HĐND cấp tỉnh, cấp huyện: Dấu ấn từ thực tiễn đến cải cách lịch sử

Nhiệm kỳ 2021-2026 là một nhiệm kỳ đặc biệt không chỉ bởi chất lượng hoạt động của Hội đồng nhân dân (HĐND) các cấp được nâng lên rõ rệt, mà còn bởi đây là nhiệm kỳ bản lề, chuẩn bị chuyển sang mô hình tổ chức mới của chính quyền địa phương 2 cấp. Những kết quả nổi bật trong tổ chức các kỳ họp, xây dựng nghị quyết, giám sát chuyên đề và giải quyết kiến nghị cử tri từ đầu nhiệm kỳ đến nay là minh chứng cho một nhiệm kỳ hiệu quả, gắn bó với nhân dân.

Gắn trách nhiệm, bám thực tiễn

Nhiệm kỳ 2021-2026 đánh dấu một giai đoạn đặc biệt của HĐND tỉnh, HĐND các huyện, thị xã, thành phố tỉnh Quảng Ninh (cấp tỉnh, cấp huyện), không chỉ trong bối cảnh cả nước triển khai các giải pháp đồng bộ ngăn ngừa, phòng chống Covid-19, phục hồi và phát triển kinh tế hậu Covid-19, mà còn bởi những yêu cầu cấp thiết của việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã đang đặt ra. Từ HĐND tỉnh, đến HĐND cấp huyện, hoạt động của cơ quan dân cử không ngừng được đổi mới cả về phương thức, nội dung và hiệu quả giám sát, nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển nhanh, bền vững, đáp ứng kỳ vọng của cử tri, nhân dân toàn tỉnh.

Tính đến tháng 5/2025, Thường trực HĐND tỉnh đã tổ chức thành công 26 kỳ họp, thông qua 326 nghị quyết có tính chiến lược, dài hạn và tác động sâu rộng đến KT-XH, đời sống dân sinh. Các nghị quyết nổi bật như: Quy hoạch tỉnh Quảng Ninh giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050; chính sách phát triển vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi; nghị quyết về sắp xếp tổ chức bộ máy theo hướng tinh gọn... đã góp phần dẫn dắt các ngành, lĩnh vực, địa phương triển khai đồng bộ, hiệu quả.

Ông Nguyễn Văn Hồi, Chủ tịch Ủy ban MTTQ tỉnh, cho biết: Cử tri và nhân dân trong tỉnh ghi nhận và đánh giá rất cao vai trò, trách nhiệm của HĐND tỉnh, đại biểu HĐND tỉnh đã trăn trở, lắng nghe, thấu hiểu cử tri, nhân dân để ban hành được một loạt các nghị quyết có tính chất chiến lược, lâu dài, thúc đẩy sự phát triển bền vững của các vùng, miền trong tỉnh. Đơn cử như Nghị quyết số 16/NQ-HĐND ngày 16/7/2021 phê duyệt Chương trình tổng thể phát triển bền vững KT-XH gắn với bảo đảm vững chắc QP-AN ở các xã, thôn, bản, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi, biên giới, hải đảo tỉnh giai đoạn 2021-2025, định hướng đến năm 2030. Đến nay nghị quyết này như một đòn bẩy, đã giúp cho nhiều vùng khó khăn của tỉnh thay đổi cả về hạ tầng, kinh tế, đời sống người dân, thu hẹp khoảng cách giữa các vùng miền.

Ở cấp huyện, Thường trực HĐND huyện, thị xã, thành phố đã tổ chức tổng cộng 347 kỳ họp, thông qua 2.353 nghị quyết để kịp thời giải quyết các vấn đề phát sinh, điều chỉnh cơ chế, chính sách phù hợp với thực tiễn địa phương. TP Hạ Long - Trung tâm hành chính, kinh tế, chính trị, du lịch của tỉnh, HĐND thành phố đã tổ chức 29 kỳ họp, ban hành 219 nghị quyết, con số thật sự ấn tượng đối với một địa phương, cho thấy sự tâm huyết, trách nhiệm của đại biểu HĐND.

Ông Trịnh Quốc Dũng, khu 1, phường Hồng Hà (TP Hạ Long), cho biết: Qua theo dõi, cử tri, nhân dân chúng tôi đánh giá rất cao vai trò của HĐND tỉnh và các địa phương cũng như trách nhiệm của đại biểu HĐND các cấp đối với những vấn đề cử tri, nhân dân quan tâm. Riêng tại địa bàn TP Hạ Long, nhiều quyết sách do HĐND tỉnh và thành phố quyết nghị đã mang lại những lợi ích thiết thực cho người dân được thụ hưởng, nhất là sự cải thiện mạnh mẽ về hạ tầng giao thông, hạ tầng giáo dục - đào tạo. Rất nhiều tuyến phố, con đường trước đây cả trong và ngoài khu vực trung tâm của thành phố nhếch nhác, chật chội, nhưng với tinh thần trách nhiệm cao trước sự phát triển mới của thành phố, HĐND TP Hạ Long đã quyết nghị nhiều nguồn lực bổ sung đầu tư, đã mang lại diện mạo mới cho thành phố.

