Thời gian vừa qua, cuộc cách mạng về tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị đã tạo nên thay đổi lớn chưa từng có về mô hình tổng thể, cơ chế vận hành của bộ máy của Đảng, Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam nhằm đạt đến mục đích là làm cho bộ máy tinh, gọn, mạnh, hoạt động hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả. Thực hiện chủ trương của Đảng, Quảng Ninh đã triển khai cuộc cách mạng tinh gọn tổ chức bộ máy ở địa phương với quyết tâm cao, nỗ lực lớn, hành động quyết liệt. Qua đó, một lần nữa khẳng định vai trò tiên phong của tỉnh trong đổi mới phương thức lãnh đạo, nâng cao năng lực và sức chiến đấu của hệ thống chính trị, góp phần củng cố niềm tin của nhân dân, tạo nền tảng vững chắc để Quảng Ninh bứt phá trong giai đoạn phát triển mới.

Quảng Ninh là địa phương tiên phong, thực hiện chủ trương đổi mới, sắp xếp tổ chức, bộ máy từ rất sớm. Trên cơ sở bám sát chỉ đạo của Trung ương, Quảng Ninh đã triển khai thực hiện việc đổi mới, sắp xếp tổ chức, bộ máy tinh gọn, gắn với tinh giản biên chế, cơ cấu lại và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức. Đặc biệt, thực hiện Đề án và Nghị quyết “về đổi mới phương thức, nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của Đảng; thực hiện tinh giản bộ máy, biên chế” gắn với thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW ngày 25/10/2017 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng, tỉnh đã tập trung, quyết liệt triển khai sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị.

Từ năm 2017 đến nay, việc giao biên chế đối với các cơ quan, đơn vị, địa phương được Ban Thường vụ Tỉnh ủy thống nhất chủ trương, Hội đồng nhân dân tỉnh thông qua bằng Nghị quyết, do đó việc bố trí, sử dụng biên chế công chức, viên chức, hợp đồng tại các cơ quan, đơn vị, địa phương luôn thấp hơn hoặc bằng so với số biên chế được giao.

Tỉnh cũng tập trung rà soát, sắp xếp, kiện toàn, tinh gọn đầu mối bên trong các tổ chức của hệ thống chính trị và kiêm nhiệm chức danh: Thực hiện rà soát, kiện toàn, sắp xếp, tổ chức lại các cơ quan, đơn vị theo hướng tinh gọn, hiệu quả, “một đơn vị thực hiện nhiều chức năng, một người làm nhiều nhiệm vụ”, một chức năng, nhiệm vụ chỉ có một đơn vị chủ trì thực hiện và chịu trách nhiệm chính. Điển hình là thực hiện dùng chung bộ phận hành chính, phục vụ đối với một số cơ quan có sự gắn kết chặt chẽ trong việc thực hiện nhiệm vụ chung: sắp xếp, cơ cấu lại các phòng chuyên môn của các Ban Xây dựng Đảng, các đoàn thể theo hướng giảm số phòng, thực hiện dùng chung bộ phận hành chính, phục vụ (lái xe, văn thư, kế toán) đối với các Ban Đảng tại Văn phòng Tỉnh ủy theo Quy định số 04-QĐi/TW ngày 25/7/2018 của Ban Bí thư, qua đó đã giảm 07 phòng. 

Cùng với đó, tỉnh cũng sắp xếp, tổ chức lại các đơn vị có chức năng, nhiệm vụ tương đồng theo hướng tinh gọn, tăng tính liên kết và bổ trợ lẫn nhau, như: Thành lập Trường Đào tạo cán bộ Nguyễn Văn Cừ trên cơ sở hợp nhất 03 cơ sở đào tạo, bồi dưỡng gồm: Trường Chính trị Nguyễn Văn Cừ, Trung tâm GDTX&ĐTCB tỉnh, Trường Huấn luyện cán bộ Đoàn, Đội tỉnh và sắp xếp, cơ cấu lại các phòng, khoa, trung tâm thuộc Trường Đào tạo cán bộ Nguyễn Văn Cừ theo Quy định số 09-QĐi/TW của Ban Bí thư, giảm 03 khoa, phòng. Chuyển chức năng bồi dưỡng lý luận chính trị của Trung tâm Bồi dưỡng chính trị về Ban Tuyên giáo, chức năng tài chính, phục vụ về Văn phòng cấp ủy và thực hiện mô hình Ban Tuyên giáo - Trung tâm chính trị cấp huyện theo Kết luận số 22-KL/TU ngày 08/01/2021 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy, giảm 13/13 trung tâm chính trị cấp huyện. Trong năm 2021, 100% các cơ quan, đơn vị, địa phương thuộc tỉnh đã hoàn thành xong việc rà soát thực trạng, xây dựng, hoàn thiện phương án sắp xếp, tổ chức lại các đơn vị sự nghiệp công lập theo đúng quy định, giảm 15 phòng so với trước khi kiện toàn.

