Nhìn lại một thập kỷ thực hiện đổi mới hoạt động hệ thống chính trị toàn diện gắn với tái cấu trúc bộ máy, Quảng Ninh đạt được ở cả 3 mục tiêu: Xây dựng chỉnh đốn Đảng; tinh gọn tổ chức bộ máy hiệu lực, hiệu quả; xây dựng, quản lý đội ngũ cán bộ công chức theo hướng tinh giản. Từ thực tiễn ở Quảng Ninh và các địa phương khác, Ban Bí thư trung ương Đảng đã xem xét, ghi nhận, bổ sung khi ban hành Nghị quyết số 18-NQ/TW ngày 25/10/2017 một số vấn đề về tiếp tục đổi mới sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả. Trên cơ sở các quy định của trung ương, trên nền tảng đổi mới, đột phá thành công, tỉnh Quảng Ninh tiếp tục thực hiện việc đổi mới, hoàn thiện tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị giai đoạn 2020-2025 với những mục tiêu cao hơn, đổi mới đồng bộ hơn, toàn diện hơn.

Năm 2020, một năm nhiều khó khăn, thử thách đối với thế giới, với các quốc gia do tình hình dịch bệnh Covid-19. Làm thế nào để vừa phòng chống dịch bệnh Covid-19, đảm bảo an toàn tính mạng, sức khỏe người dân, vừa duy trì sản xuất kinh doanh, chuyển sang giai đoạn mới phòng chống dịch dài hơi hơn, vừa tổ chức đại hội đảng bộ các cấp nhiệm kỳ 2020-2025? Những nhiệm vụ khó này tiếp tục đòi hỏi sự thống nhất, đồng thuận cao hơn nữa trong toàn hệ thống chính trị. Và Quảng Ninh một nữa chứng minh sự vững mạnh của hệ thống chính trị, sự thống nhất, đồng thuận, niềm tin của cán bộ, đảng viên, nhân dân đối với sự lãnh đạo của Đảng. Trong đó, đối với nhiệm vụ chống dịch bằng phương châm “3 trước, 4 tại chỗ” đã ngăn chặn được sự xâm nhiễm dịch bệnh vào địa bàn, bảo vệ an toàn tính mạng nhân dân, giữ vai trò tuyến đầu xuất sắc trong giai đoạn 1 của cuộc chiến chống giặc Covid-19. Đối với nhiệm vụ giữ ổn định phát triển kinh tế-xã hội tiếp tục thể hiện rõ vai trò đầu tàu với tốc độ tăng trưởng GRDP nằm trong nhóm cao nhất cả nước, giữ ổn định môi trường đầu tư kinh doanh, uy tín, trách nhiệm, sự tin tưởng của các nhà đầu tư trong nước, nhà đầu tư nước ngoài về Quảng Ninh, về Việt Nam.

Song cùng với đó công tác tổ chức đại hội đảng bộ các cấp đã thành công trọn vẹn. Đến ngày 25/7/2020, tỉnh Quảng Ninh đã hoàn thành tổ chức đại hội đảng bộ cấp huyện ở 20/20 đảng bộ. Đặc biệt 20/20 đảng bộ đã quán triệt, tổ chức thực hiện đầy đủ, thành công 5 điểm đổi mới. Đó là, tiếp tục thực hiện bí thư cấp ủy đồng thời là chủ tịch ủy ban nhân dân cấp huyện ở 3 địa phương, trong nhiệm kỳ thực hiện bí thư cấp ủy đồng thời là chủ tịch UBND cấp xã tối thiểu 75% trở lên. Sắp xếp, bố trí cán bộ để từ đầu nhiệm kỳ có 100% bí thư cấp ủy cấp huyện không là người địa phương, 75% trở lên bí thư cấp xã không là người địa phương. Thực hiện 100% việc bầu bí thư cấp ủy tại đại hội đảng bộ cơ sở và trên cơ sở, kể cả Đảng bộ Công an tỉnh và Biên phòng tỉnh sau khi thống nhất với đảng ủy lực lượng vũ trang Trung ương. Tiếp tục thống nhất chủ trương 100% bí thư chi bộ đồng thời là trưởng thôn, bản, khu phố theo phương châm “dân tin, đảng cử”, bầu trưởng thôn, bản, khu phố trước trong cùng 1 ngày (5/1/2020), sau đó đại hội chi bộ trong cùng 1 ngày (18/1/2020). Tiếp tục duy trì các mô hình: Ủy ban Kiểm tra – Thanh tra, Cơ quan Tổ chức – Nội vụ, cơ quan tham mưu giúp việc chung Khối MTTQ và các tổ chức chính trị-xã hội cấp huyện ở 13/13 địa phương.

