Đại biểu Quốc hội: Vụ gần 600 loại sữa giả 'phơi bày' sự buông lỏng quản lý

"Vụ việc gần 600 nhãn sữa giả được sản xuất và lưu hành công khai trong suốt 4 năm qua đã phơi bày rõ nét sự buông lỏng và thiếu cơ chế phối hợp hiệu quả giữa các cơ quan quản lý nhà nước", đại biểu Quốc hội Nguyễn Như So nêu.

Chiều 6/5, Quốc hội thảo luận ở tổ về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa.

Vì sao không ai nhận trách nhiệm?

Đề cập đến trách nhiệm quản lý nhà nước, đại biểu Nguyễn Như So (đoàn Bắc Ninh) cho rằng, dự thảo cần rà soát, điều chỉnh theo hướng tăng tính minh bạch, phân định rõ ràng trách nhiệm quản lý nhà nước của từng bộ, ngành theo lĩnh vực được phân công, tránh chồng chéo, buông lỏng quản lý hoặc bỏ trống trách nhiệm. Cần thiết lập rõ vai trò chủ trì và cơ chế phối hợp liên ngành một cách hiệu quả giữa các cơ quan quản lý nhà nước trong công tác kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm về chất lượng sản phẩm hàng hoá.

“Thực tế, vụ việc gần 600 nhãn sữa giả được sản xuất và lưu hành công khai trong suốt 4 năm qua đã phơi bày rõ nét sự buông lỏng và thiếu cơ chế phối hợp hiệu quả giữa các cơ quan quản lý nhà nước trong kiểm soát chất lượng hàng hoá. Đây không chỉ là vụ việc cá biệt mà còn là dấu hiệu cho thấy những lỗ hổng mang tính hệ thống trong thiết kế chính sách và tổ chức thực thi", ông So nói.

Nam đại biểu đánh giá rõ ràng cơ chế hậu kiểm vốn là định hướng đúng đắn phù hợp với thông lệ quốc tế và chủ trương cải cách thủ tục hành chính, tạo thuận lợi cho sản xuất kinh doanh, nâng cao tính chủ động trách nhiệm của doanh nghiệp.

"Thế nhưng, khi thiếu năng lực hậu kiểm, thiếu cơ chế phối hợp, thiếu sự liên thông giữa các cơ quan quản lý nhà nước thì cơ chế này trở thành kẽ hở để lợi dụng, né tránh trách nhiệm pháp lý và kiểm soát chất lượng”, ông So nêu quan điểm.

Trong vụ việc, theo ông So có sự chồng chéo, phân tán và thiếu thống nhất trong phân công trách nhiệm giữa Bộ Y tế, Bộ Công Thương, chính quyền địa phương... Điều này dẫn đến không có một cơ quan nào thực sự chịu trách nhiệm toàn diện.

Khi hậu quả xảy ra, việc quy trách nhiệm trở nên mơ hồ vì tất cả đều liên quan nhưng không ai là đầu mối chịu trách nhiệm cuối cùng, dẫn đến tình trạng đùn đẩy, đá bóng trách nhiệm.

Do đó, đại biểu nhấn mạnh việc sửa đổi luật cần giải quyết tận gốc vấn đề này bằng cách thiết lập rõ mô hình quản lý rõ ràng, trong đó quy định cụ thể cơ quan chủ trì, cơ chế phối hợp liên ngành, trách nhiệm hậu kiểm gắn với chế tài thực thi đủ mạnh.

"Chỉ khi xây dựng được cơ chế quản lý đồng bộ, rõ ràng và có tính ràng buộc cao thì chất lượng sản phẩm hàng hoá mới thực sự được kiểm soát và quyền lợi người tiêu dùng mới được bảo đảm”, ông So khẳng định.

Quy định nghĩa rõ ràng cơ chế bồi thường thiệt hại

Cũng tại phiên thảo luận, đại biểu Phạm Khánh Phong Lan (đoàn TPHCM) đề xuất nghiên cứu và định nghĩa rõ ràng về cơ chế bồi thường thiệt hại với những sản phẩm không đảm bảo chất lượng.

Theo bà Lan, điều này đặc biệt có liên quan trong trường hợp công dân tiêu thụ các sản phẩm mà nhà nước đã tuyên bố là “an toàn”, nhưng cuối cùng lại là hàng giả, hàng kém chất lượng.

Đại biểu đoàn TPHCM cho rằng, việc thực hiện cơ chế như trên sẽ giúp người dân tránh được những mất mát và khó khăn. Đồng thời sẽ tạo động lực cho người dùng báo cáo các vấn đề nếu họ mua phải sản phẩm lỗi, thay vì chỉ “chịu đựng sự mất mát”.

“Hiện nay, khi chưa có cơ chế đền bù rõ ràng như vậy, người dân thường “nuốt đắng” và đành chịu nếu gặp vấn đề với sản phẩm”, bà Lan cho hay.

Cùng đề cập đến điều kiện bảo đảm chất lượng hàng hóa, đại biểu Nguyễn Thị Kim Anh (đoàn Bắc Ninh) đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo giải trình về sự cần thiết đối với “hàng hóa nhập khẩu thuộc danh mục có mức độ rủi ro trung bình, thì yêu cầu tổ chức cá nhân nhập khẩu phải công bố hợp quy theo quy chuẩn kỹ thuật quốc gia tương ứng trước khi đưa ra lưu thông trên thị trường”.

Theo bà Kim Anh, nội dung này đã được nhiều hiệp hội, doanh nghiệp có ý kiến đề nghị bỏ công bố hợp quy, thay vì cơ chế tiền kiểm, cần chuyển sang hậu kiểm, nhằm cắt giảm thủ tục không cần thiết, trao quyền tự chịu trách nhiệm cho doanh nghiệp đối với sản phẩm hàng hóa do mình nhập khẩu.

“Cơ quan chủ trì soạn thảo đã đánh giá tác động kỹ lưỡng chưa khi quy định như dự thảo luật có thể là rủi ro để các đối tác thương mại gây khó trong đàm phán mở cửa thị trường xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam, đặc biệt là sản phẩm, hàng hóa nông lâm thủy sản?”, bà Nguyễn Thị Kim Anh đặt vấn đề và đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo nghiên cứu thấu đáo, để tạo môi trường kinh doanh thông thoáng, minh bạch, bảo đảm khả năng cạnh tranh.