Hướng tới xây dựng nông thôn mới hiện đại

Với sự nỗ lực, cố gắng không ngừng của cấp uỷ, chính quyền các cấp, sự chung sức của người dân và bằng nhiều cách làm linh hoạt, sáng tạo, đột phá năm 2024, Quảng Ninh trở thành địa phương đầu tiên trong cả nước hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới (NTM), sớm hơn kế hoạch. Diện mạo nông thôn trên địa bàn tỉnh ngày càng khang trang, khoảng cách vùng miền được rút ngắn, đời sống người dân ấm no, kinh tế phát triển ổn định, bền vững.

Tạo dấu ấn đột phá

Ngay từ đầu nhiệm kỳ 2020-2025, Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh đã ban hành nhiều nghị quyết, chương trình hành động chuyên đề, coi xây dựng NTM là nhiệm vụ chính trị trọng tâm, là giải pháp chiến lược để nâng cao chất lượng cuộc sống người dân và thúc đẩy phát triển bền vững. Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh tập trung chỉ đạo sâu sát, phân công trách nhiệm cho từng sở, ngành, địa phương, đồng thời dành nguồn lực ngân sách thỏa đáng để hỗ trợ cơ sở. Hệ thống chính trị cơ sở được củng cố, nâng cao năng lực lãnh đạo và điều hành, tạo sự đồng thuận xã hội, khơi dậy tinh thần chủ thể của người dân trong quá trình thực hiện.

Theo ghi nhận tại xã Đầm Hà, nhiệm kỳ 2020-2025, xã đã phát huy tiềm năng, lợi thế sẵn có, tập trung triển khai đồng bộ nhiều giải pháp trọng tâm để xây dựng NTM, từ tái cơ cấu ngành nông nghiệp, thu hút đầu tư phát triển công nghiệp - dịch vụ, đến nâng cao chất lượng đời sống vật chất, tinh thần của người dân… Nhờ đó, đã nhận được sự đồng thuận cao của người dân trong thực hiện các nhiệm vụ xây dựng NTM.

Tuyến đường nội thôn Tân Hà, xã Đầm Hà trước đây xuống cấp trầm trọng, gây khó khăn đi lại cho người dân. Cùng với sự quan tâm của chính quyền và sự chung sức của người dân, tháng 6/2024 tuyến đường đã được đầu tư mới, với chiều dài hơn 1,6km. Ông Nguyễn Văn Hiếu, Bí thư Chi bộ, Trưởng thôn Tân Hà, xã Đầm Hà, chia sẻ: Để nhanh chóng hoàn thiện tuyến đường, người dân trong thôn đã tự nguyện hiến gần 1.500m² đất để giải phóng mặt bằng, tạo điều kiện cho việc thi công. Hiện, tuyến đường đã được hoàn thiện đưa vào sử dụng, tạo thuận tiện rất nhiều cho việc đi lại, giao thương của người dân trong thôn. Đây là minh chứng sinh động cho tinh thần đoàn kết, sự đồng thuận cao của nhân dân trong phong trào xây dựng NTM, góp phần từng bước thay đổi diện mạo quê hương, nâng cao chất lượng cuộc sống người dân.

Với sự vào cuộc tích cực của chính quyền, sự đồng thuận cao của người dân trong xây dựng NTM, trong nhiệm kỳ, tốc độ tăng trưởng giá trị sản xuất trên địa bàn xã Đầm Hà duy trì ở mức cao, ước đạt trên 18%/năm, vượt mục tiêu Nghị quyết Đại hội đề ra (2-3,5%); tổng giá trị sản xuất cả 3 khu vực kinh tế đến năm 2025 ước đạt trên 8.900 tỷ đồng, trong đó nông, lâm, thủy sản đạt trên 3.400 tỷ đồng; công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp và xây dựng đạt trên 2.600 tỷ đồng; tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ đạt trên 2.900 tỷ đồng.

Cùng với đó, cơ cấu kinh tế cũng có sự chuyển dịch rõ nét. Khu vực nông, lâm, thủy sản chiếm 38%; công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp và xây dựng chiếm 29%; dịch vụ chiếm 33%. Cơ cấu lao động chuyển dịch tích cực, tỷ lệ lao động nông - lâm - thủy sản chiếm 48%; công nghiệp - xây dựng chiếm 27%; thương mại - dịch vụ chiếm 25%. Hiện, 100% đường trục chính được trải nhựa, các tuyến liên thôn, ngõ xóm được bê tông hóa, hệ thống thủy lợi, nước sạch được nâng cấp, tạo diện mạo khang trang, hiện đại. Hệ thống giáo dục được đầu tư bài bản với 15/15 trường công lập đạt chuẩn quốc gia, trong đó 7 trường đạt chuẩn mức độ 2; tỷ lệ huy động trẻ đến lớp, tỷ lệ tốt nghiệp THCS, THPT đều đạt trên 99%. Đời sống văn hóa, tinh thần phong phú, với nhiều nhà văn hóa, sân thể thao, bể bơi được xây mới, nâng cấp. Các lễ hội truyền thống, tuần lễ văn hóa - thể thao các dân tộc, phố ẩm thực đêm được tổ chức thường niên, thu hút đông đảo du khách, góp phần bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa.