Đặc biệt, thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW, Quảng Ninh đã chủ động, mạnh dạn thí điểm một số mô hình mới về tổ chức, kiêm nhiệm chức danh để tinh gọn đầu mối, tinh giản biên chế và kiểm soát quyền lực với cách làm khoa học, thận trọng, chắc chắn, coi trọng hiệu quả cuối cùng. Điển hình như: thành lập cơ quan tham mưu, giúp việc chung khối Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội tại 100% đơn vị cấp huyện và khối dân vận xã, phường, thị trấn hoạt động trên nguyên tắc phối hợp và thống nhất về hành động, phân công về đối tượng, tôn trọng các quy định hiện hành của Hiến pháp, pháp luật; là địa phương đầu tiên trong cả nước thành lập Ban Xúc tiến và hỗ trợ đầu tư tỉnh (IPA Quảng Ninh), thay đổi quy trình giải quyết các thủ tục đầu tư “từ trên xuống thay vì từ dưới lên”, rút ngắn thời gian cấp giấy chứng nhận đầu tư (từ 25 ngày xuống còn 07 ngày, có trường hợp chỉ trong 01 ngày). Thành lập Trung tâm phục vụ hành chính công các cấp trực thuộc UBND cùng cấp, thực hiện tuân thủ nguyên tắc 5 tại chỗ: tiếp nhận, thẩm định, phê duyệt, đóng dấu, trả kết quả ngay tại Trung tâm… Đi sâu sắp xếp, kiện toàn một số tổ chức và các đầu mối của từng tổ chức, cơ quan chuyên môn; cơ cấu lại, chuyển đổi mô hình và giao quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm cho các đơn vị sự nghiệp.

Thực hiện, chủ trương sắp xếp các đơn vị hành chính, từ năm 2019 đến 2024, Quảng Ninh đã sắp xếp 16 đơn vị hành chính cấp xã, 230 thôn, bản, khu phố (giảm 115 thôn, bản, khu phố), sau sắp xếp còn 177 xã, phường, thị trấn, 1.452 thôn, bản, khu phố. Quảng Ninh là địa phương duy nhất trong cả nước đề xuất và triển khai sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện thuộc diện khuyến khích (nhập huyện Hoành Bồ và thành phố Hạ Long).

Giai đoạn 2015-2022, tỉnh Quảng Ninh đã giảm 887 công chức (18,7%), 2.280 người làm việc (8,52%), 466 cán bộ công chức cấp xã (10,51%), 1.524 người hoạt động không chuyên trách cấp xã (39,18%), 1.543 người hoạt động không chuyên trách ở thôn, bản, khu phố (33,33%).

Những đổi mới mạnh mẽ trong nhiều năm qua, nhất là thành công với Đề án 25 của Tỉnh ủy Quảng Ninh về đổi mới phương thức, nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của Đảng; thực hiện tinh giản bộ máy, biên chế được khởi động cách đây hơn 10 năm, đã trở thành nền tảng vững chắc, kinh nghiệm quý báu để tỉnh bước vào sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy và triển khai mô hình chính quyền 2 cấp.

Trước thềm chuẩn bị cho đại hội đảng các cấp tiến tới Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng, Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam Tô Lâm đã phát đi một thông điệp về Kỷ nguyên vươn mình của dân tộc Việt Nam như một lời hiệu triệu, thúc giục tinh thần hành động, đổi mới sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung để thực hiện khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc, nhằm thực hiện thắng lợi các mục tiêu chiến lược đến 2030, đưa Việt Nam trở thành nước đang phát triển có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao, đến năm 2045 trở thành nước xã hội chủ nghĩa phát triển, có thu nhập cao.

