Du lịch bền vững ở Việt Nam: Chọn lối đi nào hiệu quả và nhanh “cán đích”?

Chuyên gia từ UNDP cho rằng muốn chuyển đổi xanh hiệu quả, du lịch ở Việt Nam cần tập trung vào quy hoạch xanh, quản lý điểm đến, du lịch không rác thải nhựa, du lịch bền vững dựa vào thiên nhiên...

Giai đoạn này, du lịch xanh đang được đặt làm trọng tâm để phát triển bền vững ngành công nghiệp không khói. Không còn là khẩu hiệu, du lịch bền vững đã được cụ thể hóa trong chính sách, trong hành động từ Trung ương đến địa phương, doanh nghiệp thông qua những kế hoạch và mô hình khả thi có khả năng nhân rộng. Trên hành trình xanh quốc gia, du lịch bền vững đã và đang có nhiều dấu ấn nỗ lực đáng ghi nhận.

Hành trình dịch chuyển bền vững

Ở cấp quốc gia, Chính phủ đã ban hành Quy hoạch hệ thống Du lịch thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2045, trong đó xác định rõ mục tiêu phát triển du lịch xanh, bền vững, gắn với bảo vệ môi trường và phát huy giá trị văn hóa dân tộc.

Đặc biệt, “Chiến lược Marketing Du lịch Việt Nam đến năm 2030” nhấn mạnh việc ứng dụng công nghệ số để hiện đại hóa các hoạt động marketing, nâng cao hiệu quả truyền thông quốc tế và khẳng định hình ảnh du lịch Việt Nam trên bản đồ thế giới.

Cục trưởng Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam Nguyễn Trùng Khánh cho biết Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam cũng đã đưa ra chiến lược và kế hoạch hành động cụ thể nhằm định hướng cho quá trình chuyển đổi bền vững này.

Trong đó, Bộ đã ban hành chương trình “Phát triển du lịch theo hướng tăng trưởng xanh,” đề án phát triển du lịch sinh thái, phát triển du lịch cộng đồng. Chủ đề Năm Du lịch Quốc gia của Việt Nam gần đây cũng tập trung vào chủ đề bền vững như: “Điểm đến du lịch xanh” (năm 2022 tại Quảng Nam); “Hội tụ xanh” (năm 2023 tại Bình Thuận)…

Thời gian qua, các chương trình khuyến khích giảm thiểu rác thải du lịch được triển khai rộng rãi nhằm nâng cao nhận thức của cộng đồng, du khách về bảo vệ môi trường ở các địa phương đã trở thành điểm sáng trong phát triển du lịch xanh: Ninh Bình với dự án Giảm thiểu rác thải nhựa trong ngành du lịch do Chương trình Phát triển của Liên Hợp quốc (UNDP) tài trợ; Vịnh Hạ Long Không sử dụng đồ nhựa một lần; Hội An có dự án Thành phố không rác thải nhựa; Đà Lạt với mô hình Du lịch xanh và bền vững,...

Tham gia lộ trình này cùng nhà nước, các doanh nghiệp du lịch cũng tích hợp các yếu tố bền vững vào sản phẩm và dịch vụ với các tour du lịch sinh thái, du lịch “net zero,” nghỉ dưỡng gần gũi với thiên nhiên, trải nghiệm văn hóa bản địa, nông nghiệp hữu cơ... ngày càng phổ biến.

Doanh nghiệp tăng cường sử dụng các chứng nhận xanh quốc tế để tạo dựng uy tín, và chủ động chia sẻ các câu chuyện phát triển bền vững qua mạng xã hội. Họ cũng tạo ra các trải nghiệm “xanh” cho du khách.

Một ví dụ tiêu biểu là ở làng rau Trà Quế (Hội An), du khách không chỉ được xem mà còn được tự tay làm đồng, trồng rau hữu cơ cùng người nông dân. Điển hình này cho thấy du lịch xanh có thể kết nối con người và thiên nhiên. Năm 2025, làng được UN Tourism vinh danh là một trong những Làng du lịch tốt nhất.

Giải pháp nào cần được ưu tiên?

