Nhiệm kỳ 2020-2025, tỉnh Quảng Ninh đã xác định mục tiêu cơ cấu ngành nông nghiệp theo hướng hiện đại, bền vững gắn với liên kết chuỗi giá trị sản phẩm. Từ mục tiêu đó, Quảng Ninh không chỉ tập trung vào việc tăng sản lượng các sản phẩm mà còn hướng tới nâng cao chất lượng và tập trung vào phát triển nhiều sản phẩm đặc trưng, có sức cạnh tranh trên thị trường. Thông qua đó, tỉnh đã tập trung hình thành các chuỗi sản phẩm an toàn, chất lượng và vùng sản xuất nông nghiệp hữu cơ nhằm gia tăng giá trị cho nông sản địa phương.

Trà hoa vàng là loại dược liệu quý nổi tiếng với giá trị kinh tế cao và lợi ích sức khỏe vượt trội. Từ lá trà, búp, hoa đều mang những công dụng riêng, hữu ích đối với sức khỏe. Trở thành một trong những sản phẩm chủ lực của huyện Ba Chẽ (cũ), thương hiệu trà hoa vàng Ba Chẽ đã được nhiều người tiêu dùng tin tưởng lựa chọn.

Đầu năm 2025, trà hoa vàng Ba Chẽ của Công ty CP Kinh doanh Lâm sản Đạp Thanh được công nhận là sản phẩm OCOP 5 sao quốc gia. Để đạt được chứng nhận này, sản phẩm đã phải đáp ứng nhiều tiêu chí khắt khe, từ nguồn nguyên liệu sạch, quy trình chế biến an toàn, bao bì mẫu mã đạt chuẩn đến hiệu quả kinh tế và tiềm năng xuất khẩu. Sự ghi nhận này cũng là minh chứng cho chất lượng, nguồn gốc cũng như giá trị mà sản phẩm mang lại, mở ra nhiều cơ hội để nâng tầm thương hiệu sản phẩm, gia tăng giá trị kinh tế cho người dân địa phương.

Anh Nịnh Văn Trắng, Giám đốc Công ty CP Kinh doanh Lâm sản Đạp Thanh cho biết: Đầu năm 2023, với sự hỗ trợ nguồn vốn 300 triệu đồng từ chương trình khuyến công quốc gia, công ty đã mạnh dạn đầu tư thiết bị máy sấy thăng hoa trị giá 950 triệu đồng. Qua đó, đã tối ưu được chi phí nhân công cũng như tăng năng suất sấy hoa và lá của cây trà hoa vàng. Sản phẩm đã được trồng, chăm sóc, chế biến, nhân giống đảm bảo các tiêu chuẩn khắt khe. Quá trình sơ chế, chế biến đạt tiêu chuẩn hệ thống quản lý chất lượng tiên tiến HACCP và ISO 9001:2015, với công nghệ sấy thăng hoa giúp giữ nguyên được hương vị thuần khiết và nhiều dưỡng chất quý giá vốn có của trà hoa vàng. Việc được công nhận sản phẩm OCOP 5 sao quốc gia đã cho thấy rằng sản phẩm đang ngày càng được khách hàng đón nhận, tin dùng và có chỗ đứng vững chắc trên thị trường.

Ngoài việc làm chủ kỹ thuật trồng cây trà hoa vàng, anh Trắng đã đầu tư trang thiết bị đồng bộ cũng như ứng dụng khoa học kỹ thuật vào việc hoàn thiện quy trình sản xuất sấy thăng hoa để hoa trà giữ nguyên màu sắc, mùi vị và dược tính. Anh cũng chuẩn hóa quy trình sản xuất trà từ khâu tuyển chọn đến đóng gói. Hiện bông trà hoa vàng sấy loại 1 có giá từ 1,2 triệu đồng/lạng; loại 2 là 700.000 đồng/lạng. Bông trà tươi loại 1 có giá bán từ 600.000 đồng/kg.

Doanh nghiệp cũng đặt mục tiêu phát triển bền vững gắn với hệ sinh thái rừng đặc hữu, mở rộng vùng nguyên liệu theo hướng hữu cơ, nâng cấp bao bì, chế biến sâu, đồng thời phát triển du lịch trải nghiệm. Hướng đi này vừa tạo sinh kế ổn định cho người dân vừa góp phần giữ rừng, giữ bản sắc, nâng tầm thương hiệu trà hoa vàng.

