Xây dựng chuỗi giá trị khép kín rong sụn xuất khẩu bền vững

Nhằm thúc đẩy ngành nuôi trồng thủy sản trên biển phát triển theo hướng sản xuất hàng hóa quy mô lớn, hiện đại, ứng dụng công nghệ cao, đồng thời góp phần tích cực vào công tác bảo vệ môi trường, nguồn lợi thủy sản và đa dạng sinh học, ngành nông nghiệp đang định hướng phát triển mô hình nuôi rong sụn kết hợp với nuôi cá hoặc hàu. Mục tiêu là thiết lập một chuỗi giá trị sản xuất khép kín, hướng tới mục tiêu xuất khẩu bền vững.

Tỉnh Quảng Ninh đã quy hoạch tổng diện tích 45.146 ha khu vực biển dành cho phát triển nuôi trồng thủy sản, trong đó 14.000 ha được ưu tiên cho việc thu hút đầu tư. Cuối tháng 5 vừa qua, tại xã Minh Châu, huyện Vân Đồn, Sở Nông nghiệp và Môi trường đã phối hợp cùng Công ty cổ phần Tập đoàn STP tổ chức hội thảo chuyên đề. Hội thảo tập trung vào việc xây dựng chuỗi giá trị khép kín cho sản phẩm rong sụn nhằm đáp ứng yêu cầu xuất khẩu bền vững. Tại sự kiện, các chuyên gia đến từ Viện Nghiên cứu nuôi trồng hải sản STP và Viện Nghiên cứu hải sản đã cung cấp những kiến thức cơ bản và chuyên sâu về kỹ thuật nuôi trồng rong sụn tại khu vực miền Bắc cho các hộ nuôi biển thuộc Chi hội nuôi biển Vân Đồn.

Theo đó rong sụn phù hợp nuôi ở những khu vực nước biển sạch, có dòng chảy tốt không bị tác động bởi dòng nước ngọt từ bờ xuống vùng nước nuôi biển để tránh rong sụn bị bám bùn, bám tạp. Độ mặn phù hợp từ 24 đến 30 độ C; ánh sáng từ 30.000 đến 50.000. Rong sụn nuôi được 3 vụ trong năm kéo dài từ tháng 3 đến tháng 11. Riêng khoảng thời gian từ tháng 12 đến tháng 2 hàng năm do nhiệt độ miền Bắc xuống thấp không phù hợp để nuôi rong sụn mà chủ yếu tập trung giữ giống và nuôi giống. Phương pháp nuôi rong có thể bằng giàn, hoặc túi lưới và mô hình xen canh với hàu để gia tăng giá trị nuôi trồng trên 1 đơn vị diện tích mặt nước.

Ông Nguyễn Văn Nguyên, Viện phó Viện nghiên cứu hải sản, cho biết: Viện là một trong những đơn vị đầu tiên mang loại cây này ra vùng trồng ở Vân Đồn từ năm 1999 và đã cho thấy khả năng sinh trưởng tốt. Tuy nhiên ở giai đoạn đó thử nghiệm không được lâu nên chúng tôi chưa khẳng định được tiềm năng. Nhưng những năm trở lại đây, qua các nghiên cứu mới, chúng tôi đã phát hiện khả năng nuôi trồng của loài này phủ quanh năm, tốc độ sinh trưởng tốt. Đặc biệt vùng biển Quảng Ninh có nhiều đảo che chắn nên có rất nhiều tiềm năng cho nuôi hàu cũng như trồng rong sụn, nhất là mô hình trồng xen canh giữa nuôi rong và hàu là hướng đi rất tốt. 

Về khả năng giữ, nhân giống rong sụn thì hiện Viện nghiên cứu hải sản đã cùng với Tập đoàn STP nghiên cứu thành công công nghệ nuôi cấy mô sẹo để làm cho giống giảm bớt tình trạng suy thoái và chất lượng tốt hơn. Chúng tôi sẵn sàng chuyển giao công nghệ này cho các doanh nghiệp và Hợp tác xã để phát triển, nhân rộng.