Đặc biệt, đến nay xã còn 21 hộ cận nghèo theo tiêu chí của tỉnh. Tỷ lệ lao động có việc làm thường xuyên đạt trên 90%, lao động qua đào tạo 88%. Thu nhập bình quân đầu người đến năm 2025 đạt 109,6 triệu đồng/năm. Bà Hoàng Mỹ Linh, Phó Chủ tịch UBND xã Đầm Hà, cho biết: Trên tinh thần kế thừa và phát huy những kết quả xây dựng NTM của huyện Đầm Hà (cũ) là huyện đầu tiên đạt chuẩn NTM của cả nước, xã Đầm Hà đang tích cực triển khai mạnh mẽ các hoạt động để tiếp tục hoàn thành và nâng cao chất lượng các tiêu chí, chỉ tiêu trong thực hiện xây dựng NTM nâng cao, NTM kiểu mẫu. Đây là nhiệm vụ quan trọng được xã ưu tiên triển khai để tiếp tục nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho người dân. Mục tiêu đến năm 2030, xã Đầm Hà phấn đấu đạt thu nhập bình quân đầu người khoảng 138,1 triệu đồng/người/năm, đóng góp tích cực vào sự phát triển chung của tỉnh.

Tại xã Đông Ngũ, công tác triển khai các nhiệm vụ xây dựng NTM cũng được thực hiện quyết liệt và đạt được nhiều kết quả đáng ghi nhận. Giai đoạn 2021-2025, xã Đông Ngũ đạt tốc độ tăng trưởng giá trị sản xuất bình quân 19,6%/năm, vượt 2,6% chỉ tiêu Nghị quyết. Quy mô kinh tế năm 2025 ước đạt trên 1.200 tỷ đồng, cơ cấu kinh tế chuyển dịch đúng hướng, thương mại - dịch vụ tăng mạnh. Tổng sản lượng lương thực 2025 đạt 10.740 tấn; đàn gà Tiên Yên 277.700 con; sản lượng thủy sản 23.840 tấn, tăng 29,2%. Diện tích trồng rừng gỗ lớn đạt 100ha, độ che phủ rừng 51,5%. Xã hiện có 3 sản phẩm OCOP; 16 HTX hoạt động hiệu quả với tổng vốn đăng ký 30,4 tỷ đồng.

Cùng với đó, giá trị sản xuất thương mại - dịch vụ cũng tăng 29,4%/năm, công nghiệp - xây dựng tăng 23,5%/năm. Giai đoạn 2021-2025, xã triển khai 56 dự án hạ tầng với tổng vốn trên 575 tỷ đồng, hoàn thành nhiều công trình trọng điểm, như: Trung tâm Văn hóa - Thể thao dân tộc Sán Chỉ, đường Đại Dực - Đại Thành, hệ thống nước sạch, đường liên thôn…

Tỷ lệ lao động qua đào tạo xã đạt trên 93%, mỗi năm giải quyết việc làm cho hơn 750 lao động; tỷ lệ tham gia BHYT đạt 98,5%; 100% trường học đạt chuẩn quốc gia  và 90% hộ dân sử dụng nước sạch đạt chuẩn, 100% rác thải được thu gom, môi trường nông thôn xanh - sạch - đẹp. Hiện, xã không còn hộ nghèo, cận nghèo; thu nhập bình quân đầu người đạt 105 triệu đồng/người/năm.

Đặc biệt, xã Đông Ngũ hiện đã đạt 2/4 tiêu chuẩn lên phường. Ông Nguyễn Viết Thụy, Phó Chủ tịch UBND xã Đông Ngũ, cho biết: Xã tiếp tục tập trung huy động tối đa mọi nguồn lực, tiếp tục đầu tư hạ tầng kỹ thuật, chỉnh trang cảnh quan nông thôn, nâng cao các tiêu chí còn thiếu, nhất là tiêu chí về cơ cấu kinh tế và hạ tầng đô thị. Đồng thời, đẩy mạnh phát triển thương mại - dịch vụ, tạo việc làm, nâng cao thu nhập cho người dân; chú trọng ứng dụng chuyển đổi số trong quản lý, sản xuất - kinh doanh, hướng tới mục tiêu phấn đấu hoàn thành các tiêu chuẩn để đưa xã Đông Ngũ trở thành phường theo lộ trình.

Trước khi sáp nhập, với mô hình chính quyền hai cấp tiên phong, Quảng Ninh đã hoàn thành sớm Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng NTM giai đoạn 2021-2025 ở cả 3 cấp tỉnh, huyện, xã. Toàn tỉnh có 5/7 huyện đạt chuẩn NTM nâng cao và 3 huyện đạt chuẩn NTM kiểu mẫu trong cả nước, gồm: Bình Liêu là địa bàn miền núi, biên giới; Cô Tô là huyện đảo; Đông Triều là thị xã đầu tiên của cả nước.