Hưởng ứng lời hiệu triệu này, một lần nữa, Quảng Ninh trở thành địa phương tiên phong trong cả nước thực hiện cuộc cách mạng xây dựng bộ máy "tinh gọn, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả” theo chủ trương của Trung ương Đảng. Điều này thể hiện rõ ngay sau khi Trung ương có chỉ đạo thực hiện tổng kết, đánh giá việc thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW (ngày 25/10/2017) của Ban Chấp hành Trung ương khóa XII. Từ cuối năm 2024, tỉnh Quảng Ninh đã sớm thành lập Ban Chỉ đạo cấp tỉnh, quyết liệt chỉ đạo các cấp ủy, tổ chức đảng, các cơ quan, đơn vị, địa phương đánh giá nghiêm túc, toàn diện về tình hình, kết quả đạt được, những hạn chế, vướng mắc và bài học kinh nghiệm trong quá trình thực hiện Nghị quyết 18; đồng thời xây dựng và hoàn thiện các phương án sáp nhập, tinh gọn tổ chức bộ máy.

Ngay sau kỳ nghỉ Tết Nguyên đán Ất Tỵ 2025, Tỉnh ủy Quảng Ninh đã công bố thành lập Đảng bộ Các cơ quan Đảng tỉnh và Đảng bộ UBND tỉnh; hợp nhất Ban Tuyên giáo và Ban Dân vận Tỉnh ủy; HĐND tỉnh ban hành nghị quyết thành lập cơ quan chuyên môn và tổ chức lại 6 cơ quan khác thuộc UBND tỉnh. Như vậy, sau thành lập, tổ chức lại, UBND tỉnh Quảng Ninh có 14 cơ quan (giảm 6 cơ quan), bao gồm 13 cơ quan sắp xếp, cơ cấu lại và Văn phòng UBND tỉnh.

Tỉnh cũng đã hoàn thành phương án sáp nhập từ 171 đơn vị hành chính cấp xã xuống còn 54 đơn vị hành chính cấp xã (trong đó có 02 đặc khu), với tỷ lệ cử tri đồng thuận đạt trên 99%, đây là minh chứng rõ nét về sự tin tưởng, ủng hộ của nhân dân đối với “Cuộc cách mạng tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị”. Ngày 16/6/2025, Ủy ban Thường vụ Quốc hội thông qua tại Nghị quyết số 1679/NQ-UBTVQH15 về việc thành lập 52 xã, phường và 02 đặc khu thuộc tỉnh Quảng Ninh.

Việc sáp nhập các xã, phường ở Quảng Ninh được thực hiện trên nguyên tắc đảm bảo sự đồng thuận của người dân, không gây xáo trộn lớn đến đời sống kinh tế - xã hội và giữ gìn bản sắc văn hóa truyền thống của địa phương. Tại các hội nghị lấy ý kiến nhân dân vào đề án sắp xếp các đơn vị hành chính cấp xã ở thôn, khu phố trên địa bàn tỉnh, người dân đều thống nhất, đồng thuận rất cao và cho rằng đây là chủ trương đúng đắn, hợp lòng dân. Bà Bùi Thị Dung, thôn 5 Sông Khoai, phường Hiệp Hoà, chia sẻ: “Việc lấy ý kiến nhân dân được thực hiện công khai, minh bạch, dân chủ ở từng thôn, khu phố. Chính vì thế, chúng tôi hiểu và ủng hộ sáp nhập. Khi phường mới đi vào hoạt động chúng tôi thấy bộ máy gọn nhẹ hơn, cán bộ làm việc nhanh hơn, hồ sơ giải quyết cũng ít phải đi lại nhiều lần. Thế là tốt cho dân”.