Ở huyện Bình Liêu (cũ) có nghề làm miến dong truyền thống, nhưng trước đây chỉ là sản xuất nhỏ lẻ, chủ yếu phục vụ nhu cầu gia đình. Bên cạnh đó, miến dong được sản xuất thủ công, phụ thuộc vào thời tiết nên chưa thể vươn xa ra khỏi địa bàn vùng cao này.

Năm 2006, Công ty CP Thương mại và Dịch vụ Bình Liêu đã tiên phong đầu tư nhà xưởng chế biến miến tại xã Đồng Tâm (nay là xã Lục Hồn), đây được coi là bước khởi đầu đầy gian nan để thương hiệu miến dong Bình Liêu có chỗ đứng trên thị trường như hiện tại. Từ quy trình sản xuất truyền thống, Công ty đã dần tìm cách cải tiến công nghệ, đưa máy móc, thiết bị hiện đại vào sản xuất nhằm chuẩn hóa toàn bộ quy trình chế biến sản phẩm.

Cũng từ sự nỗ lực đó, năm 2017, miến dong Bình Liêu đã đạt chuẩn OCOP 4 sao. Thành công này đã đánh dấu bước khởi đầu của thương hiệu, mở ra cơ hội tiếp cận các nguồn lực hỗ trợ, từ xúc tiến thương mại đến chính sách khuyến khích phát triển vùng nguyên liệu. Cũng từ đây, mô hình liên kết “3 nhà” giữa doanh nghiệp - người dân - nhà nước được hình thành, tạo ra vùng nguyên liệu bền vững với hơn 60 ha dong riềng, 500 hộ dân tham gia.

Đặc biệt, năm 2022, vùng nguyên liệu dong riềng của Công ty CP Thương mại và Dịch vụ Bình Liêu được cấp mã vùng trồng. Đến tháng 5/2025, miến dong Bình Liêu chính thức được công nhận OCOP 5 sao. Đây là thành quả của quá trình chuẩn hóa, đổi mới công nghệ và giữ vững bản sắc địa phương.

Ông Nguyễn Xuân Tùng, Phó Giám đốc Công ty CP Thương mại và Dịch vụ Bình Liêu, cho biết: Năm 2017, công ty đã đăng ký tham gia chương trình OCOP và đạt 4 sao ngay lần đầu. Đây cũng là tiền đề quan trọng giúp doanh nghiệp bứt phá đến gần hơn với người tiêu dùng, cũng như tạo bước tiến để đến với hành trình sản phẩm OCOP 5 sao. Mới đây, công ty đã đầu tư thêm hệ thống máy tráng sấy dẻo và lò hơi trị giá trên 2,7 tỷ đồng, góp phần rút ngắn công đoạn phơi miến thủ công, không bị phụ thuộc vào thời tiết, giúp giảm nhân công, tăng sản lượng, song vẫn đảm bảo chất lượng. Bên cạnh đó, chúng tôi cũng chú trọng thay đổi các kiểu dáng bao bì, mẫu mã, chủng loại sản phẩm để phù hợp với nhu cầu khách hàng nhưng vẫn mang bản sắc văn hóa địa phương.

Trên địa bàn tỉnh hiện có 8 sản phẩm OCOP được xếp hạng 5 sao cấp quốc gia. Tỉnh ưu tiên phát triển sản phẩm từ những cây trồng, vật nuôi bản địa như trà hoa vàng, sá sùng, ruốc hàu, nước khoáng… Cùng với đó là hỗ trợ các chủ thể OCOP xây dựng vùng nguyên liệu theo tiêu chuẩn VietGAP, hữu cơ, đảm bảo truy xuất nguồn gốc rõ ràng, tạo nền tảng vững chắc cho quá trình nâng hạng sản phẩm. Các cơ sở sản xuất được hỗ trợ đầu tư dây chuyền công nghệ hiện đại, ứng dụng quy trình khép kín, thân thiện môi trường.

Tỉnh cũng chú trọng đến thiết kế bao bì, nhãn mác và xây dựng thương hiệu sản phẩm. Các sản phẩm OCOP 5 sao không chỉ đạt tiêu chuẩn chất lượng mà còn mang hình ảnh chuyên nghiệp, hiện đại, sẵn sàng tiếp cận các thị trường khó tính trong và ngoài nước. Hiện toàn tỉnh đã cấp được 1.339 tài khoản hệ thống, với 236 tài khoản quản lý, 1.103 tài khoản vận hành và 2.630 mã QR cho các sản phẩm nông sản, thuỷ sản.

