Quản lý chặt kinh doanh đa cấp

Trong những năm gần đây, các mô hình kinh doanh đa cấp biến tướng ngày càng tinh vi và có nguy cơ gây thiệt hại lớn cho người tiêu dùng. Trước thực trạng này, tỉnh đã chủ động triển khai nhiều biện pháp đồng bộ và quyết liệt để quản lý, giám sát, tuyên truyền nâng cao nhận thức cộng đồng. Qua đó, góp phần lành mạnh hóa môi trường kinh doanh và bảo vệ quyền lợi người dân.

Một trong những điểm đáng lo ngại hiện nay là sự biến tướng của mô hình đa cấp truyền thống. Thay vì bán hàng cụ thể, nhiều đối tượng sử dụng chiêu trò “mua gói đầu tư - hưởng hoa hồng”, hoặc kêu gọi tham gia góp vốn vào các “dự án ảo” với lãi suất cao bất thường. Đáng chú ý, các đối tượng này thường vẽ ra viễn cảnh thu nhập thụ động, tự do tài chính, đánh trúng tâm lý muốn làm giàu nhanh của không ít người dân.

Theo ghi nhận từ cơ quan chức năng, các đối tượng đa cấp biến tướng tại Quảng Ninh thường nhắm đến những người nhẹ dạ, thiếu hiểu biết về tài chính, pháp luật như sinh viên, người cao tuổi, người lao động phổ thông. Tại TP Hạ Long, cuối năm 2024 vừa qua, lực lượng chức năng đã kịp thời phát hiện một nhóm tổ chức các buổi giới thiệu sản phẩm cho người cao tuổi tại khu vực phường Bãi Cháy, thực chất là bán thực phẩm chức năng kém chất lượng với giá “trên trời”. Một số người đã bỏ ra hàng chục triệu đồng để mua sản phẩm với hy vọng được hoàn lại tiền khi giới thiệu được người mới, nhưng lại chỉ nhận được sự im lặng từ phía người bán.

Theo Phòng An ninh kinh tế (Công an tỉnh) nhận định: Bán hàng đa cấp chỉ là một hình thức bán hàng, phân phối hàng hóa, không phải là một hình thức đầu tư, do đó mọi lời chào mời tham gia vào hoạt động bán hàng đa cấp có hoa hồng cao, lãi suất lớn (hơn 40%) hoặc hình thức đầu tư tài chính (tiền ảo, huy động vốn dự án, thương mại điện tử...) mà không dựa vào việc bán hàng đều là dấu hiệu của hành vi lợi dụng mô hình đa cấp để lừa đảo nhằm chiếm đoạt tài sản.

Tính đến thời điểm hiện tại, trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh có 14 doanh nghiệp bán hàng đa cấp được Sở Công Thương xác nhận đang hoạt động hợp pháp. Theo báo cáo hoạt động năm 2024 của các doanh nghiệp này, toàn tỉnh có 9.879 người tham gia vào mạng lưới đa cấp, với tổng doanh thu đạt 1.017,3 tỷ đồng; tổng hoa hồng, tiền thưởng và các lợi ích kinh tế các công ty này trả cho người tham gia chỉ đạt 68,5 tỷ đồng. Điều này cho thấy lợi nhuận thực sự thu về từ mô hình này không được phân bổ đồng đều, đồng thời tiềm ẩn nguy cơ rủi ro cao cho người tham gia. Ngoài ra, cũng ghi nhận những doanh nghiệp không phát sinh doanh thu trong một năm, đặt dấu hỏi về tính minh bạch và hiệu quả thực chất của hoạt động.

Để siết chặt quản lý hoạt động kinh doanh đa cấp trên địa bàn tỉnh, Sở Công Thương đã chủ động tham mưu cho UBND tỉnh ban hành nhiều kế hoạch kiểm soát chặt chẽ hoạt động bán hàng đa cấp trên địa bàn. Cùng với đó, từ năm 2021 đến nay, Sở Công Thương đã ban hành 48 văn bản theo thẩm quyền để chỉ đạo, hướng dẫn, cung cấp thông tin và tổng hợp báo cáo về hoạt động đa cấp; tổ chức các hội nghị tuyên truyền tại TP Móng Cái, huyện Hải Hà và Bình Liêu; in phát trên 10.000 tập gấp, treo hàng chục băng rôn tuyên truyền về các hành vi bị cấm trong hoạt động bán hàng đa cấp; phát hành tài liệu tuyên truyền bằng tiếng Việt và tiếng Dao về các thủ đoạn lừa đảo qua mô hình đa cấp trá hình; niêm yết số điện thoại đường dây nóng tại các chợ, trung tâm thương mại, siêu thị, cửa hàng tiện lợi; thường xuyên cập nhật thông tin đa cấp trên cổng thông tin điện tử; tăng cường phối hợp với các ngành như công an, y tế, thuế, quản lý thị trường để siết chặt quản lý… Những nỗ lực đó đã góp phần củng cố năng lực quản lý nhà nước và kịp thời phát hiện, xử lý các biểu hiện vi phạm, biến tướng trong kinh doanh đa cấp.

Tuy nhiên, cũng theo đánh giá của Sở Công Thương, dù đã được triển khai tích cực và đạt được nhiều kết quả, song công tác kiểm soát hoạt động đa cấp trên địa bàn tỉnh vẫn gặp không ít khó khăn về nhận thức của người dân, đặc biệt ở vùng nông thôn, vùng biên giới và đồng bào dân tộc thiểu số; tâm lý ngại va chạm, sợ mất thời gian hoặc thiếu niềm tin vào cơ quan chức năng khiến người dân không chủ động tố giác hành vi sai trái; các mô hình đa cấp hoạt động tinh vi, có tính chất di động, linh hoạt, không cố định địa điểm…

Theo lãnh đạo Sở Công Thương, thời gian tới Sở sẽ tiếp tục triển khai đồng bộ các giải pháp nhằm tăng cường hiệu quả công tác quản lý nhà nước đối với hoạt động kinh doanh theo phương thức đa cấp. Trọng tâm là đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật tới các nhóm đối tượng dễ bị tác động như: Sinh viên, người cao tuổi, phụ nữ, người dân ở vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số; tăng cường phối hợp với các ngành, địa phương trong công tác giám sát, thanh tra, kiểm tra và xử lý vi phạm; nâng cấp, duy trì hiệu quả các kênh tiếp nhận thông tin, phản ánh của người dân… Sở Công Thương cũng khuyến cáo người dân cần tự trang bị kiến thức và tinh thần cảnh giác cao độ để tự bảo vệ mình trước những chiêu trò trục lợi trá hình; khi thấy có dấu hiệu vi phạm pháp luật, người dân cần thông tin ngay cho cơ quan công an nơi gần nhất để giải quyết theo quy định.