Điều đáng chú ý trong suốt 4 năm qua, công tác tiếp xúc, giải quyết kiến nghị của cử tri, nhân dân được HĐND cấp tỉnh, cấp huyện quan tâm đặc biệt. 1.942 lượt đơn thư kiến nghị, phản ánh của cử tri đã được HĐND cấp tỉnh, cấp huyện tiếp nhận và chuyển cho các đơn vị liên quan xử lý, với tỷ lệ giải quyết đạt trên 52%. Đặc biệt, nhiều vụ việc phức tạp, đơn thư kéo dài đã được các cấp, các ngành tập trung xử lý, giải quyết dứt điểm.

Hoạt động giám sát, khảo sát của HĐND cấp tỉnh, cấp huyện được đổi mới toàn diện về phương pháp, cách thức tổ chức thực hiện, bao quát trên nhiều lĩnh vực. Đến nay, HĐND, thường trực và các ban của HĐND cấp tỉnh, cấp huyện đã thực hiện được 281 cuộc giám sát chuyên đề và 632 cuộc giám sát, khảo sát thường xuyên, đột xuất. Nội dung cuộc giám sát chuyên đề ngày càng sát với thực tiễn, có trọng tâm, trọng điểm đáp ứng yêu cầu phục vụ điều hành KT-XH địa phương và đáp ứng kịp thời cho công tác lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành chung của tỉnh và hỗ trợ tích cực để thực hiện chức năng quyết định của HĐND cấp tỉnh, cấp huyện.

Tại một số địa phương như Tiên Yên, Cô Tô, Hải Hà, việc giám sát được thực hiện theo nhóm chuyên đề, theo lĩnh vực (môi trường, giáo dục, đầu tư, chính sách dân tộc...), gắn với đánh giá trách nhiệm người đứng đầu, góp phần nâng cao hiệu lực thực thi chính sách.

Có thể khẳng định, hoạt động của HĐND cấp tỉnh, cấp huyện từ đầu nhiệm kỳ đến nay đã đáp ứng được kỳ vọng, niềm mong mỏi, gửi gắm của đại bộ phận cử tri, nhân dân trong tỉnh. Qua đó góp phần cùng với toàn tỉnh thực hiện thắng lợi nhiều chỉ tiêu Nghị quyết Đại hội đảng bộ các cấp nhiệm kỳ 2020-2025 đã xác định, tạo động lực, đòn bẩy để bước vào kỷ nguyên phát triển mới của tỉnh và đất nước.

Hoàn thành sứ mệnh lịch sử

Ngày 1/7/2025 sẽ đánh dấu một mốc son đặc biệt trong lịch sử tổ chức bộ máy chính quyền địa phương, khi mà cả nước sẽ chấm dứt hoạt động của mô hình chính quyền cấp huyện để chuyển sang tổ chức chính quyền địa phương hai cấp (cấp tỉnh, cấp xã). Trước thời điểm đó, HĐND các huyện, thị xã, thành phố của tỉnh đã, đang và sẽ hoàn thành sứ mệnh một cách trọn vẹn, để lại dấu ấn rõ nét về vai trò giám sát, quyết nghị và đại diện cho tiếng nói, nguyện vọng của cử tri, nhân dân toàn tỉnh.

Nhìn lại quãng thời gian qua, HĐND cấp huyện ở Quảng Ninh đã phát huy hiệu quả là cơ quan dân cử, đại diện cho ý chí, nguyện vọng của cử tri, nhân dân địa phương. Từ đầu nhiệm kỳ đến nay, HĐND và đại biểu HĐND cấp huyện đã bám sát thực tiễn, quá trình phát triển ở địa phương luôn trăn trở, tư duy, gắn trách nhiệm của mình với cuộc sống người dân, ngành, lĩnh vực. Nhiều đại biểu HĐND cấp huyện dấn thân, toàn tâm, toàn ý, trăn trở với những nguyện vọng của cử tri, nhân dân, được cử tri, nhân dân tin tưởng, gửi gắm, bỏ phiếu bầu tham gia ở nhiều nhiệm kỳ. Đại biểu Lưu Văn Thường, Phó Bí thư Thường trực Huyện ủy, Chủ tịch HĐND huyện Hải Hà là một đại biểu như thế, khi cá nhân đồng chí được cử tri, nhân dân huyện Hải Hà tín nhiệm, bầu tham gia 3 nhiệm kỳ HĐND huyện Hải Hà.