Với nhiều sản phẩm nông nghiệp chủ lực, các địa phương đã chú trọng triển khai nhiều giải pháp hỗ trợ chương trình OCOP như vốn vay ưu đãi, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp tiếp cận nguồn nguyên liệu chất lượng cao, xây dựng hệ thống chuẩn hóa và kiểm tra chất lượng sản phẩm, tăng cường công tác tuyên truyền, quảng bá, xúc tiến tiêu thụ sản phẩm, nên chương trình đã thu hút được nhiều chủ thể tham gia và ngày càng có nhiều sản phẩm OCOP chủ lực đạt chất lượng cao…

Trong nhiệm kỳ 2020-2025, Quảng Ninh đã cơ cấu lại và phát triển ngành nông nghiệp theo hướng hiện đại, nâng cao năng suất lao động. Tốc độ tăng trưởng ngành nông, lâm, thủy sản giai đoạn 2021 - 2025 ước đạt 3,62%/năm. Tỉnh hoàn thành sớm 2 năm Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng NTM giai đoạn 2021 - 2025 ở cả 3 cấp tỉnh, huyện, xã. Có 5 huyện đạt các tiêu chí, chỉ tiêu huyện đạt chuẩn NTM nâng cao, trong đó Đầm Hà và Tiên Yên là 2 huyện đầu tiên của cả nước đạt huyện NTM nâng cao; Bình Liêu là huyện dân tộc thiểu số, miền núi, biên giới đầu tiên trong cả nước đạt chuẩn NTM theo tiêu chí giai đoạn 2021 - 2025.

Để đạt những thành quả đó, tỉnh đã tập trung thực hiện ba đột phá chiến lược trong xây dựng NTM, bao gồm phát triển đồng bộ hạ tầng kinh tế - xã hội nông thôn, chú trọng phát triển kinh tế nông thôn theo hướng hiện đại, xanh và bền vững; đồng thời quan tâm phát triển văn hóa, giáo dục, y tế, bảo đảm an sinh xã hội và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống. Tỉnh triển khai hiệu quả cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng NTM, đô thị văn minh” và nâng cao hiệu quả công tác giám sát, phản biện xã hội, phát huy vai trò chủ thể của người dân trong xây dựng NTM; khơi dậy tinh thần trách nhiệm, sáng tạo và đồng hành của toàn xã hội trong xây dựng NTM và giảm nghèo bền vững.

Nhiều giải pháp hiệu quả đã góp phần thúc đẩy kinh tế nông thôn phát triển toàn diện, từng bước hình thành các vùng sản xuất tập trung, chuyên canh gắn với quy hoạch phát triển hạ tầng và ứng dụng khoa học công nghệ hiện đại vào sản xuất. Từ đây, nhiều sản phẩm nông sản chủ lực, đặc trưng của nhiều địa phương được quan tâm đầu tư, nâng cao chất lượng và gia tăng giá trị. Việc xây dựng thương hiệu, chuẩn hóa quy trình sản xuất và mở rộng thị trường đã giúp các sản phẩm này không chỉ khẳng định vị thế tại thị trường trong nước mà còn vươn ra thị trường quốc tế, trở thành động lực quan trọng cho sự phát triển bền vững của kinh tế nông nghiệp - nông thôn Quảng Ninh.

Giai đoạn 2021-2025, Quảng Ninh đã xác định đưa OCOP trở thành chương trình phát triển kinh tế quan trọng, gắn với chương trình xây dựng NTM và tái cơ cấu ngành nông nghiệp, lấy người dân là chủ thể thực hiện chính. Để thực hiện mục tiêu trên, thời gian qua, tỉnh đã tập trung phát triển các sản phẩm nông nghiệp chủ lực gắn với chế biến, tiêu thụ sản phẩm, nâng cao giá trị nông sản.

