Biến thể chế, chính sách thành lợi thế cạnh tranh

Trong bối cảnh khoa học - công nghệ được coi là động lực tăng trưởng, Quảng Ninh coi tháo gỡ rào cản thể chế, chính sách là bước đi quyết định để khơi thông nguồn lực đổi mới sáng tạo. Tỉnh chủ động rà soát điểm nghẽn, kiến tạo cơ chế đặc thù, đẩy mạnh chuyển đổi số, biến cải cách từ khẩu hiệu thành hành động, tạo lợi thế cạnh tranh cho kinh tế số.

Thực tế cho thấy, những năm qua, Quảng Ninh vẫn phải đối mặt với không ít rào cản thể chế: Quy định quản lý nhiệm vụ KHCN thiếu đồng bộ, thủ tục xét duyệt - nghiệm thu đề tài phức tạp, cơ chế tài chính cho đổi mới sáng tạo chưa đủ sức hấp dẫn doanh nghiệp và nhà khoa học. Nguồn nhân lực công nghệ số cũng chưa đáp ứng nhu cầu chuyển đổi số và ứng dụng công nghệ cao đang tăng mạnh. Những điểm nghẽn này nếu không được tháo gỡ sẽ kìm hãm mục tiêu đưa KHCN trở thành động lực tăng trưởng mới của tỉnh.

Nhận diện rõ thách thức, ngay sau khi Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 57-NQ/TW (22/12/2024) về đột phá phát triển KHCN đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, Tỉnh ủy đã khẩn trương xây dựng kế hoạch hành động, quyết liệt hoàn thiện thể chế, xóa bỏ rào cản để biến chính sách thành lợi thế cạnh tranh cho phát triển KHCN và kinh tế số.

Từ chủ trương đó, tỉnh liên tục tổng kiểm tra, đánh giá các quy định chồng chéo, các thủ tục “gây kẹt” trong lĩnh vực KHCN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Nhiều khuyến nghị đã được đưa ra kịp thời, từ cắt giảm thành phần hồ sơ, rút ngắn thời gian xử lý đến đề xuất sửa đổi các quy định bất cập liên quan đến quản lý nhiệm vụ khoa học và công nghệ. Chính quá trình rà soát thường xuyên này giúp địa phương phát hiện sớm nút thắt và lập tức kiến nghị sửa đổi với Trung ương, bảo đảm dòng chảy chính sách thông suốt.

Không dừng ở gỡ vướng, Quảng Ninh còn chủ động kiến tạo cơ chế mới. Tỉnh đã công bố 13 “bài toán lớn” về KHCN và chuyển đổi số; mời gọi các viện nghiên cứu, trường đại học, doanh nghiệp cùng tìm lời giải cho các vấn đề phát triển cốt lõi. Đồng thời, danh mục 20 dự án KHCN và chuyển đổi số năm 2025 được lập với nhu cầu vốn hàng chục nghìn tỷ đồng, hướng tới huy động cả nguồn lực trong và ngoài nước. Các lĩnh vực ưu tiên gồm trí tuệ nhân tạo, Internet vạn vật, dữ liệu lớn, năng lượng tái tạo, công nghệ phục vụ du lịch và logistics - những trụ cột của nền kinh tế số mà tỉnh đang theo đuổi.

Đổi mới thể chế sẽ khó thành công nếu thiếu bộ máy thực thi đủ linh hoạt. Tỉnh đã thành lập Sở Khoa học và Công nghệ trên cơ sở hợp nhất Sở Thông tin và Truyền thông và Sở Khoa học và Công nghệ, giảm từ 11 xuống còn 5 phòng chuyên môn. Ngay sau hợp nhất, cơ quan mới vận hành trơn tru, kịp thời ban hành các quyết định quan trọng, khẳng định năng lực tổ chức thực hiện. Cùng với sắp xếp tổ chức, tỉnh đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính gắn với chuyển đổi số. Đến nay, 190/190 thủ tục thuộc Sở KH&CN được cung cấp trực tuyến, trong đó 157 thủ tục giải quyết toàn trình (82,6%) và 188 thủ tục thực hiện phi địa giới hành chính (98,9%). Từ đầu tháng 7 đến giữa tháng 8/2025, Sở tiếp nhận 148 hồ sơ và giải quyết 100% đúng hạn. 100% công chức của Sở đã được cấp chữ ký số, toàn bộ văn bản xử lý trên môi trường điện tử.

Đặc biệt, ngày 17/7 vừa qua, HĐND tỉnh cũng đã ban hành Nghị quyết 57/2025/NQ-HĐND về chính sách thu hút, hỗ trợ nhân lực về khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trong các cơ quan của hệ thống chính trị thuộc tỉnh giai đoạn 2025-2030. Nghị quyết này đưa ra nhiều ưu đãi vượt trội, như hỗ trợ một lần đến 1 tỷ đồng cho người có bằng tiến sĩ, các mức hỗ trợ cao cho thạc sĩ và sinh viên xuất sắc, cùng phụ cấp nhà ở và thu nhập hàng tháng cho chuyên gia công nghệ, nhằm thu hút và giữ chân nhân lực chất lượng cao phục vụ phát triển KH&CN của tỉnh

Ông Lâm Văn Phong, Trưởng Phòng Tổng hợp - Quản ký khoa học, Sở KH&CN cho biết: Thời gian tới, tỉnh tiếp tục phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành để hoàn thiện khung pháp lý, đặc biệt về cơ chế tài chính và ưu đãi đầu tư công nghệ cao. Với cách tiếp cận chủ động, địa phương sẵn sàng đón cơ hội khi chính sách trung ương hoàn thiện. Quá trình nhận diện và gỡ rào cản, xây dựng cơ chế đặc thù, tinh gọn bộ máy và số hóa thủ tục đang giúp Quảng Ninh khẳng định quyết tâm biến thể chế, chính sách khoa học - công nghệ thành lợi thế cạnh tranh, tạo nền tảng vững chắc cho phát triển kinh tế số và đổi mới sáng tạo.