Dù trong bối cảnh tình hình dịch bệnh nhưng với sự chủ động, thống nhất, đồng thuận trong hệ thống chính trị nên đại hội cấp cơ sở và trên cơ sở của tỉnh đều đã hoàn thành sớm hơn tiến độ thời gian trung ương chỉ đạo, công tác chuẩn bị và tổ chức đại hội có nhiều đổi mới, sáng tạo nhưng vẫn thực hiện đúng các quy định, hướng dẫn của trung ương, cấp ủy khóa mới được bầu tại đại hội đảm bảo yêu cầu, điều kiện, tiêu chuẩn, số lượng cơ cấu theo chỉ đạo của Trung ương và cấp trên. Trong đó đối với cấp chi bộ thôn, bản, khu phố, nếu như trước đây đội ngũ cán bộ tham gia công tác ở thôn, bản, khu phố phần lớn là người có tuổi, người đã nghỉ hưu thì bước vào nhiệm kỳ này, Quảng Ninh đã dần trẻ hóa được đội ngũ bí thư chi bộ đồng thời là trưởng thôn, bản, khu phố, và lựa chọn được những bí thư “dân tin, đảng cử” có trình độ chuyên môn cao, sẵn sàng đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới. Đặc biệt là trong xây dựng vị thế, uy tín của cán bộ cơ sở để phát huy hiệu quả hơn nữa các mô hình ở khu dân cư, nhất là mô hình cộng đồng tự quản tại thôn, khu phố.

Còn đối với đảng bộ cấp huyện số cấp ủy viên có độ tuổi dưới 40 được bầu tại đại hội nhiệm kỳ 2020-2025 đã cao hơn quy định của trung ương 5%, số ủy viên có trình độ chuyên môn từ đại học trở lên đạt 100%, có trình độ lý luận chính trị từ trung cấp trở lên đạt 100%. 100% bí thư cấp huyện không phải là người địa phương, tuổi bình quân trẻ hơn nhiệm kỳ trước 2 tuổi. Đặc biệt, theo hướng dẫn tại Chỉ thị 35-CT/TW của Bộ Chính trị về đại hội đảng bộ các cấp tiến tới Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng khuyến khích những nơi đoàn kết, ổn định và có điều kiện thì bầu trực tiếp bí thư tại đại hội. Và Quảng Ninh khẳng định sự đoàn kết, nhất trí cao trong toàn đảng bộ bằng triển khai thực hiện 100% việc bầu bí thư cấp ủy tại các đại hội cấp trên cơ sở, trước đó, 100% chi, đảng bộ cơ sở trực thuộc đảng bộ cấp trên cơ sở cũng đã thực hiện bầu trực tiếp Bí thư cấp uỷ tại Đại hội. Với kết quả đại hội cấp huyện 19 đồng chí bí thư cấp ủy trúng cử có số phiếu bầu từ 85% trở lên (trừ Đảng bộ quân sự tỉnh không thực hiện bầu trực tiếp bí thư tại đại hội).