Để thúc đẩy phát triển sản phẩm OCOP, tỉnh đã triển khai hiệu quả 7 nhóm giải pháp theo Quyết định số 3398 ngày 16/11/2022 của UBND tỉnh, với mục tiêu đưa Chương trình OCOP phát triển mạnh mẽ đến hết năm 2025. Trong đó, chú trọng đẩy mạnh công tác tuyên truyền nhằm nâng cao nhận thức của các tổ chức kinh tế, cơ quan quản lý và người dân về chương trình OCOP; tập trung triển khai các cơ chế, chính sách hỗ trợ, ưu tiên sử dụng nguồn vốn từ các chương trình mục tiêu quốc gia và các nguồn vốn tín dụng ưu đãi, nhằm thúc đẩy sản xuất, kinh doanh và phát triển sản phẩm OCOP; đẩy mạnh việc ứng dụng khoa học công nghệ trong sản xuất từ quản lý truy xuất nguồn gốc sản phẩm đến khuyến khích áp dụng công nghệ tiên tiến trong sản xuất, chế biến và bảo quản sản phẩm; chú trọng tổ chức sản xuất gắn với quy hoạch vùng nguyên liệu, phát triển sản phẩm OCOP dựa trên lợi thế tự nhiên, văn hóa và tập quán sản xuất của địa phương gắn với các nông sản chủ lực của tỉnh.

Tiêu biểu có thể kể tới Công ty TNHH Long Hải (CCN Kim Sơn) với bề dày kinh nghiệm trong sản xuất các loại nấm ăn cao cấp đã dần khẳng định thương hiệu của mình trong lĩnh vực nông nghiệp công nghệ cao. Các loại nấm của Công ty hiện được sản xuất theo phương pháp ứng dụng công nghệ sinh học, yêu cầu môi trường sản xuất với công nghệ hiện đại, điển hình như: Phòng thí nghiệm, phòng khử trùng bằng tia cực tím, phòng máy tạo ozon, hệ thống phòng nuôi sợi nấm, phòng thúc mầm, phòng hãm và phòng phát triển nuôi cấy nấm, đảm bảo chống được tạp khuẩn và các bệnh hại do sinh lý của thân, mầm nấm gây ra. Chính công nghệ tiên tiến đã giúp sản phẩm nấm ăn của Long Hải có chỗ đứng trên thị trường, mỗi năm tiêu thụ đến 600 tấn nấm, riêng 4 loại nấm kim châm, sò tím, trà tân và đùi gà là sản phẩm độc quyền mang thương hiệu “Nấm Việt” của Long Hải.

Ông Phạm Quang Nhuệ, Giám đốc Công ty TNHH Long Hải, cho biết: Năm 2020, Công ty đã đưa vào vận hành dây chuyền tự động sản xuất nấm theo công nghệ sinh học trong nhà lạnh của Nhật Bản. Ưu điểm của dây chuyền này là mọi yếu tố từ nhiệt độ, độ ẩm đến ánh sáng đều được kiểm soát chặt chẽ theo tiêu chuẩn quốc tế. Đặc biệt, việc ứng dụng công nghệ sinh học trong nhà lạnh vào trồng nấm đã khắc phục tình trạng sản xuất theo mùa vụ, sản phẩm nấm được cung cấp quanh năm.

Để tạo được sự liên kết tiêu thụ các sản phẩm nông sản bền vững, nhiều hoạt động hợp tác liên kết vùng đã được tỉnh triển khai. Các hoạt động xúc tiến thương mại cũng được đẩy mạnh thực hiện trên cơ sở hợp tác, phát triển, mở rộng thị trường tiêu thụ.

Các cấp, ngành đẩy mạnh hỗ trợ đơn vị, doanh nghiệp tham gia các hoạt động kết nối sản xuất, tiêu thụ sản phẩm thông qua các hội nghị, hội thảo, hội chợ, diễn đàn kết nối, giới thiệu, quảng bá trong và ngoài tỉnh, trong nước và nước ngoài; từng bước hoàn thiện các danh mục sản phẩm, nhóm các sản phẩm đáp ứng yêu cầu, quy định của nước nhập khẩu; hướng dẫn, hỗ trợ các cơ sở, sản phẩm nông nghiệp chủ lực của tỉnh liên kết chuỗi tham gia sàn giao dịch thương mại điện tử, ứng dụng CNTT... Từ năm 2020 đến nay, Sở Công Thương đã hỗ trợ kết nối giới thiệu sản phẩm của các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh đến các tham tán Việt Nam tại Hàn Quốc, Nhật Bản, Australia, Malaysia, Ấn Độ, Trung Quốc...

