Giữ gìn thận ghép bằng chăm sóc đúng cách

Ghép thận là một bước tiến vượt bậc trong điều trị bệnh thận mạn giai đoạn cuối, mang lại cơ hội sống khỏe mạnh và trở lại cuộc sống bình thường cho hàng nghìn người bệnh. Tuy nhiên, để thận ghép hoạt động bền vững, người bệnh cần có kiến thức và ý thức chăm sóc sức khỏe đúng cách sau phẫu thuật. Để hiểu rõ hơn về vấn đề này, phóng viên Trung tâm Truyền thông tỉnh đã phỏng vấn bác sĩ CKI Phạm Thanh Tùng, Phó khoa Hồi sức tích cực Nội, Bệnh viện Việt Nam - Thụy Điển Uông Bí.

- Bác sĩ có thể chia sẻ những yếu tố quan trọng nhất giúp người bệnh duy trì chức năng thận ghép ổn định lâu dài sau phẫu thuật?

+ Trong đầu tháng 4/2025, Bệnh viện Việt Nam - Thụy Điển Uông Bí đã thực hiện thành công 2 ca ghép thận đầu tiên. Sau mổ, để đảm bảo chức năng thận ghép ổn định và lâu dài, việc tuân thủ nghiêm các hướng dẫn chăm sóc đúng cách đóng vai trò quan trọng.

Quan trọng nhất là người bệnh cần tuyệt đối tuân thủ việc uống thuốc chống thải ghép. Cơ thể người nhận có xu hướng đào thải tạng ghép, nên việc sử dụng thuốc chống thải ghép rất quan trọng. Người bệnh cần uống thuốc đúng liều, đúng giờ và tuyệt đối không được tự ý ngừng thuốc, kể cả khi người bệnh cảm thấy sức khỏe đã ổn định. Cùng với đó, người bệnh cũng cần tái khám đúng lịch hẹn để bác sĩ theo dõi chức năng thận, nồng độ thuốc trong máu và phát hiện sớm các biến chứng như nhiễm trùng hay dấu hiệu thải ghép.

Một lối sống lành mạnh đóng vai trò quan trọng. Người bệnh cần duy trì việc ăn uống cân bằng, ít muối, ít chất béo, giàu rau xanh và trái cây. Uống đủ nước và hạn chế các thực phẩm dễ gây nhiễm khuẩn như đồ tái, sống. Tránh xa rượu bia, thuốc lá và các chất kích thích. Bên cạnh đó, người bệnh cần ngủ đủ giấc, hạn chế căng thẳng và duy trì vận động nhẹ nhàng phù hợp với khả năng.

Việc sử dụng thuốc chống thải ghép quan trọng, nhưng cũng có thể gây tác dụng phụ, như tăng huyết áp; tăng đường huyết hoặc mỡ máu; tổn thương gan, thận hoặc tủy xương; suy giảm miễn dịch dẫn đến dễ nhiễm trùng. Do đó, người bệnh cần theo dõi sát và thông báo cho bác sĩ nếu xuất hiện các triệu chứng như sốt, mệt mỏi bất thường, phát ban, tiểu ít, sưng phù hoặc rối loạn tiêu hóa kéo dài.

- Sau ghép thận, người bệnh dễ bị nhiễm trùng do miễn dịch suy giảm. Bác sĩ có thể chia sẻ những biện pháp đơn giản, dễ nhớ nhất giúp người bệnh chủ động phòng tránh nguy cơ này trong sinh hoạt hằng ngày?

+ Để dễ nhớ và thực hiện, chúng tôi thường khuyến cáo người bệnh tuân thủ theo nguyên tắc “3 sạch và 3 tránh”. Nguyên tắc 3 sạch, giữ gìn vệ sinh cá nhân, cụ thể: Sạch tay, rửa tay bằng xà phòng hoặc dung dịch sát khuẩn trước khi ăn, sau khi đi vệ sinh, khi về nhà từ nơi công cộng; không sờ tay lên mặt, miệng, mắt nếu tay chưa sạch. Sạch miệng - mũi - họng, đánh răng ít nhất 2 lần/ngày, súc miệng bằng nước muối sinh lý; đeo khẩu trang khi ra ngoài hoặc tiếp xúc với người khác. Sạch môi trường sống, dọn dẹp nhà cửa thường xuyên, mở cửa cho thông thoáng; tránh nuôi con vật trong phòng ngủ hoặc tiếp xúc trực tiếp với chất thải của chúng.

