng và uy tín sản phẩm nông, lâm, thủy sản Việt Nam xuất khẩu.

Đây là yêu cầu quyết liệt nhằm giữ vững và mở rộng thị trường cho hàng hóa Việt Nam.

Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, tám tháng qua, kim ngạch xuất khẩu nông, lâm, thủy sản đạt 45,37 tỷ đô-la, tăng 12% so với cùng kỳ. Trong khi cà-phê, hạt điều tăng mạnh về kim ngạch thì một số mặt hàng chủ lực như gạo, rau quả lại tiếp tục suy giảm.

Siết chặt quản lý mã số vùng trồng

Ông Ngô Hồng Phong, Cục trưởng Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) cho biết, những tháng cuối năm, việc gia tăng các quy định về kiểm dịch, kiểm soát an toàn thực phẩm, nguồn gốc xuất xứ của các thị trường nhập khẩu là yếu tố quan trọng, tác động trực tiếp đến kim ngạch xuất khẩu nông, lâm, thủy sản cả nước. Trong khi đó, việc thực hiện truy xuất nguồn gốc nông sản tại các địa phương vẫn còn gặp nhiều rào cản và thách thức.

Theo Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Lâm Đồng Nguyễn Hoàng Phúc, tính đến hết tháng 7/2025, kim ngạch xuất khẩu nông sản toàn tỉnh ước đạt hơn 600 triệu đô-la. Đối với mặt hàng chủ lực thanh long, toàn tỉnh đã được cấp 587 mã số vùng trồng với diện tích 25.981ha (chiếm 100% diện tích thanh long trên địa bàn tỉnh) và 268 mã số cơ sở đóng gói. Với sầu riêng, Lâm Đồng hiện có diện tích sầu riêng lớn nhất cả nước, thời gian thu hoạch trải đều trong năm là lợi thế phát triển ngành hàng.

Tuy nhiên, việc sử dụng mã số vùng trồng và mã số cơ sở đóng gói của các tổ chức, cá nhân chưa được quản lý chặt chẽ đã ảnh hưởng lớn đến chất lượng sầu riêng xuất khẩu, nguy cơ bị phía Trung Quốc cảnh báo cũng như đóng mã số xuất khẩu.

“Một số hộ dân, hợp tác xã chưa hiểu đúng tầm quan trọng của nhật ký sản xuất dẫn đến việc ghi chép, cập nhật canh tác mang tính đối phó, chưa phản ánh thực tế sản xuất, từ đó gây khó khăn trong việc xác định nguồn gốc các loại hóa chất tồn dư trên sản phẩm (nếu có).

Trong khi đó, công tác quản lý, giám sát thường xuyên chủ thể vùng trồng và cơ sở đóng gói sau cấp mã số chưa được quan tâm đúng mức. Việc giám sát các doanh nghiệp đã được ủy quyền mã số vùng trồng, mã số cơ sở đóng gói sầu riêng xuất khẩu cũng gặp nhiều khó khăn, nhất là các doanh nghiệp được ủy quyền xuất khẩu ở ngoài tỉnh.

Do đó, Sở kiến nghị Bộ Nông nghiệp và Môi trường sớm ban hành thông tư quản lý mã số vùng trồng, cơ sở đóng gói để bảo đảm minh bạch xuất xứ sản phẩm vùng trồng, tránh trường hợp gian lận sử dụng mã số vùng trồng của tỉnh này dán lên hàng hóa cho các tỉnh khác”, ông Phúc thông tin thêm.
Trong khi đó, tại tỉnh An Giang, trong sáu tháng đầu năm, toàn tỉnh cấp mới 105 mã số vùng trồng với 4.738,01ha.

Lũy kế toàn tỉnh đến nay là 1.280 mã số với 46.264,13ha; trong đó, xuất khẩu 712 mã số; trong nước 127 mã số; quản lý nội bộ 441 mã số. Cũng trong sáu tháng đầu năm, các cơ quan chức năng đã thực hiện giám sát 229 mã số vùng trồng xuất khẩu và đã thu hồi 13 mã số với 141,11ha do vi phạm quy định, sử dụng sai mục đích với các sản phẩm chính liên quan là xoài và sầu riêng.

Ngăn chặn, xử lý vi phạm dư lượng hóa chất

Tại Công điện số 150/CĐTTg về việc tăng cường truy xuất nguồn gốc, bảo đảm chất lượng và uy tín sản phẩm nông, lâm, thủy sản Việt Nam xuất khẩu, Thủ tướng Chính phủ đã yêu cầu chủ tịch ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố triển khai ngay các biện pháp ngăn chặn, xử lý vi phạm dư lượng hóa chất.

Đối với chuỗi thủy sản, xử lý nghiêm các cơ sở sản xuất, nhập khẩu, mua bán thuốc thú y thủy sản kinh doanh các sản phẩm cấm, sản phẩm ngoài danh mục được phép lưu hành và các cơ sở nuôi trồng thủy sản được xác định vi phạm quy định về sử dụng thuốc thú y, hóa chất, kháng sinh trong nuôi trồng thủy sản.

Đối với chuỗi trồng trọt, thực vật, xử lý nghiêm các vùng trồng và cơ sở đóng gói sử dụng hóa chất không có trong danh mục được phép sử dụng, hóa chất cấm sử dụng và các trường hợp không tuân thủ yêu cầu của nước nhập khẩu, không đáp ứng quy định truy xuất nguồn gốc… Trong năm 2025, yêu cầu Bộ Nông nghiệp và Môi trường ban hành, triển khai quy trình kiểm soát an toàn thực phẩm trong toàn bộ chuỗi sản xuất sản phẩm trồng trọt và chăn nuôi, tập trung vào giám sát việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, kháng sinh, phụ gia thực phẩm.

Đánh giá đây là những yêu cầu cấp bách, Tham tán thương mại, Thương vụ Việt Nam tại Trung Quốc Nông Đức Lai cho biết, thời gian qua, cơ quan chức năng Trung Quốc gia tăng kiểm tra thực tế các cơ sở/doanh nghiệp sản xuất thực phẩm nước ngoài xuất khẩu vào Trung Quốc; áp dụng chế tài mạnh mẽ đối với các doanh nghiệp vi phạm quy định an toàn thực phẩm như tạm dừng nhập khẩu...

Việt Nam là một trong các đối tác cung ứng nông, thủy sản lớn cho thị trường Trung Quốc, song cũng có tỷ lệ hàng nông sản thực phẩm nằm trong số các quốc gia/vùng lãnh thổ bị cảnh báo nhiều. Do đó, doanh nghiệp Việt Nam phải kiểm soát xuyên suốt từ nuôi trồng, chế biến, bảo quản đến xuất khẩu, bảo đảm có thể truy xuất ở bất kỳ công đoạn nào trong trong chuỗi sản xuất.

Đại diện Thương vụ Việt Nam tại Mỹ cũng cho biết, Mỹ gia tăng yêu cầu kỹ thuật đối với nông, thủy sản Việt Nam về chất lượng, nuôi trồng và khai thác bền vững. Để duy trì kim ngạch xuất khẩu vào Mỹ, doanh nghiệp Việt Nam cần xây dựng thương hiệu dựa trên chất lượng, minh bạch truy xuất nguồn gốc; kiểm soát dư lượng hóa chất, thuốc bảo vệ thực vật; nâng cao hình ảnh về trách nhiệm đối với sức khỏe con người, động thực vật và môi trường. Đồng thời tăng cường hợp tác với các doanh nghiệp trong nước để hình thành hệ sinh thái bền vững phục vụ xuất khẩu.