Hướng tới xây dựng NTM hiện đại

Ngay từ năm 2010, khi Chính phủ ban hành Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM tỉnh Quảng Ninh đã xác định đây là một nhiệm vụ chính trị trọng tâm, vừa cấp bách, vừa lâu dài. Tỉnh sớm ban hành các nghị quyết, kế hoạch hành động cụ thể, xác định rõ mục tiêu, lộ trình và phân công trách nhiệm cho từng cấp, từng ngành. Trong đó, điểm nhấn là tập trung phát huy tối đa sự chủ động của cơ sở. Cấp ủy, chính quyền các huyện, thị xã xây dựng đề án, lựa chọn công trình, hạng mục ưu tiên sát với thực tiễn địa phương, đồng thời huy động tối đa sự tham gia của người dân để thực hiện. Phát huy vai trò “Nhà nước và nhân dân cùng làm”, thực hiện huy động hàng trăm tỷ đồng từ nguồn xã hội hóa để đầu tư hạ tầng giao thông, điện, trường, trạm… góp phần hoàn thành các tiêu chí, chỉ tiêu trong xây dựng NTM.

Tính đến 30/6/2025 (trước khi thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp) tỉnh Quảng Ninh có 91 xã đạt chuẩn NTM (đạt chuẩn 19 tiêu chí, 57 chỉ tiêu), trong đó có 54/91 xã đạt chuẩn NTM nâng cao, vượt 9,3% chỉ tiêu theo Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh lần thứ XV; 25/91 xã đạt chuẩn NTM kiểu mẫu, vượt 2,5% chỉ tiêu theo Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh lần thứ XV.

Ngoài ra, toàn tỉnh có thêm 83 thôn đạt chuẩn, nâng tổng số thôn đạt chuẩn NTM  lên 543/649 thôn (đạt 84%); thu nhập bình quân đầu người khu vực nông thôn đạt 84,14 triệu đồng/người/năm, gấp hơn 2 lần so với khi mới triển khai chương trình; tỷ lệ lao động qua đào tạo nghề đạt 87%; tỷ lệ hộ gia đình nông thôn sử dụng nước hợp vệ sinh đạt 99,99%; tỷ lệ hộ gia đình được sử dụng nước sạch đáp ứng QCVN 01-1:2018/BYT đạt 58,32%. Đến cuối năm 2023, toàn tỉnh không còn hộ nghèo theo chuẩn nghèo đa chiều Chính phủ quy định tại Nghị định số 07/2021/NĐ-CP (ngày 27/1/2021), về đích trước 3 năm Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025.

Giai đoạn 2026-2030, Quảng Ninh đặt mục tiêu xây dựng NTM hiện đại, toàn diện, bền vững, thích ứng với biến đổi khí hậu; thúc đẩy phát triển kinh tế nông thôn theo hướng đẩy mạnh ứng dụng khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; nâng cao thu nhập, chất lượng sống và khả năng tiếp cận dịch vụ thiết yếu của người dân nông thôn, từng bước tiệm cận mức sống đô thị. Đồng thời, xây dựng nông thôn xanh, sạch, đẹp, an toàn, đậm bản sắc văn hóa; giảm nghèo nhanh, bền vững, bảo đảm an sinh xã hội; giữ vững quốc phòng, an ninh, trật tự an toàn xã hội; hình thành cộng đồng nông thôn văn minh, nhân văn, gắn kết và hạnh phúc.

Ông Nguyễn Minh Sơn, Giám đốc Sở NN&MT, cho biết: Để thực hiện hiệu quả mục tiêu đã đề ra trong nhiệm kỳ mới, Sở đẩy mạnh việc rà soát, sửa đổi, hoàn thiện và ban hành các văn bản hướng dẫn tổ chức thực hiện Chương trình NTM theo hướng đồng bộ, thống nhất, phù hợp với mô hình tổ chức hành chính hai cấp. Trong đó, chuyển trọng tâm từ phát triển số lượng sang nâng cao chất lượng; duy trì và nâng cao chất lượng các tiêu chí sau đạt chuẩn NTM; thực hiện đồng bộ các giải pháp giảm nghèo bền vững theo hướng tiếp cận đa chiều, tập trung phát triển sinh kế, nâng cao năng lực tự chủ, tự vươn lên của người dân, không để tái nghèo; tiếp tục phát huy vai trò chủ thể của người dân và doanh nghiệp trong quá trình xây dựng NTM. Đồng thời, nghiên cứu, rà soát, sửa đổi, bổ sung các cơ chế tín dụng phù hợp để hỗ trợ phát triển sản xuất, Chương trình OCOP, công nghệ chế biến vừa và nhỏ, cấp nước sạch và vệ sinh môi trường. Phấn đấu đến năm 2030, Quảng Ninh đạt chuẩn NTM văn minh hiện đại theo mục tiêu cụ thể của Trung ương giao.