Sở hữu lợi thế tự nhiên phong phú cùng tầm nhìn phát triển dài hạn, Quảng Ninh đã và đang khẳng định vị thế là địa phương tiên phong trong xây dựng mô hình tăng trưởng bền vững. Không chỉ chú trọng phát triển ngành công nghiệp không khói dựa trên bảo tồn tài nguyên và bản sắc văn hóa, tỉnh còn đẩy mạnh công nghiệp chế biến, chế tạo công nghệ cao như một trụ cột chiến lược. Hai lĩnh vực tưởng như đối lập lại đang được Quảng Ninh phát triển song song, tạo nên động lực tăng trưởng hài hòa, bền vững cho nền kinh tế của địa phương. 

Ngay từ năm 2013, Quảng Ninh đã tiên phong trong việc chuyển đổi mô hình phát triển kinh tế từ “nâu” sang “xanh”, với tầm nhìn đưa ngành công nghiệp không khói trở thành mũi nhọn chiến lược. Đây là minh chứng rõ nét cho định hướng sớm và nhất quán của tỉnh trong việc thúc đẩy tăng trưởng du lịch xanh.

Nghị quyết số 07-NQ/TU ngày 24/5/2013 của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh về phát triển du lịch Quảng Ninh giai đoạn 2013-2020, định hướng đến năm 2030, đã xác định: phát triển ngành du lịch theo hướng bền vững, chuyên nghiệp, hiện đại, hiệu quả; có trọng tâm, trọng điểm; từng bước đưa du lịch trở thành ngành kinh tế chủ lực, chiếm tỷ trọng ngày càng cao trong cơ cấu GDP của tỉnh. Nghị quyết này đồng thời gắn liền với việc thực hiện 3 đột phá chiến lược, tái cơ cấu nền kinh tế và chuyển đổi phương thức phát triển theo hướng xanh hóa.

Triển khai cụ thể Nghị quyết, tỉnh Quảng Ninh đã kiên định theo đuổi mô hình phát triển du lịch bền vững và bao trùm, đặt nền tảng tăng trưởng xanh làm nguyên tắc xuyên suốt trong các chính sách, chiến lược và quy hoạch ngành. Tỉnh đã tập trung khai thác tối đa tiềm năng, thế mạnh tự nhiên và văn hóa bản địa để tạo ra các sản phẩm du lịch đặc sắc, đồng thời đảm bảo hài hòa giữa phát triển và bảo tồn. Quảng Ninh chú trọng việc gìn giữ tài nguyên thiên nhiên, bảo vệ môi trường, bảo tồn đa dạng sinh học và phát huy giá trị văn hóa truyền thống trong mỗi hoạt động du lịch.

Nhiều mô hình du lịch xanh tiêu biểu đã được hình thành và lan tỏa, như: du lịch nông nghiệp, sinh thái và cộng đồng tại Bình Liêu, Tiên Yên, Hải Sơn; mô hình làng quê Yên Đức (phường Hoàng Quế) do Công ty CP Du thuyền Đông Dương phát triển; hay Khu du lịch Vân Đồn Farm tại Đặc khu Vân Đồn… Những mô hình này không chỉ mang lại trải nghiệm mới mẻ cho du khách mà còn góp phần bảo tồn giá trị văn hóa, tạo sinh kế bền vững và giảm nghèo cho người dân địa phương.