Ban Thường vụ Tỉnh ủy đã sát sao chỉ đạo, hướng dẫn công tác sắp xếp cán bộ, công chức, viên chức cấp tỉnh, cấp xã dựa trên các nguyên tắc chặt chẽ, công khai, minh bạch. Tỉnh đã chỉ định, giới thiệu 2.422 lượt cán bộ bảo đảm bố trí đủ số lượng ủy viên ban thường vụ, bí thư, phó bí thư, chủ tịch, phó chủ tịch HĐND, UBND tại 54 xã, phường, đặc khu. Trong đó, 100% bí thư đảng ủy xã, phường, đặc khu đều còn trên 5 năm công tác và không là người địa phương; 100% bí thư hoặc phó bí thư đảng ủy là chủ tịch HĐND và thực hiện 100% bí thư đảng ủy đồng thời là chủ tịch HĐND khi bầu cử đại biểu HĐND nhiệm kỳ 2026-2031; 100% cán bộ luân chuyển, điều động từ tỉnh về, ủy viên ban thường vụ cấp ủy cấp huyện giữ chức vụ bí thư đảng ủy còn trên 10 năm công tác; 53/54 xã, phường, đặc khu có 1 đồng chí bí thư hoặc phó bí thư có trình độ chuyên môn, kinh nghiệm công tác thuộc một trong các lĩnh vực tài chính, quản lý quy hoạch, đất đai, tài nguyên nông nghiệp, giao thông, xây dựng; 100% xã, phường, đặc khu bố trí 2/3 đồng chí thường trực đảng ủy còn đủ 10 năm công tác trở lên.  

Song song với đó, Tỉnh uỷ đã chỉ đạo xây dựng, phê duyệt các đề án về sắp xếp, tổ chức lại Thanh tra tỉnh; tiếp tục thí điểm mô hình Trung tâm Phục vụ hành chính công một cấp thuộc UBND tỉnh; chỉ đạo xây dựng phương án thành lập 178 cơ quan chuyên môn khối Đảng, đoàn thể, 164 phòng chuyên môn khối chính quyền thuộc các xã, phường, đặc khu. Đến nay, tỉnh cũng đã ban hành 12 quyết định thành lập, tổ chức lại các đơn vị sự nghiệp (ĐVSN) công lập thuộc UBND tỉnh và các cơ quan, tổ chức thuộc UBND tỉnh trên cơ sở sáp nhập, tiếp nhận các ĐVSN công lập thuộc UBND cấp huyện thuộc các lĩnh vực y tế, giáo dục, văn hóa, xây dựng, nông nghiệp, cửa khẩu; UBND các xã, phường, đặc khu thành lập 69 ĐVSN công lập (không bao gồm các ĐVSN công lập lĩnh vực giáo dục).

Ban Thường vụ Tỉnh ủy ban hành quyết định điều chỉnh tạm giao biên chế cho cấp xã mới, bảo đảm tổng biên chế giao toàn tỉnh không vượt quá tổng số biên chế Trung ương đã giao cho Quảng Ninh; chỉ đạo thực hiện quy trình tiếp nhận 60 trường hợp đang công tác tại Thanh tra Sở, Thanh tra cấp huyện về công tác tại Thanh tra tỉnh; 263 trường hợp về làm công chức tại Trung tâm Phục vụ hành chính công tỉnh; bố trí sắp xếp khoảng 1.684 cán bộ công chức, viên chức khối Đảng, đoàn thể, 21.000 cán bộ, công chức, viên chức khối chính quyền cấp xã.

Đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức sau khi được bố trí ở vị trí công tác mới đã bắt tay ngay vào công việc, giải quyết, xử lý kịp thời mọi tình huống, sự việc nảy sinh từ thực tiễn; người dân và doanh nghiệp đến các cơ quan công sở làm việc được hướng dẫn, giải quyết tốt.

Đồng chí Bí thư Tỉnh uỷ Vũ Đại Thắng nhấn mạnh, thành công của quá trình sắp xếp tổ chức bộ máy không thể chỉ dừng lại ở việc hợp nhất, sáp nhập đơn vị hành chính, mà phải được khẳng định bằng hiệu quả thực tiễn - đó là sự hài lòng của người dân, là hiệu lực quản lý nhà nước được nâng lên, là kinh tế - xã hội phát triển nhanh và bền vững, quốc phòng an ninh trật tự được bảo đảm. Do đó, các cấp, các ngành, mỗi cán bộ, đảng viên và toàn thể Nhân dân trong tỉnh cần tiếp tục phát huy tinh thần đoàn kết, đổi mới, sáng tạo; giữ vững kỷ cương, phát huy tinh thần “Kỷ luật và Đồng tâm”, nâng cao hiệu quả hoạt động của bộ máy nhà nước từ tỉnh đến xã, phường, đặc khu, trở thành hình mẫu trong tổ chức bộ máy chính quyền địa phương hiện đại, gần dân, sát dân và vì dân.