Đại biểu Lưu Văn Thường, chia sẻ: Vừa là đại biểu HĐND tỉnh, đại biểu HĐND huyện nên cá nhân tôi nhận thấy trách nhiệm của mình càng phải cao trước cử tri, nhân dân. Trước mỗi kỳ họp, bản thân tôi cùng với đại biểu HĐND huyện, tổ đại biểu HĐND tỉnh luôn bố trí các buổi gặp gỡ, tiếp xúc, trao đổi với cử tri, nhân dân để lắng nghe, thấu hiểu những vấn đề, nội dung người dân quan tâm. Từ đó, sẽ mang những tiếng nói của cử tri, nhân dân phản ánh đến kỳ họp. Về cơ bản, những kiến nghị của cử tri, nhân dân đã được giải quyết, đảm bảo sự công bằng, người dân được thừa hưởng thành quả phát triển.

Rất nhiều ý kiến, nguyện vọng của cử tri, nhân dân được HĐND cấp huyện lắng nghe, tiếp thu, phản hồi lên cấp có thẩm quyền sau những lần giám sát, khảo sát, tiếp xúc cử tri và được giải quyết một cách nhanh gọn, kịp thời, thỏa đáng trên tinh thần thượng tôn pháp luật và mang lại lợi ích thiết thực, chính đáng cho người dân. Đơn cử như vụ việc cử tri huyện Tiên Yên kiến nghị cần đảm bảo công tác ATGT trên QL18 đoạn qua chợ Tiên Yên, sau khi tiếp nhận thông tin, đại biểu HĐND huyện Tiên Yên đã phối hợp với tổ đại biểu HĐND tỉnh kiến nghị đến ngành chức năng, qua đó vụ việc đã được giải quyết, khi được lắp hệ thống hộ lan đoạn đường gom từ khu vực Chợ trung tâm Tiên Yên đến Trụ sở Tòa án Nhân dân huyện Tiên Yên và giữ nguyên 2 điểm mở tôn hộ lan tại Km204+705/QL18 PT (trước cửa Bưu điện huyện Tiên Yên) và Km204+750/QL18 PT (đường gốc đa huyện Tiên Yên) phù hợp với điều kiện khai thác thực tế.

Hiện nay, trước yêu cầu của giai đoạn phát triển mới, khi mà 1/7/2025 sẽ chấm dứt hoạt động của đơn vị hành chính cấp huyện, HĐND các địa phương đã tổ chức nhiều cuộc họp rà soát, đánh giá kết quả hoạt động của HĐND nhiệm kỳ 2021-2026, làm cơ sở cho việc bàn giao, chuyển tiếp vai trò giám sát về cho HĐND tỉnh và HĐND cấp xã. Huyện Cô Tô, đơn vị vùng đảo xa, đã và đang triển khai công tác đánh giá hiệu quả của 189 nghị quyết được ban hành từ đầu nhiệm kỳ đến nay; đồng thời tổ chức các hội nghị lắng nghe ý kiến cử tri, nhân dân giữa Thường trực HĐND - UBND - Ủy ban MTTQ huyện để xử lý dứt điểm hoặc tổng hợp những nội dung chưa được giải quyết, bàn giao cho cấp có thẩm quyền giải quyết sau quá trình hình thành đơn vị hành chính mới.

Hiện nay, HĐND cấp huyện cũng đang gấp rút hoàn thành việc tổng hợp toàn bộ hồ sơ, nghị quyết, báo cáo giám sát nhiệm kỳ để phục vụ công tác lưu trữ, số hóa và chuyển giao cho tổ chức chính quyền hai cấp. Mục tiêu các địa phương đặt ra là không để làm thất thoát, thất lạc, bị tiêu hủy bất cứ một bộ tài liệu nào, nhất là các báo cáo giám sát của HĐND cấp huyện liên quan đến lĩnh vực đất đai, đầu tư công để phục vụ cho công tác thanh, kiểm tra, kiểm toán sau này.

Nhiều đại biểu HĐND cấp huyện hiện đang là Thường trực HĐND, UBND chia sẻ, dù có được tổ chức tín nhiệm, phân công nhiệm vụ công tác nữa hay không, nhưng ở bất cứ hoàn cảnh nào, các đại biểu luôn sẵn sàng hy sinh lợi ích cá nhân để cùng với toàn Đảng, toàn dân thực hiện thắng lợi cuộc cách mạng tinh gọn tổ chức bộ máy, hướng đến chính quyền gần dân, sát dân, vì lợi ích của nhân dân.

Mô hình HĐND cấp huyện sẽ không còn tồn tại sau ngày 1/7/2025, di sản về một quá trình hình thành và phát triển đầy trách nhiệm, sáng tạo và thực chất của cơ quan dân cử sẽ tiếp tục được kế thừa qua đội ngũ cán bộ được chuyển giao lên cấp tỉnh hoặc sắp xếp, điều chỉnh về cấp xã. Di sản của HĐND cấp huyện chính là nền tảng cho một giai đoạn phát triển mạnh mẽ hơn, hiện đại hơn. Đây cũng chính là tiền đề để Quảng Ninh vận hành trơn tru bộ máy chính quyền hai cấp, đảm bảo dân chủ - pháp quyền - hiệu lực và phục vụ người dân, doanh nghiệp ngày một tốt hơn.