Đặc biệt, chuyển đổi số đã trở thành một trong những giải pháp đột phá trong tiêu thụ và quảng bá sản phẩm. Vì vậy, các cấp, ngành, địa phương tích cực đẩy mạnh việc tổ chức các hội nghị, chương trình tập huấn và hướng dẫn người dân tham gia vào các sàn thương mại điện tử, mạng xã hội, livestream bán sản phẩm… Trung tâm Xúc tiến và Phát triển Công Thương Quảng Ninh đẩy mạnh việc đưa các sản phẩm OCOP Quảng Ninh lên các sàn thương mại điện tử uy tín, phối hợp livestream giới thiệu sản phẩm và đổi mới hoạt động, hình thức tổ chức các hội chợ, triển lãm…, góp phần mở rộng thị trường tiêu thụ nông sản địa phương. Hệ thống cơ sở dữ liệu truy xuất nguồn gốc thực phẩm nông, lâm, thủy sản an toàn tỉnh cũng đã được xây dựng và ứng dụng công nghệ QR-Code, đảm bảo minh bạch thông tin cho người tiêu dùng.

Hiện nay, 100% sản phẩm OCOP đạt chuẩn (từ 3-5 sao) đã được đưa lên các sàn thương mại điện tử như Postmart.vn và Voso.vn, bao bì tem nhãn được cải tiến, nâng cấp, nhãn sản phẩm hàng hóa được ghi đầy đủ các nội dung bắt buộc theo quy định. Toàn tỉnh hiện có 23 điểm giới thiệu và bán sản phẩm OCOP; một số điểm còn có website giới thiệu hàng hóa và bán hàng qua các trang mạng xã hội…

Chị Bùi Thị Nhàn, chủ cơ sở sản xuất ruốc tép, mắm tép chưng thịt Nguyên Nhàn (phường Quảng Yên) cho biết: “Ngoài việc đầu tư nhà xưởng hiện đại để tăng sản lượng sản phẩm, tôi cũng chú trọng ứng dụng công nghệ trong phân phối, tiêu thụ sản phẩm. Bên cạnh bán hàng theo phương pháp truyền thống, tôi đã quảng bá, giới thiệu sản phẩm qua website, Facebook, Zalo, đưa sản phẩm lên sàn thương mại điện tử như: Shopee, Lazada, Tiktok. Nhờ việc bán hàng qua các trang mạng xã hội, sàn thương mại điện tử, sản phẩm ruốc tép, mắm tép chưng thịt của tôi được biết đến nhiều hơn nên lượng tiêu thụ ngày càng tăng, giảm được rất nhiều chi phí quảng bá sản phẩm. Không chỉ được khách hàng trong tỉnh biết đến mà ở các địa phương khác, các sản phẩm cũng được đặt mua khá nhiều với số lượng lớn, đặc biệt là trong dịp Tết”.

Việc đẩy mạnh chuyển đổi số, đưa các sản phẩm OCOP lên sàn thương mại điện tử, thanh toán không dùng tiền mặt và tổ chức các hội chợ, triển lãm, xúc tiến thương mại đã nâng tầm cho các sản phẩm OCOP của tỉnh, tạo cơ hội để các sản phẩm OCOP tiếp tục phát triển mạnh mẽ hơn nữa ở nhiều thị trường tiềm năng.

Phát triển nông nghiệp hiện đại, nông thôn văn minh, nông dân giàu có là một trong những nền tảng quan trọng để bảo đảm sự tăng trưởng bền vững và được gắn với thực hiện hiệu quả các chương trình mục tiêu quốc gia. Với sự chỉ đạo quyết liệt, cùng với cơ chế, chính sách kịp thời tỉnh đã tạo động lực mạnh mẽ để doanh nghiệp và người dân chủ động đổi mới tư duy, khai thác hiệu quả tiềm năng, thế mạnh của địa phương để phát triển và hình thành nên những thương hiệu sản phẩm đặc trưng. Đây cũng chính là những thành quả quan trọng, để tỉnh Quảng Ninh tiếp tục mục tiêu xây dựng nền nông nghiệp xanh bền vững, hiện đại, có giá trị và sức cạnh tranh cao, nâng cao đời sống nhân dân; khẳng định vị thế của tỉnh trong thực hiện các mục tiêu về nông nghiệp – nông thôn trong nhiệm kỳ mới.