Tầm vóc mới của các xã, phường, đặc khu

Từ ngày 1/7, tỉnh Quảng Ninh cùng cả nước chính thức vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp. Với việc tổ chức theo mô hình mới này, ngoài thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn như trước, cấp xã được phân cấp, phân quyền nhiều hơn, đảm nhiệm thêm nhiệm vụ, quyền hạn của cấp huyện. Việc phân quyền nhiều hơn cho cấp xã giúp đưa chính sách đến gần dân hơn, giảm tải áp lực cho cơ quan cấp trên và nâng cao vai trò của chính quyền cơ sở.

Phân cấp, phân quyền nhiều hơn

Trước đây, việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất cho công dân là thẩm quyền của cấp huyện. Nhưng sau khi thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, thẩm quyền này được trao lại cấp xã. Đây được xem là bước tiến lớn trong việc phân cấp quản lý đất đai, giúp giải quyết thủ tục nhanh chóng và thuận tiện hơn.

Tại phường Cao Xanh, từ ngày 1/7 đến nay, UBND phường đã tiếp nhận 81 hồ sơ của công dân về đất đai trên địa bàn phường và 12 hồ sơ phi địa giới. UBND phường đã tiếp nhận, giải quyết 69 hồ sơ đảm bảo đủ điều kiện theo quy định, trong đó có 31 hồ sơ cấp mới, 38 hồ sơ chuyển đổi mục đích sử dụng đất và cấp bổ sung. Hiện, đã trả công dân 16 trường hợp. Các hồ sơ còn lại, bộ phận chuyên môn đang tích cực giải quyết để cấp cho người dân trong những ngày tới.

Phó Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch UBND phường Cao Xanh Lê Tuấn Vũ cho biết: Để đạt được kết quả tích cực trong giải quyết thủ tục hành chính, nhất là các thủ tục liên quan đến đất đai, phường Cao Xanh đã thực hiện việc phân cấp rõ ràng, bố trí cán bộ có kinh nghiệm, kiến thức sâu làm việc tại Trung tâm Phục vụ hành chính công. Đồng thời thường xuyên phối hợp với các sở, ngành, đơn vị triển khai hệ thống điện tử để khắc phục, tháo gỡ các vướng mắc trong quá trình giải quyết thủ tục hành chính, đảm bảo trả kết quả trước hẹn và đúng hẹn cho nhân dân.

Với phương châm lấy người dân làm trung tâm, vì nhân dân phục vụ, địa phương cam kết, nỗ lực hết sức để giải quyết mọi thủ tục hành chính công khai, minh bạch, công tâm, đúng thời điểm và đúng hạn để gần dân hơn và hoạt động chính quyền địa phương 2 cấp hiệu quả.

Không chỉ thủ tục hành chính, cấp xã hiện giờ còn được giao nhiều nhiệm vụ như: Quản lý chợ dân sinh, trường học, trạm y tế, tổ chức các hoạt động văn hóa - thể thao, giữ gìn trật tự, xử lý các tình huống khẩn cấp như dịch bệnh, thiên tai. Đồng thời cũng trực tiếp tham mưu, tổ chức triển khai các chủ trương, chính sách phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn, thực hiện công tác giải phóng mặt bằng, hỗ trợ, tái định cư…

Sau khi đi vào vận hành từ ngày 1/7, tập trung GPMB, nhất là cho dự án trọng điểm KCN Sông Khoai là nhiệm vụ trọng tâm của phường Hiệp Hòa. UBND phường chỉ đạo cơ quan chuyên môn rà soát lại các hộ nằm trong diện GPMB, xác nhận vị trí, ranh giới của những diện tích ưu tiên cần sớm GPMB. Từ đó, triển khai công tác đo đạc, kiểm đếm, lên phương án bồi thường, hỗ trợ đền bù theo quy định. Đồng thời, thành lập Tổ công tác đặt tại Sông Khoai để tập trung cho công tác GPMB thực hiện KCN Sông Khoai.

