Nhận biết hội chứng bàn chân bẹt

Bàn chân bẹt là một dị tật bẩm sinh khá phổ biến ở trẻ em. Vì thế, cha mẹ cần phải lưu ý về cách thức nhận biết dấu hiệu bàn chân bẹt ở trẻ nhằm kịp thời can thiệp để không ảnh hưởng đến sự vận động của trẻ.

Chị Đ.T.T (phường Hà Lầm) hiện đang có con trai 9 tuổi bị bàn chân bẹt được gia đình phát hiện lúc cháu 6 tuổi. Chị đã cho con thăm khám tại nhiều bệnh viện trên địa bàn tỉnh, cũng như ở tuyến Trung ương. Bác sĩ khám lâm sàng ghi nhận vòm gan bàn chân bé thấp, khi đứng toàn bộ lòng bàn chân chạm sàn; thử kiễng gót thấy vòm không rõ cải thiện, kèm theo biểu hiện hơi lệch trục gót. Theo chuyên gia chỉnh hình nhi, đây là dấu hiệu điển hình của bàn chân bẹt. Gia đình chị T cũng đã theo tư vấn của bác sĩ chuyên khoa đi giày chỉnh hình và tập các bài tập vận động để con cải thiện.

Chị T cho biết, các bác sĩ khuyến nghị gia đình tiếp tục chương trình vật lý trị liệu tại cơ sở chuyên khoa, duy trì việc mang giày chỉnh hình khi hoạt động nhiều, theo dõi cân nặng và chỉ cân nhắc can thiệp phẫu thuật nếu sau một khoảng thời gian điều trị bảo tồn không thấy cải thiện, hoặc triệu chứng trở nên nặng hơn. Gia đình chị cũng sẽ tiếp tục theo dõi và tuân thủ hướng dẫn y tế để hy vọng vòm chân của con được cải thiện theo thời gian.

Theo bác sĩ CKII Trịnh Trọng Tuyên, Trưởng khoa Ngoại - Chuyên khoa (Bệnh viện Sản Nhi Quảng Ninh), đối với trẻ mới sinh thì có thể chưa có dấu hiệu rõ ràng, nhưng khi biết đi, cha mẹ sẽ dễ dàng quan sát hơn. Đó là vòm bàn chân (lòng bàn chân) trẻ bằng phẳng, không có hõm cong tự nhiên, đặc biệt có thể nhìn thấy khi trẻ đứng, cha mẹ hoặc người chăm sóc trẻ cũng có thể nhận biết sớm khi thấy lòng bàn chân của trẻ phẳng và có khuynh hướng áp cạnh trong (phần vòm) của bàn chân tiếp đất khi trẻ đi đứng. Nếu cho trẻ đứng in hình bàn chân lên cát, hoặc trên giấy, dấu in hiện rõ toàn bộ bàn chân, không để lại hõm cong. Ngoài các biểu hiện ở lòng bàn chân, trẻ dị tật bàn chân bẹt cũng có thể kèm theo lệch trục chân với biểu hiện khớp gối hai bên có xu hướng chụm vào nhau. Hoặc khi cha mẹ cho trẻ đứng quay mặt vào tường có thể nhận thấy góc cạnh mắt cá chân cong lên khá nhiều.

Cũng theo bác sĩ Tuyên, nguyên nhân chủ yếu của bàn chân bẹt là do cấu trúc bẩm sinh di truyền, hoặc nguyên nhân thứ phát thường gặp là các mô liên hệ ở vùng bàn chân lỏng lẻo, kéo giãn hoạt động quá mức hay cũng do trẻ mang giày, dép chưa phù hợp… hoặc cũng do bệnh lý thần kinh cơ ở trẻ. Thực tế bàn chân bẹt không quá nguy hiểm, 80-90% có thể tự điều chỉnh sau khi lớn lên và số ít mới phải phẫu thuật tạo hình.

Vì thế, bàn chân bẹt có thể khỏi hoàn toàn nếu được phát hiện và điều trị sớm. Trẻ có thể vận động bình thường và không để lại các di chứng khi trưởng thành. Ngay khi trẻ được chẩn đoán bệnh, việc điều trị sớm bằng đeo giày chỉnh hình trong vòng 1-2 năm có thể giúp trẻ tạo vòm bàn chân hoàn toàn. Bên cạnh đó, kết hợp chỉnh hình và các bài tập vật lý trị liệu phục hồi chức năng tạo thuận lợi cho quá trình tạo vòm bàn chân.  

Một số trường hợp trẻ lớn, hoặc dị tật bàn chân quá nặng, gây biến dạng nghiêm trọng cấu trúc xương có thể cân nhắc phẫu thuật chỉnh hình bàn chân. Chính vì vậy, ngay khi nghi ngờ trẻ có biểu hiện bàn chân bẹt ở bất kỳ độ tuổi nào, trẻ cần được đưa đi khám ở cơ sở y tế chuyên khoa để được chẩn đoán, xác định và có biện pháp điều trị phù hợp.

Có thể thấy, việc phát hiện sớm và tuân thủ phác đồ điều trị bảo tồn, bao gồm mang giày chỉnh hình đúng cách, chương trình vật lý trị liệu sẽ giúp trẻ phục hồi vòm bàn chân và duy trì vận động bình thường khi lớn lên. Nếu xuất hiện đau kéo dài, hạn chế hoạt động, sưng hoặc biến dạng tiến triển, gia đình cần đưa trẻ đến khám sớm để được đánh giá kỹ và cân nhắc các biện pháp can thiệp phù hợp. Phần lớn trẻ sẽ có kết quả tốt sau điều trị và ít để lại di chứng về sau.