Nhìn lại 10 năm qua, nhất là trong 5 năm trở lại đây thấy rằng, từ việc đổi mới tư duy, nhận thức, định vị lại giá trị của tỉnh, nhận diện đầy đủ lợi thế, thách thức, mâu thuẫn, yếu kém, xác định đúng triết lý, phương hướng phát triển, đưa ra được một số mô hình đổi mới, có tính đột phá, quyết liệt đổi mới hệ thống chính trị, tăng cường xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền, phát huy dân chủ đã giúp cho Quảng Ninh đạt được nhiều kết quả nổi bật, trở thành một trong những điểm sáng của cả nước. Nhất là trong 5 năm trở lại đây, là địa phương có tốc độ tăng trưởng GRDP luôn đứng trong top đầu cả nước, thu ngân sách luôn được trong nhóm đầu các tỉnh, thành phố có số thu cao nhất cả nước, cơ cấu kinh tế chuyển dịch tích cực, là tỉnh đứng đầu 15 tỉnh miền núi phía Bắc về điều kiện bảo đảm chất lượng giáo dục. Năng lực y tế dự phòng được xếp vào nhóm đầu cả nước. Những kết quả này vừa là cơ sở, nền tảng vững chắc để tỉnh tiếp tục thực hiện các mục tiêu đổi mới cao hơn, toàn diện hơn, vừa là thách thức rất lớn cho giai đoạn mới. Nhất là đối với công tác xây dựng Đảng, hệ thống chính trị khi cả nước nhìn về Quảng Ninh, chờ đợi ở Quảng Ninh, một tỉnh đã có rất nhiều đóng góp bằng thực tiễn sinh động cho Đảng trong nghiên cứu đổi mới cả về lý luận, ban hành các nghị quyết để nâng tầm năng lực lãnh đạo trong bối cảnh đổi mới của đất nước và hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng. Vì vậy, tỉnh đã rất trăn trở, vận dụng những chủ trương của Đảng vào thực tiễn vận động của địa phương để tìm tòi, xây dựng các mô hình thí điểm, phát huy các mô hình đã có góp phần tạo sự bền vững từ gốc rễ cho Đảng.

Đó là, tiếp tục đổi mới, hoàn thiện tổ chức bộ máy hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, trong đó, gắn đổi mới tổ chức bộ máy với đổi mới phương thức lãnh đạo, tinh giản biên chế. Thường xuyên rà soát, bổ sung, điều chỉnh, hoàn thiện chức năng, nhiệm vụ, các quy định, quy chế làm việc và nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của các cơ quan hợp nhất, mô hình thí điểm, nhất là mô hình cơ quan tổ chức - nội vụ, cơ quan ủy ban kiểm tra - thanh tra, cơ quan khối Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị xã hội cấp huyện, Trung tâm Truyền thông tỉnh. Thực hiện mô hình bí thư cấp ủy đồng thời là thủ trưởng cơ quan, đơn vị; bí thư cấp ủy đồng thời là chủ tịch ủy ban nhân dân cấp huyện, cấp xã ở những nơi có điều kiện. Hoàn thành việc sắp xếp theo quy định chung và nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động đối với bộ máy hệ thống chính trị tại các đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã thực hiện sáp nhập địa giới hành chính. Tiếp tục thực hiện đúng lộ trình giảm đầu mối đơn vị và số người làm việc trong các đơn vị sự nghiệp công lập do ngân sách nhà nước bảo đảm theo các nghị quyết, kết luận của Trung ương và của tỉnh, gắn với cơ cấu lại và nâng cao chất lượng về mọi mặt của đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức theo vị trí việc làm.

Đồng thời chủ động, kịp thời vận dụng sáng tạo các chủ trương, nghị quyết của Đảng vào điều kiện, hoàn cảnh thực tế ở địa phương thông qua việc nâng cao chất lượng ban hành các chủ trương, cơ chế, chính sách phát triển đúng đắn của cấp ủy theo hướng thiết thực, ngắn gọn, khả thi, có trọng tâm, trọng điểm; chú trọng khâu lãnh đạo, chỉ đạo tổ chức thực hiện, kiểm tra, giám sát, đôn đốc, sơ kết, tổng kết. Lựa chọn các vấn đề bức xúc, nổi cộm hoặc hạn chế, yếu kém ở địa phương, cơ quan, đơn vị để tập trung giải quyết theo phương châm “3 rõ” (rõ việc, rõ người chịu trách nhiệm, rõ thời gian hoàn thành). Tăng cường phân cấp, phân quyền, ủy quyền và nâng cao hiệu quả phối hợp trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành gắn với ràng buộc trách nhiệm, tăng cường kiểm tra, giám sát, kiểm soát quyền lực. Hoàn thiện quy chế, quy định, làm rõ trách nhiệm tập thể, cá nhân. Đổi mới phương pháp, phong cách, lề lối làm việc của cấp ủy, tổ chức đảng các cấp đảm bảo khoa học, dân chủ, gần dân, sát dân, vì dân; bám sát thực tiễn, chịu khó học hỏi, nói đi đôi với làm và làm đến cùng, dứt điểm; có quyết tâm cao, hành động quyết liệt, hiệu quả, không bảo thủ, trì trệ, chống bệnh hình thức và chủ nghĩa thành tích. Đẩy mạnh ứng dụng đồng bộ công nghệ thông tin trong hoạt động lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành của các cơ quan Đảng từ tỉnh đến cơ sở. Thực hiện mở rộng dân chủ gắn với kỷ cương, pháp luật.