Theo Phó Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch UBND phường Hiệp Hòa Đặng Quốc Chung, đến hết tháng 7/2025, phường đã vận động được 6/45 hộ nhận tiền đền bù, hỗ trợ theo phương án được phê duyệt và bàn giao cho chủ đầu tư KCN; kiểm đếm, kiểm kê được 10/11 hộ bị ảnh hưởng của tuyến đường trục chính Đông - Tây trong KCN; thực hiện kiểm đếm các hộ dân thuộc diện tích GPMB giai đoạn 5 của KCN. Cùng với đó, tập trung ưu tiên GPMB khu vực 2 với diện tích 30,5ha; khu vực 3 với diện tích 19,8ha trong giai đoạn 3 để kết nối hạ tầng, thu hút các nhà đầu tư thứ cấp vào khu công nghiệp.

Tương tự, xã Đầm Hà sau khi đi vào thành lập cũng đã bắt tay ngay vào thực hiện các giải pháp để phát triển KT-XH dựa trên lợi thế, thế mạnh của địa phương, nhất là phát triển kinh tế biển, trọng tâm là nuôi trồng thủy hải sản gắn với phát triển hệ thống cảng biển, phát triển du lịch trên biển và các đảo. Hiện chính quyền xã đang tập trung triển khai thu hút đầu tư đối với các nhà máy chế biến các nguồn lợi thủy sản: Cá, tôm, hàu Đại dương, cụ thể là dự án nuôi tôm thâm canh Việt Úc khu nuôi trồng thủy sản BIM tại Đại Bình cũ; nhà máy chế biến hàu Seafood tại thôn Phúc Tiến, xã Tân Lập cũ. Phối hợp với các cơ quan liên quan để hoàn thiện các thủ tục về đất đai, quy hoạch, xây dựng, môi trường, hạ tầng giao thông kết nối... để sớm thành lập, triển khai các cụm công nghiệp trên địa bàn...

Cùng với đó, xã đang nỗ lực hỗ trợ nhà đầu tư triển khai khởi công xây dựng dự án khu du lịch Đảo Núi Cuống ngay trong năm đầu nhiệm kỳ; duy trì, phát triển phố ẩm thực đêm kết hợp khai thác giá trị Quảng trường 28-1; nâng cao quản lý, hiệu quả hoạt động chợ trung tâm, chợ nông thôn hiện có; triển khai phát triển du lịch cộng đồng kết hợp trồng cây ăn quả.

Qua rà soát, cấp xã mới đảm nhận khoảng 86% số nhiệm vụ từ cấp huyện chuyển về. Việc phân cấp, phân quyền nhiều hơn cho cấp xã không chỉ là đổi mới về mặt kỹ thuật quản lý, mà là sự điều chỉnh sâu sắc về tư duy tổ chức quyền lực nhà nước. Chính quyền cấp xã từ chỗ chỉ là người thực hiện, giờ đây trở thành điểm đến đầu tiên và quyết định cuối cùng cho nhiều vấn đề của dân.

Nâng cao vai trò của chính quyền cơ sở

Những kết quả bước đầu cho thấy, khi quyền hạn và trách nhiệm được phân cấp rõ ràng, chính quyền cơ sở trở thành nơi trực tiếp ra quyết định, giải quyết công việc của dân. Điều này không chỉ rút ngắn thời gian, giảm thủ tục trung gian, mà còn tạo điều kiện để cán bộ cơ sở hiểu dân hơn, nắm chắc thực tiễn hơn, từ đó xử lý tình huống sát với nhu cầu, nguyện vọng của nhân dân.

Thực tiễn hơn 1 tháng vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp ở Quảng Ninh cho thấy việc phân quyền, phân cấp đang tạo ra sự thay đổi rõ nét. Các xã, phường, đặc khu đã bắt nhịp nhanh với nhiệm vụ mới, bảo đảm không để ách tắc, gián đoạn công việc. Các thủ tục hành chính liên quan đến người dân, doanh nghiệp được giải quyết ngay tại cơ sở. Các vấn đề “nóng” về đất đai, xây dựng, an sinh xã hội… đều được xử lý kịp thời ngay tại địa bàn.

Bà Đặng Thị Loan, khu 2, phường Bãi Cháy chia sẻ: Từ khi đưa vào vận hành chính quyền 2 cấp, tôi thấy mọi thủ tục giấy tờ được đội ngũ cán bộ phường làm rất nhanh gọn, thuận lợi và hướng dẫn người dân tận tình. Người dân chúng tôi không phải đi lại xa, đi lại nhiều lần cũng như không phải chờ đợi nữa. Bản thân tôi khi nộp thủ tục đề nghị được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cũng đã được phường cấp giấy sớm, cảm thấy rất hài lòng.

