Hiểu đúng về nhược thị ở trẻ em

Nhược thị (còn gọi là bệnh mắt lười) là tình trạng thị lực kém do sự phát triển thị giác không hoàn thiện, khiến các chức năng của mắt bị suy giảm. Nhược thị thường chỉ xuất hiện ở một bên mắt. Mắt được gọi là nhược thị khi thị lực chỉ đạt 7/10 và không thể đạt được 10/10 sau khi đã chỉnh kính tối ưu.

Nguyên nhân phổ biến của nhược thị là lác (lé) mắt, tức là khi mắt hướng về hai hướng khác nhau. Một mắt có thể được tập trung thẳng về phía trước trong khi mắt kia di chuyển vào trong, ra ngoài, lên trên hoặc xuống phía dưới.

Thứ hai là do tật khúc xạ, nghĩa là bị cận thị, viễn thị hoặc có bệnh loạn thị (nhìn hình méo hoặc mờ). Trẻ có thể có một tật khúc xạ nặng hơn ở một mắt. Mắt đó có thể nhìn kém hoặc không nhìn thấy và thị lực sẽ không phát triển bình thường. Điều này có thể làm cho phụ huynh khó nhận ra con mình có vấn đề vì thị lực của trẻ vẫn bình thường khi nhìn bằng cả hai mắt.

Nguyên nhân thứ 3 có thể là do hiện tượng đục các thành phần trong suốt của mắt. Một số trẻ được sinh ra với bệnh lý đục thủy tinh thể, nơi thấu kính bình thường của mắt bị đục. Điều này làm cho thị lực của mắt không phát triển bình thường.

Nhược thị gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sinh hoạt và học tập của trẻ em, như: Đọc, viết chậm, hay va chạm, té ngã, làm vỡ đồ. Nó diễn biến âm ỉ và khó phát hiện nếu không kiểm tra mắt. Nếu phát hiện muộn sau 12 tuổi, khả năng phục hồi thị lực sẽ rất kém.

Bác sĩ CK1 Nguyễn Đức Cao Sơn (Khoa Da liễu và Phòng chống mù lòa cộng đồng, CĐC Quảng Ninh) cho biết: Chúng tôi chẩn đoán nhược thị bằng cách kiểm tra xem thị lực giữa hai mắt có khác biệt hay không. Để kiểm tra thị lực của trẻ, có thể che mắt từng mắt và quan sát xem chúng có thể nhìn theo vật chuyển động như thế nào. Bác sĩ cũng có thể xem trẻ phản ứng như thế nào khi một mắt được che lại. Nếu một mắt bị nhược thị và mắt kia bị che lại thì trẻ có thể cố gắng nhìn lên trên hoặc dưới miếng che, kéo miếng che ra hoặc khóc. Thị lực kém ở một mắt không phải lúc nào cũng có nghĩa là trẻ bị nhược thị. Trong một số trường hợp, đeo kính để điều chỉnh tật khúc xa ở một mắt có thể cải thiện thị lực.

Bệnh nhược thị thường được điều trị bằng cách khuyến khích trẻ sử dụng mắt yếu hơn. Điều này có thể được thực hiện bằng cách đặt một vật dụng để che trên mắt tốt hơn của đứa trẻ. Một cách khác là làm cho thị lực của mắt tốt hơn bị mờ đi bằng sử dụng một loại thuốc nhỏ chuyên dụng. Hoặc trẻ có thể đeo kính với tròng kính có tác dụng làm mờ đi hình ảnh trong mắt đó. Có thể mất vài tuần đến vài tháng để thị lực trở nên tốt hơn trên mắt yếu hơn. Một khi trẻ đã có thị lực tốt hơn ở mắt đó, trẻ cần che mắt một khoảng thời gian trong ngày trong một vài năm. Điều này giúp cho giữ thị lực của trẻ tốt hơn.

Trong một số trường hợp, bác sĩ nhãn khoa sẽ đề nghị phẫu thuật để khắc phục các vấn đề về mắt gây ra nhược thị. Sau khi phẫu thuật, trẻ có thể cần phải đeo miếng che hoặc che bên mắt tốt hơn cho đến khi mắt của trẻ được cải thiện.

Để tăng cường sức khỏe cho đôi mắt của trẻ, giảm nguy cơ mắc các tật khúc xạ dẫn đến nhược thị, cha mẹ cần hướng dẫn con từ khi còn nhỏ có chế độ học tập, vui chơi ngoài trời hợp lý để mắt được nghỉ ngơi và điều tiết giữa nhìn gần và nhìn xa.

Khoảng cách lý tưởng để đọc sách là 25cm với học sinh tiểu học, 30cm với học sinh THCS, 35cm với học sinh THPT. Cần đảm bảo nơi làm việc và học tập đầy đủ ánh sáng, góc học tập nên bố trí gần của sổ. Không đọc sách trong điều kiện thiếu ánh sáng, khi đi tàu xe, khi nằm, không đọc sách in chữ quá nhỏ, in trên giấy vàng, giấy đen hoặc giấy quá trắng, quá bóng.

Cha mẹ nên quan tâm đến chế độ dinh dưỡng qua các bữa ăn hằng ngày của con, ăn đầy đủ rau xanh và ngũ cốc nguyên hạt, thực phẩm giàu kẽm và các loại trái cây như đu đủ, cam…

Ngoài ra, cha mẹ cần hạn chế con thời gian xem ti vi, trò chơi điện tử, điện thoại, máy tính bảng; tích cực tham gia các hoạt động ngoài trời giúp cho mắt nhìn xa và mắt được thư giãn; ngủ đủ từ 8-10 tiếng một ngày.