Tuyển sinh đại học 2026: Cân nhắc khống chế nguyện vọng xét tuyển

Tại hội nghị giáo dục đại học tổ chức ngày 18-9, Bộ GD-ĐT gửi phiếu thăm dò ý kiến về hai vấn đề liên quan tới tuyển sinh.

Trong báo cáo tình hình tuyển sinh năm 2025, ông Nguyễn Tiến Thảo - vụ trưởng Vụ Giáo dục đại học (Bộ GD-ĐT) - cho biết số thí sinh trúng tuyển trên hệ thống năm nay là 773.167 em (tăng 95.181 thí sinh so với năm 2024) trên tổng số đăng ký xét tuyển là 849.544. Nhưng thí sinh xác nhận nhập học đợt 1 chỉ có 625.477.

Theo Bộ GD-ĐT, vẫn có đến 147.690 thí sinh trúng tuyển nhưng không nhập học đại học, chiếm tỉ lệ 19,1%.

Trưng cầu ý kiến về khống chế số nguyện vọng

Tại hội nghị, Bộ GD-ĐT cũng trưng cầu ý kiến từ các cơ sở đại học về việc nên hay không nên khống chế số lượng nguyện vọng xét tuyển. Cụ thể nên khống chế tối đa mỗi thí sinh 5 nguyện vọng hoặc 10 nguyện vọng hay không giới hạn như hiện nay.

Bà Trần Thị Mỹ Diệu - hiệu trưởng Trường đại học Văn Lang - bày tỏ ý kiến tại hội nghị cho rằng "cần khống chế số lượng nguyện vọng". Việc khống chế số lượng đòi hỏi thí sinh phải nắm bắt thông tin, suy nghĩ kỹ càng khi lựa chọn nguyện vọng xét tuyển. Tránh việc đăng ký quá nhiều mà không có định hướng rõ ràng nghề nghiệp tương lai, trúng tuyển không nhập học.

Nhưng bà Diệu cũng nêu đề xuất "hệ thống nên cho phép một thí sinh được trúng tuyển một nhóm trường (thay vì trúng tuyển một nguyện vọng duy nhất như hiện nay) để thí sinh có sự lựa chọn một trong số các nguyện vọng trúng tuyển đó. Đề nghị này lại không được sự đồng tình của nhiều cơ sở giáo dục đại học vì sẽ làm tăng "ảo", điều mà hệ thống xét tuyển nhiều năm nay phải giải quyết bằng phần mềm lọc ảo.

Trao đổi bên lề hội nghị, ông Nguyễn Tiến Thảo chia sẻ: Nhìn từ số liệu năm 2025 thì số thí sinh đăng ký trên 10 nguyện vọng không nhiều (29,5%) nhưng cũng có thể thấy những thí sinh trúng tuyển ở nguyện vọng thứ 9, 10 không nhiều hoặc trúng tuyển nhưng không lựa chọn. Điều đó cho thấy thí sinh đăng ký nhiều nguyện vọng vì tâm lý lo sợ rủi ro, cần "chống trượt" hoặc vì các lý do không đúng với mục tiêu tuyển sinh.

Việc đăng ký nhiều nguyện vọng cũng khiến thí sinh không có trách nhiệm, không có động lực quyết tâm để cố gắng đạt được điều các em thực sự mong muốn, trong khi số lượng nguyện vọng quá lớn là một khó khăn cho công tác xét tuyển. Vì thế Bộ GD-ĐT muốn thăm dò ý kiến để có thể cân nhắc điều chỉnh vào các năm sau.

Bỏ hay giữ xét tuyển học bạ THPT

Một nội dung khác cũng được Bộ GD-ĐT thăm dò ý kiến là giữ hay bỏ hoặc điều chỉnh như thế nào với phương thức xét tuyển bằng học bạ THPT. Năm 2025, các trường đại học sử dụng 17 phương thức tuyển sinh và đã có điều chỉnh quy định để xét tuyển cùng một đợt, sau khi thí sinh có điểm thi tốt nghiệp THPT (không xét tuyển sớm).

Với quy định năm nay, thí sinh cũng không lo lắng sự mất cân bằng trong phân chia chỉ tiêu giữa các phương thức, vì các trường phải quy đổi tương đương điểm trúng tuyển. Nhưng cũng nảy sinh những khó khăn trong quá trình quy đổi điểm do có nhiều phương thức xét tuyển khác nhau. Đặc biệt, phương thức sử dụng điểm học bạ THPT được nhiều cơ sở đại học sử dụng trong nhiều phương thức xét tuyển kết hợp.

Có những trường đặt kèm điều kiện, ví dụ thí sinh chỉ đủ điều kiện trúng tuyển khi các môn thi tốt nghiệp trùng với môn học được sử dụng điểm xét tuyển phải đạt ngưỡng điểm nhà trường quy định. Tuy nhiên có trường không có điều kiện đi kèm.

Việc sử dụng kết quả học bạ THPT từ các năm gần đây đã gây nên tranh luận trái chiều. Có nhiều ý kiến hoài nghi điểm học bạ vì cho rằng nó có thể được "làm đẹp" để có lợi cho một bộ phận thí sinh. Nếu đúng như thế sẽ không công bằng với thí sinh xét tuyển bằng phương thức xét tuyển khác.

Thống kê của bộ cũng cho biết năm 2025 phương thức xét tuyển bằng học bạ chiếm 42,4%, xét tuyển bằng điểm thi tốt nghiệp THPT chiếm 39,1%, còn lại là các phương thức khác.

Ông Nguyễn Tiến Thảo cho rằng việc trưng cầu ý kiến các cơ sở đại học để thêm một kênh đánh giá cho Bộ GD-ĐT cân nhắc việc bỏ hay sử dụng phương thức xét tuyển học bạ THPT hoặc cần có điều kiện như thế nào để đảm bảo chất lượng, hạn chế tình trạng tiêu cực có thể xảy ra. Nếu việc "bỏ xét tuyển bằng học bạ THPT" được thực hiện thì tuyển sinh năm 2026 lại có một xáo trộn không nhỏ vì đây vẫn được xem là một phương thức xét tuyển chủ đạo.