Phát triển du lịch gắn với phát huy các giá trị văn hoá

Quảng Ninh có núi, có biển, có vùng đồng bằng, nông thôn, có vùng đô thị và công nghiệp mỏ… Quá trình dân cư sinh sống tập trung và lâu đời trên những địa bàn này dần hình thành những phong tục tập quán sinh hoạt, sản xuất tốt đẹp, trở thành nét văn hoá truyền thống được lưu giữ và phát huy. Hiện nay, lợi thế văn hoá của con người và vùng đất Quảng Ninh ngày càng được tận dụng làm tài nguyên phát triển kinh tế du lịch.

Vùng 5 xã Hà Nam trước đây (nay là 2 phường Phong Cốc, Liên Hòa) luôn thu hút du khách cả năm. Những ngày đầu năm mới, du khách đến Phong Cốc, Liên Hòa cảm nhận sự náo nức của mỗi gia đình, dòng họ chuẩn bị rước các cụ thượng trong họ tộc lên miếu Tiên Công; sự tất bật, thành kính khi tham gia hoạt động nhớ ơn các vị Tiên công khai phá đất hoang mở làng lập ấp. Những dịp khác trong năm, du khách về đây để chứng kiến các dòng họ rộn ràng tổ chức lễ ra cỗ họ trong các từ đường nhằm chào đón những người con của họ từ khắp mọi miền trở về quê hương nhận họ hàng làng mạc; các hội đình cổ kính với nhiều thần tích, thần sắc, văn bia, câu đối, đại tự, đồ thờ tự rất giá trị còn lại đến ngày nay; lễ hội xuống đồng; nghe hát đúm, đánh tổ tôm; tham quan các làng nghề đóng tàu biển… Những nét đẹp văn hóa của Phong Cốc, Liên Hòa là lực hút du khách, biến vùng quê này có lợi thế để phát triển kinh tế du lịch.

Hoành Mô, Lục Hồn, Bình Liêu, dải đất giáp biên với nhiều đồng bào dân tộc Tày, Dao, Sán Chỉ, Sán Chay… sinh sống. Vốn văn hoá dân gian ở những vùng đất này là 4 lĩnh vực nghệ thuật trình diễn dân gian, 4 di sản loại hình tiếng nói, chữ viết, 1 lễ hội truyền thống, 11 di sản loại hình nghề thủ công truyền thống và 22 di sản thuộc tri thức dân gian. Những ngày hội đình Lục Nà, Hội Soóng cọ, Hội kiêng gió, Hội hoa sở, Hội mùa vàng… là những dịp du khách đến Hoành Mô, Lục Hồn, Bình Liêu nhiều nhất, ước tính mỗi năm trên 100.000 lượt du khách.

Giáp Hoành Mô, Lục Hồn, Bình Liêu là những xã Tiên Yên, Điền Xá, Đông Ngũ, Hải Lạng, nơi có nhiều những lễ hội gắn với đặc trưng văn hóa của người DTTS bản địa; như: Lễ hội Đồng Đình gắn với Ngày hội văn hóa, thể thao dân tộc Tày; Lễ hội VHTT dân tộc Sán Chỉ gắn với Mùa vàng vùng cao Đại Dực; Lễ hội văn hóa dân tộc Dao, gắn với Chợ phiên vùng cao Hà Lâu; Lễ hội đền Đức ông Hoàng Cần, gắn với Ngày hội VHTT dân tộc Sán Dìu...

Quảng Ninh có những vùng ven biển, làng chài cổ còn lưu giữ và phát huy được những vốn quý văn hóa vật thể, phi vật thể, thể hiện văn hoá và không gian biển rất đặc sắc. Đó là Lễ hội đền Cửa Ông, Lễ hội đình Trà Cổ, Lễ hội đình Quan Lạn, nơi văn hóa biển, đảo được lưu truyền thông qua những điệu hát nhà tơ, hát múa cửa đình, hát giao duyên, hát đúm ở Hà Nam, hò biển... Văn hóa biển, đảo của tỉnh còn tồn tại trong những kinh nghiệm, sáng tạo của con người trong quá trình lao động sáng tạo đóng tàu thuyền, đan lưới, chế biến hải sản, làm nước mắm, làm muối, làm chả mực...

Ngày 21/6/2023 UBND tỉnh ban hành Kế hoạch số 161/KH-UBND về thí điểm xây dựng, bảo tồn và phát huy giá trị bản sắc văn hóa 4 làng DTTS gắn với phát triển du lịch cộng đồng khu vực miền núi, giai đoạn 2023-2025. Đó là Làng người Dao Pò Hèn (xã Hải Sơn), Làng người Tày Bản Cáu, Làng người Sán Chỉ Lục Ngù (đều xã Bình Liêu), Làng người Sán Dìu Vòng Tre (xã Bình Dân). Riêng xã Hải Sơn đến nay đã lập quy hoạch chi tiết tỷ lệ 1/500 Làng văn hóa du lịch cộng đồng Pò Hèn, phục dựng chợ phiên Pò Hèn, tổ chức thường niên lễ hội hoa sim biên giới...

Văn hoá được gìn giữ và phát huy đã giúp Quảng Ninh trung bình mỗi năm đón khoảng 15 triệu lượt du khách, doanh thu trên 30.000 tỷ đồng. Năm 2025 này tỉnh phấn đấu đón khoảng 20 triệu lượt du khách, doanh thu khoảng 50.000 tỷ đồng.