Tại Việt Nam, trong 10 năm  gần đây, lĩnh vực nuôi rong biển của nước ta đã phát triển. Năm 2023, diện tích nuôi của cả nước đạt 16.500 ha, sản lượng 150.000 tấn. Rong biển được nuôi trồng nhiều ở vùng biển Bắc bộ, tiếp đến là Nam Trung bộ, Bắc Trung bộ… Tuy nhiên, nuôi trồng, chế biến và tiêu thụ sản phẩm rong biển vẫn theo hình thức tự phát và chưa hình thành liên kết chuỗi. Giá rong biển nguyên liệu còn thấp và bấp bênh. Người dân ven biển cũng chưa mặn mà với rong biển. Vì vậy, sản xuất các sản phẩm theo chuỗi giá trị liên kết là hướng đi bền vững, giúp nâng cao hiệu quả, tăng thu nhập cho người sản xuất. Đây cũng là tiền đề bảo đảm cho các doanh nghiệp và người nông dân tham gia trong chuỗi giá trị chia sẻ quyền lợi, trách nhiệm và đầu tư có hiệu quả, tạo nên một chuỗi giá trị sản phẩm có hiệu quả cao.

Từ thực tế nghiên cứu thành công công nghệ lưu giữ, nhân giống rong sụn và sau khi đã nuôi thành công tại xã Hạ Long tại Vân Đồn, Tập đoàn STP đang tiếp tục thực hiện mô hình nuôi rong sụn kết hợp xen canh nuôi hàu tại khu vực biển ở xã đảo Minh Châu trên diện tích ban đầu là 5ha với hạ tầng HDPE xanh, kỹ thuật canh tác tuần hoàn. 

Mô hình chuỗi giá trị khép kín rong sụn này được Tập đoàn STP xây dựng hệ thống quy trình kỹ thuật từ tuyển chọn giống, điều kiện môi trường, phương pháp nuôi rong bằng giàn, túi lưới và mô hình xen canh với hàu, cho đến quản lý chất lượng đầu ra, sơ chế – sấy rong, đóng gói – bảo quản và tiêu chuẩn xuất khẩu quốc tế như HACCP, GACP, C/O. Đây cũng là bước khởi đầu quan trọng trong quá trình chuyển đổi mô hình nuôi truyền thống sang mô hình tuần hoàn xanh, công nghệ cao, chuẩn xuất khẩu. Đồng thời góp phần cụ thể hóa các định hướng của Bộ chính trị về phát triển kinh tế tư nhân theo Nghị quyết số 68- NQ/TW và Nghị quyết số 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia trong việc thúc đẩy phát triển nuôi biển công nghệ cao và kinh tế biển bền vững.

Bà Nguyễn Thị Hải Bình, Tổng giám đốc Tập đoàn STP chia sẻ: Qua hội thảo đào tạo kỹ thuật và thực tế thăm mô hình nuôi rong sụn kết hợp xen canh nuôi hàu tại khu vực biển ở xã đảo Minh Châu, chúng tôi nhận thấy băn khoăn lớn nhất của bà con hiện nay, đó là làm thế nào để đảm bảo kỹ thuật cho một quy trình và thứ hai là về vốn đầu tư cũng như sự hỗ trợ của doanh nghiệp, chính quyền hay không?

Trên cơ sở 2 băn khoăn lớn này thì Tập đoàn STP đã ký hợp tác với Viện nghiên cứu hải sản là nơi đã nghiên cứu các đề tài KHKT cho ngành rong sụn số 1 Việt Nam hiện nay với những chuyên gia có lịch sử gần 20 năm kinh nghiệm và đã cùng với chúng tôi thực hiện thí điểm tại khu vực Vân Đồn. Chính vì lẽ đó, chúng tôi đảm bảo rằng khi tham gia, bà con được trang bị kỹ thuật và chuyển giao 100% công nghệ và đảm bảo có mặt 24/7 cùng Viện nghiên cứu hải sản phối hợp với Hợp tác xã đầu tiên thực hiện mô hình thí điểm. Về vấn đề  đầu ra là thị trường Hàn Quốc, Nhật Bản, Châu Âu và Mỹ. Đây là những thị trường chúng tôi đã hướng đến và đang cùng với tổ chức quốc tế và những ngân hàng lớn của Bỉ và Hà Lan hỗ trợ phát triển, nên chúng tôi tự tin sẽ mang đến chuỗi nuôi trồng rong sụn xen canh với hàu tại Vân Đồn.