Nguyên tắc 3 tránh, tránh nguy cơ nhiễm trùng, cụ thể: Tránh nơi đông người, nhất là trong mùa dịch bệnh; nếu bắt buộc phải đi, hãy đeo khẩu trang đầy đủ. Tránh thực phẩm sống, tái, không ăn rau sống, thịt tái, trứng sống, hải sản chưa chín kỹ. Tránh tiếp xúc với người đang bị cảm cúm, sốt, tiêu chảy hoặc các bệnh lây truyền; nếu người thân bị bệnh, hãy đeo khẩu trang và giữ khoảng cách an toàn.

Bên cạnh đó, người bệnh cũng cần nhớ 3 điều quan trọng để chủ động phòng bệnh. Đó là nhớ tái khám định kỳ để phát hiện sớm dấu hiệu nhiễm trùng hoặc bất thường trong chỉ số máu. Nhớ uống thuốc đúng giờ, duy trì đều đặn giúp kiểm soát hệ miễn dịch và ngăn chặn biến chứng. Nhớ tiêm phòng đầy đủ các loại vắc-xin phù hợp (như vắc-xin cúm, viêm gan B, phế cầu...), nhưng cần tham khảo ý kiến bác sĩ vì không phải vắc-xin nào cũng an toàn cho người ghép tạng.

- Để đồng hành lâu dài với người bệnh, Bệnh viện có những chương trình tư vấn hoặc hỗ trợ cụ thể nào giúp bệnh nhân xây dựng lối sống lành mạnh, khoa học sau ghép thận, thưa bác sĩ?

+ Bệnh viện Việt Nam - Thụy Điển Uông Bí rất chú trọng đến việc hỗ trợ toàn diện cho bệnh nhân sau ghép thận, bao gồm cả việc xây dựng lối sống lành mạnh để bảo vệ thận ghép và phòng ngừa các biến chứng. Chúng tôi có các chuyên gia dinh dưỡng sẽ xây dựng thực đơn phù hợp với từng bệnh nhân, dựa trên cân nặng, chức năng thận hiện tại, tình trạng đường huyết, mỡ máu, huyết áp và sở thích ăn uống cá nhân. Họ cũng sẽ hướng dẫn người bệnh lựa chọn thực phẩm lành mạnh, kiểm soát lượng muối, đường và chất béo, cũng như tư vấn cách nấu ăn an toàn để giảm nguy cơ nhiễm khuẩn từ thực phẩm.

Các bác sĩ, kỹ thuật viên vật lý trị liệu tư vấn các bài tập vận động an toàn, tùy theo thể trạng và thời gian sau phẫu thuật. Chúng tôi khuyến khích bệnh nhân luyện tập nhẹ nhàng như đi bộ, yoga hoặc các bài tập thở để cải thiện tuần hoàn, ổn định huyết áp và tăng sức đề kháng. Với người cao tuổi hoặc có bệnh nền, bài tập sẽ được điều chỉnh phù hợp.

Sắp tới, bệnh viện sẽ thành lập câu lạc bộ bệnh nhân sau ghép thận. Đây là nơi để bệnh nhân có thể chia sẻ kinh nghiệm sống khỏe, động viên tinh thần lẫn nhau. Câu lạc bộ cũng tổ chức các buổi sinh hoạt chuyên đề về sức khỏe, phòng tránh biến chứng và cung cấp hỗ trợ tâm lý, tư vấn miễn phí từ đội ngũ y tế.

Ngoài ra, người bệnh sau ghép thận có thể liên hệ với tôi qua số điện thoại (0986.160.190) để tư vấn, hướng dẫn chăm sóc sức khỏe.

- Trân trọng cảm ơn bác sĩ