Đồng chí Nguyễn Xuân Ký, Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh cho biết: Từ thực tiễn tỉnh Quảng Ninh và yêu cầu đổi mới hệ thống chính trị đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ của đất nước trong giai đoạn hiện nay; trong quá trình “vận hành” hệ thống chính trị vẫn có một số vấn đề mà với cơ chế chung và thẩm quyền của tỉnh không dễ khắc phục, một số vấn đề lý luận và thực tiễn đang đặt ra cần được giải quyết, tháo gỡ ở tầm vĩ mô, đòi hỏi phải có chủ trương và quyết tâm từ Trung ương. Đó là, tiếp tục phân định rõ và giải quyết phù hợp mối quan hệ giữa “cầm quyền” và “lãnh đạo” của Đảng; cụ thể hóa triệt để thực hiện việc Đảng lãnh đạo bằng Nhà nước và thông qua Nhà nước, từ đó mạnh dạn tinh giản, khắc phục tình trạng cồng kềnh về tổ chức bộ máy, trùng chéo chức năng, nhiệm vụ giữa bộ máy giúp việc của Đảng và chính quyền, đảm bảo đồng bộ từ trên xuống dưới. Xây dựng lộ trình để bổ sung các quy định pháp luật có liên quan, Điều lệ Đảng và các quy định của Đảng về tổ chức bộ máy, chức năng, nhiệm vụ để thực hiện hợp nhất cơ quan giữa cơ quan tham mưu của cấp ủy và cơ quan tham mưu của chính quyền (Cơ quan Ủy ban Kiểm tra - Thanh tra; Tổ chức - Nội vụ) để bảo đảm đúng các quy định của pháp luật và Điều lệ Đảng Cộng sản Việt Nam. Tiếp tục cụ thể hóa nguyên tắc Đảng thống nhất lãnh đạo xây dựng, quản lý tổ chức bộ máy và biên chế thống nhất của toàn hệ thống chính trị (việc phân cấp quản lý về tổ chức, biên chế chưa phù hợp, nhiều đầu mối, thiếu thống nhất, có nhiều loại công chức (công chức cấp huyện, công chức cấp xã, công chức khối Đảng, công chức khối Đoàn thể). Hướng dẫn việc áp dụng mô hình quản trị đối với các đơn vị sự nghiệp tự bảo đảm chi thường xuyên và chi đầu tư như mô hình quản trị doanh nghiệp; thí điểm việc thi tuyển và thực hiện thuê giám đốc điều hành tại các đơn vị sự nghiệp công lập. Việc sắp xếp lại các đơn vị hành chính hiện chỉ mới tiếp cận dưới góc độ nhằm đảm bảo các tiêu chí nhất định (nhập vào cho đủ quy mô tối thiểu), chưa đề cập dưới quan điểm phát triển. Theo đó, bên cạnh các tiêu chí tối thiểu để tồn tại, cần có hệ tiêu chí khoa học khác để tạo cơ chế cho các đơn vị hành chính nhất là cấp huyện vốn đã phát triển ở mức cao có thể tiếp tục sáp nhập với nhau nhằm khai thác lợi thế tương hỗ, hình thành những hạt nhân đô thị mạnh, tạo đột phá cho cả vùng.

Xuất phát từ thực tiễn, Đảng đã ban hành các Nghị quyết đặt nền tảng định hướng rất quan trọng để triển khai thực hiện sâu rộng việc đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả. Đối với tỉnh Quảng Ninh, việc đổi mới hoạt động hệ thống chính trị là quá trình đổi mới tư duy và nhận thức về mục đích và ý nghĩa sau cùng nhằm tăng cường vai trò lãnh đạo của Đảng, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý của Nhà nước.

Ngọc Lan – Bảo Bình
Trình bày: Tất Đạt