Chiến thắng trận đầu – mốc son chói lọi trong lịch sử

Ngày 5/8/1964, quân dân Quảng Ninh đã đánh thắng trận đầu trong cuộc chiến tranh phá hoại bằng không quân của Đế quốc Mỹ trên miền Bắc. 61 năm trôi qua, nhưng ký ức vẻ vang về chiến thắng cuộc chiến tranh phá hoại bằng không quân và hải quân của đế quốc Mỹ đối với miền Bắc vẫn luôn là niềm tự hào với quân và dân Quảng Ninh. Khí thế hào hùng và những bài học của chiến công ấy đã trở thành động lực tinh thần to lớn để các thế hệ nối tiếp nỗ lực học tập, lập nhiều chiến công oanh liệt, cùng cả nước đánh thắng đế quốc xâm lược, giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.

Cách đây 61 năm, ngày 2 và 5/8/1964, ngay trong lần đầu ra quân chiến đấu, Hải quân nhân dân Việt Nam đã đánh đuổi tàu khu trục Ma-đốc của đế quốc Mỹ. Sau khi tàu Ma-đốc bị đánh đuổi khỏi vùng biển của nước ta, đêm 4/8/1964, đế quốc Mỹ dựng lên “Sự kiện Vịnh Bắc bộ” để mở chiến dịch “trả đũa” mang tên “Mũi tên xuyên” (Operation Pierce Arrow).

Ngày 5/8/1964, Mỹ sử dụng hàng chục máy bay tiêm kích và cường kích hiện đại, chia làm 3 đợt bất ngờ tấn công cùng lúc vào các mục tiêu kinh tế, căn cứ, kho tàng, nơi trú đậu tàu của nước ta dọc theo ven biển từ cảng Gianh (Quảng Bình); Cửa Hội, Vinh, Bến Thủy (Nghệ An); Lạch Trường (Thanh Hóa) đến Hòn Gai, Bãi Cháy (Quảng Ninh) hòng tiêu diệt lực lượng Hải quân của ta, mở đầu kế hoạch chiến tranh phá hoại quy mô lớn đối với miền Bắc.

Trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh, 13 giờ 35 phút ngày 5/8/1964, nhiều tốp máy bay phản lực hiện đại của Mỹ từ hạm đội 7 ồ ạt bay vào ném bom, bắn phá cảng hải quân của ta ở Bãi Cháy và một số nơi của thị xã Hòn Gai. Với tinh thần cảnh giác và sẵn sàng chiến đấu cao, ngay từ phút đầu, các đơn vị hải quân, pháo cao xạ đã dũng cảm đánh trả máy bay địch. Các chiến sĩ bộ binh, công an vũ trang, dân quân tự vệ đã hiệp đồng chặt chẽ với bộ đội pháo cao xạ, tạo thành lưới lửa phòng không dày đặc nhiều tầm.

Thời khắc chiến đấu ngoan cường, anh dũng trong trận chiến năm xưa luôn khắc sâu trong tâm khảm mỗi cán bộ chiến sĩ Tiểu đoàn phòng không 217 - đơn vị khi ấy được lệnh của Bộ Quân chủng Phòng không không quân thực hiện nhiệm vụ sẵn sàng đánh trả máy bay địch trong trận chiến đầu, bảo vệ Khu công nghiệp Hòn Gai - Cẩm Phả.

CCB Phạm Khắc Định (86 tuổi), 61 năm trước, khi Mỹ leo thang chiến tranh ra miền Bắc, ông vừa mới tốt nghiệp khóa 3 Khoa Cao Xạ, trường Sĩ quan Pháo binh, được điều về chiến đấu tại Tiểu đoàn 217 của Quân chủng PK-KQ. Khi trận đánh ngày 2 và 5/8/1964 diễn ra, ông là trung đội trưởng chỉ huy thuộc Đại đội pháo cao xạ 141 trong Chỉ huy sở, trực tiếp nhận lệnh của đại đội trưởng truyền thông tin đến các trung đội có liên quan. 

Nhớ lại thời khắc lịch sử năm xưa, CCB Phạm Khắc Định, chia sẻ: Khi có lệnh báo động từ sở chỉ huy, các khẩu đội ngay lập tức vào vị trí chiến đấu. Các anh em khẩu đội bình tĩnh đạp cò, quay hướng “đàn chim ưng nhà trời” đang lao xuống công kích tàu hải quân và bám sát những chiếc máy bay khác, đang lượn chờ chúng lao xuống vào đúng tầm bắn thích hợp. Anh em chúng tôi khi ấy càng đánh càng hăng. Hôm ấy sau khi đánh nhau xong cả đại đội 141 và 143 đều báo bắn cháy máy bay nhưng chưa xác định được có rơi không. Đến chiều tối được thông tin Bộ Quốc phòng khu vực Bãi Cháy bắn rơi 3 máy bay và tiểu đoàn được công nhận bắn rơi máy bay địch.

Cũng là nhân chứng của chiến công hiển hách ngày ấy, Đại tá Phùng Ngọc Hùng (92 tuổi), cựu chuyên gia quân sự Việt Nam đã chứng kiến biết bao đổi thay của Quảng Ninh từ chiến tranh đến hòa bình vẫn luôn khắc ghi chiến công oanh liệt trong trận đầu xung quanh “Sự kiện Vịnh Bắc Bộ” tháng 8/1964.

Đại tá Phùng Ngọc Hùng chia sẻ: Trong ký ức của nhân dân và quân đội ta nói chung và của tỉnh Quảng Ninh nói riêng, chiến thắng trận đầu ngày 5/8 là chiến thắng vang dội, mang tầm vóc thời đại. Trong trận thử lửa đầu tiên, quân và dân Quảng Ninh đã bắn trúng 3 máy bay Mỹ, trong đó có 2 chiếc rơi tại chỗ. Trong đó, tên Trung úy E.Alvarez, lái máy bay A4D, bị Trung đội súng 14,5 ly bắn rơi lúc 14 giờ 43 phút ngày 5/8/1964 và bị bắt sống tại vụng Hòn Mối - Vịnh Hạ Long. Ngay sau trận đánh, Thủ tướng Phạm Văn Đồng đến thăm, khen ngợi chiến công đầu của Tiểu đoàn 217. Thủ tướng căn dặn: “Thắng lợi của chúng ta rất lớn nhưng mới chỉ là trận đầu. Ta phải rút kinh nghiệm để chiến đấu giỏi hơn, giành thắng lợi lớn hơn”. Chiến thắng trận đầu là thắng lợi của đường lối chiến tranh nhân dân toàn dân, toàn diện, thắng lợi của lòng dũng cảm của quân và dân ta chống lại giặc ngoại xâm. Tôi nghĩ, bây giờ phải nói cho rõ rằng, đây là chiến thắng của quân và dân miền Bắc nói chung và quân dân Quảng Ninh nói riêng.

Chiến thắng trận đầu 5/8 là niềm tự hào to lớn của quân dân cả nước và của tỉnh Quảng Ninh, nó gắn liền với lịch sử vĩ đại của nhân dân ta, dân tộc ta đã đánh thắng cuộc chiến tranh phá hoại của Đế quốc Mỹ, đưa cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước đến thắng lợi hoàn toàn, giải phóng miền Nam thống nhất Tổ Quốc. Đây là một mốc son chói lọi trong lịch sử cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước của nhân dân các dân tộc và các LLVT tỉnh Quảng Ninh. Nó sẽ mãi mãi đi vào lịch sử chiến đấu, chiến thắng của mảnh đất kiên cường và không bao giờ phai mờ trong tâm khảm nhân dân Vùng mỏ anh hùng.