Giữa bối cảnh chuyển đổi số mạnh mẽ trở thành một trong những động lực quan trọng nhất để phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới, Cục Du lịch Quốc gia đã và đang tập trung xây dựng hệ sinh thái du lịch thông minh, tích hợp dữ liệu từ các địa phương, doanh nghiệp và cơ quan quản lý, đồng thời đưa vào vận hành các nền tảng số dùng chung trong toàn ngành nhằm: hỗ trợ công tác quản lý từ Trung ương đến cơ sở; hỗ trợ hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp; và nâng cao trải nghiệm của khách du lịch.

Theo đó, Cục xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu du lịch quốc gia, bao gồm thông tin về doanh nghiệp lữ hành, cơ sở lưu trú, hướng dẫn viên, điểm đến du lịch và các dịch vụ liên quan, nhằm giúp quản lý thông tin du lịch đồng bộ, hỗ trợ công tác quản lý, điều hành và hoạch định chính sách phát triển du lịch bền vững.

Hiện một số điểm đến đã ứng dụng hệ thống vé điện tử như Văn Miếu - Quốc Tử Giám, Khu di tích Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Phủ Chủ tịch, Đền Quán Thánh, Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam... Phương thức quản trị hệ thống vé tham quan này giúp kiểm soát lượng khách, giảm thiểu tình trạng quá tải và nâng cao trải nghiệm du khách. Đáng chú ý, ứng dụng “Du lịch Việt Nam - Vietnam Travel” là nền tảng số tích hợp đa dịch vụ góp phần hỗ trợ toàn diện du khách với đa tiện ích.

Tuy chuyển đổi số được xác định là giải pháp ưu tiên trong bối cảnh hiện nay, song Phó trưởng đại diện thường trú Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP) tại Việt Nam, ông Patrick Haverman cho rằng giao thông xanh có vai trò quan trọng.

Bởi việc khuyến khích du khách ưu tiên chọn các phương tiện di chuyển thân thiện với môi trường không chỉ mang đến trải nghiệm sâu sắc hơn mà còn trực tiếp giúp bầu không khí trong lành hơn, hướng tới các mục tiêu phát thải ròng bằng không đầy tham vọng của Việt Nam.

Ông Patrick Haverman cho biết dự án thí điểm mà UNDP phối hợp với các địa phương triển khai tại tỉnh Phú Yên và thành phố Huế, bằng việc ra mắt các trạm “Check-in và chia sẻ Giao thông xanh” ở Tuy Hòa và Hòn Yến, là một bước đi hiện thực hóa định hướng trên.

“Thông qua việc thúc đẩy mô hình chia sẻ giao thông xanh và nâng cao nhận thức trong cộng đồng địa phương, UNDP đang từng bước kiến tạo nền tảng cho một hệ sinh thái du lịch xanh thực sự bền vững,” ông Patrick Haverman khẳng định.

Theo đại diện UNDP, chuyển đổi xanh trong du lịch ở Việt Nam cần tập trung vào 4 nhóm giải pháp chính: quy hoạch xanh; quản lý điểm đến hiệu quả; du lịch không rác thải nhựa và carbon thấp; du lịch bền vững dựa vào thiên nhiên./.

Truyền thông nâng cao nhận thức về du lịch bền vững

Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam đã ra mắt chuyên trang Môi trường du lịch Việt Nam (https://moitruongdulich.vn) và quảng bá du lịch xanh trên website https://vietnam.travel.

Năm 2024, Việt Nam đã đăng cai Hội nghị quốc tế về du lịch nông thôn lần thứ nhất của UN Tourism nhằm khẳng định vai trò quan trọng của du lịch thúc đẩy phát triển bền vững khu vực nông thôn; tổ chức Diễn đàn Du lịch cấp cao “Chuyển đổi xanh, du lịch NET ZERO - Kiến tạo tương lai” nhằm tăng cường phổ biến về chuyển đổi xanh, thúc đẩy phát triển NET ZERO cho cộng đồng doanh nghiệp du lịch Việt Nam.

Dự án “Du lịch Thụy Sỹ vì sự phát triển bền vững tại Việt Nam” (ST4SD) giai đoạn 2024-2027 được triển khai nhằm mục đích phát triển ngành Du lịch Việt Nam bền vững và toàn diện hơn; Dự án Thúc đẩy Bình đẳng Giới thông qua Nâng cao hiệu quả kinh tế sản xuất nông nghiệp và phát triển du lịch (GREAT) thực hiện từ 2017-2027 với Chính phủ Australia nhằm phát triển nguồn nhân lực du lịch và cải thiện các mô hình quản lý điểm đến bao trùm...