Chị Vũ Thị Luyến, khu 7A, phường Quang Hanh, chia sẻ: “Trước đây, để xin giấy phép kinh doanh, tôi phải lên thành phố Cẩm Phả (cũ), đôi khi hồ sơ bị thiếu phải đi lại nhiều lần. Giờ đây chỉ cần lên phường, mọi thủ tục được hướng dẫn và giải quyết ngay. Sự nhanh, gọn cho thấy chính quyền thực sự phục vụ nhân dân”.

Có thể thấy rõ, xã, phường, đặc khu giờ đây đã mang một tầm vóc mới, không chỉ đảm nhiệm chức năng quản lý hành chính trực tiếp, mà còn trở thành trung tâm tổ chức và thực thi các chính sách lớn của Đảng, Nhà nước ở cơ sở. Quyền hạn nhiều hơn đi đôi với khối lượng công việc lớn hơn, địa bàn rộng hơn, dân số đông hơn, trách nhiệm của đội ngũ cán bộ cũng lớn hơn và yêu cầu chuyên môn ngày càng cao. Điều này đòi hỏi phải đổi mới tư duy quản lý, nâng cao năng lực, trình độ và chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã nhằm đáp ứng kỳ vọng về một nền hành chính hiện đại, gần dân và phục vụ nhân dân tốt hơn.

Xác định rõ điều này, thời gian qua, tỉnh đã quan tâm đào tạo, bồi dưỡng cán bộ cấp xã; tổ chức các lớp tập huấn ứng dụng công nghệ thông tin trong xử lý công việc. Đồng thời thực hiện luân chuyển, bố trí cán bộ có kinh nghiệm từ cấp tỉnh, cấp huyện về xã để vừa trực tiếp làm việc, vừa hỗ trợ cán bộ địa phương.

Phó Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch UBND phường Bãi Cháy Trần Mạnh Hùng, cho biết: “Khi mô hình chính quyền 2 cấp đi vào hoạt động, khối lượng công việc của phường tăng gấp rưỡi so với trước. Tuy nhiên, nhờ sự chuẩn bị kỹ lưỡng của tỉnh, cộng với tinh thần trách nhiệm của đội ngũ cán bộ, nên mọi việc đều thông suốt. Điều quan trọng nhất là đội ngũ cán bộ được trang bị kiến thức, kỹ năng, đặc biệt là ứng dụng công nghệ thông tin trong giải quyết thủ tục hành chính. Nhờ đó mà nhiều hồ sơ được giải quyết nhanh chóng, rút ngắn thời gian cho dân, nâng cao trách nhiệm của cán bộ cơ sở. Người dân thấy hiệu quả rõ rệt, tin tưởng hơn vào bộ máy chính quyền”.

Theo số liệu thống kê, chỉ sau 1,5 tháng vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, Trung tâm Phục vụ hành chính công các xã, phường, đặc khu đã tiếp nhận 17.557 hồ sơ, trong đó tiếp nhận mới 16.140 hồ sơ, kỳ trước chuyển sang 1.417 hồ sơ; đã giải quyết 11.845 hồ sơ, tỷ lệ hồ sơ giải quyết trước và đúng hạn đạt 100%. Đây là con số rất đáng khích lệ, thể hiện sự đúng đắn trong phân quyền, phân cấp mạnh mẽ cho cơ sở. Đặc biệt, trong bối cảnh Quảng Ninh đang hướng tới xây dựng nền hành chính số, xã, phường, đặc khu chính là “mắt xích” quan trọng khi vừa là nơi triển khai dịch vụ công trực tuyến, vừa là nơi hỗ trợ, hướng dẫn người dân sử dụng công nghệ để thực hiện thủ tục hành chính. Hiện nay, ở nhiều xã, phường, các “tổ công nghệ số cộng đồng” đã được thành lập, giúp người dân, nhất là người cao tuổi, tiểu thương tiếp cận và làm quen với môi trường số.

Một tháng rưỡi vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp mới chỉ là bước khởi đầu, nhưng kết quả đạt được cho thấy sự thay đổi là rất rõ rệt và tích cực. Tầm vóc mới của xã, phường, đặc khu ở Quảng Ninh không chỉ được đo bằng thẩm quyền hành chính, mà còn được khẳng định bằng niềm tin của người dân, bằng sự hài lòng của doanh nghiệp và bằng chính sự trưởng thành của đội ngũ cán bộ cơ sở.