Hướng đến du lịch xanh, Quảng Ninh cũng đặc biệt chú trọng đến công tác bảo vệ môi trường. Tỉnh đã chủ động hợp tác với Cơ quan Hợp tác Quốc tế Nhật Bản (JICA) để triển khai Dự án thúc đẩy tăng trưởng xanh khu vực vịnh Hạ Long và đạt được những kết quả đáng ghi nhận. Tiêu biểu là việc xây dựng bộ tiêu chí "cánh buồm xanh" cho tàu thủy du lịch, triển khai các giải pháp tiết kiệm năng lượng, xuất bản Sách trắng về tăng trưởng xanh cho vịnh Hạ Long… Song song với đó, công nghệ hiện đại cũng được ứng dụng mạnh mẽ, như: hệ thống dầu-nước phân ly để xử lý nước thải trước khi xả ra môi trường, tuyệt đối không xả rác xuống vịnh, sử dụng chai thủy tinh, ống hút giấy, cốc giấy… nhằm giảm thiểu tác động đến hệ sinh thái biển trong quá trình vận hành du lịch. Tất cả những nỗ lực này đã và đang góp phần xây dựng hình ảnh một Quảng Ninh xanh - sạch - bền vững, trở thành điểm đến hấp dẫn trên bản đồ du lịch quốc tế.

Không dừng lại ở việc triển khai các giải pháp xanh trong hoạt động du lịch, Quảng Ninh còn chú trọng hoàn thiện hệ thống chính sách và công cụ quản lý, nhằm bảo tồn hiệu quả giá trị lâu dài của vịnh Hạ Long  - Di sản thiên nhiên thế giới. Tỉnh tập trung hoàn thiện các cơ chế, chính sách quản lý vịnh Hạ Long, đảm bảo tính toàn vẹn và giá trị nổi bật toàn cầu của di sản. Việc xây dựng cơ sở dữ liệu số về nguồn tài nguyên và giá trị của vịnh Hạ Long đã được triển khai, phục vụ hiệu quả cho công tác giám sát, quản lý và bảo tồn. Cùng với đó, các hoạt động giám sát định kỳ hệ sinh thái, rừng đặc dụng và cảnh quan tự nhiên cũng được tăng cường để bảo vệ môi trường một cách toàn diện.

Song song với công tác bảo tồn, Quảng Ninh cũng chú trọng vào phát triển các sản phẩm du lịch xanh và bền vững. Những trải nghiệm du lịch sinh thái, như: khám phá tùng áng, rừng ngập mặn, hay du lịch cộng đồng tại các làng chài nổi đã được đầu tư và phát triển. Những sản phẩm này không chỉ tạo nên nét độc đáo cho du lịch vịnh Hạ Long mà còn góp phần nâng cao ý thức bảo vệ môi trường của du khách và cộng đồng địa phương. Bên cạnh đó, các mô hình du lịch nghỉ dưỡng cao cấp, du thuyền tham quan kết hợp với các sản phẩm kinh tế đêm cũng đang được triển khai, nhằm kéo dài thời gian lưu trú và tăng mức chi tiêu của du khách.

Để những sản phẩm du lịch xanh thực sự phát huy hiệu quả và phát triển bền vững, Quảng Ninh cũng đồng thời triển khai nhiều biện pháp nhằm kiểm soát và quản lý chặt chẽ hoạt động du lịch trong khu vực di sản. Việc quản lý hoạt động du lịch theo đúng quy hoạch và giới hạn sức chứa đã giúp hạn chế các tác động tiêu cực đến cảnh quan và hệ sinh thái. Đồng thời, tỉnh cũng đẩy mạnh tuyên truyền, nâng cao nhận thức của cộng đồng về bảo vệ môi trường và di sản. Những hoạt động này không chỉ góp phần xây dựng lối sống xanh mà còn thúc đẩy sự tham gia của người dân địa phương vào công tác bảo tồn, phát huy giá trị di sản.

Trong chiến lược phát triển du lịch, Quảng Ninh cũng đặc biệt chú trọng vào việc tăng cường hợp tác công tư và thu hút đầu tư vào các dự án du lịch chất lượng cao, thân thiện với môi trường. Các tuyến du lịch liên vùng vịnh Hạ Long - vịnh Bái Tử Long - Vân Đồn - Cát Bà đang được phát triển mạnh mẽ, tạo thành chuỗi sản phẩm du lịch độc đáo và đa dạng. Ngoài ra, tỉnh cũng đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số trong việc quản lý, cung cấp thông tin và nâng cao trải nghiệm cho du khách, hướng đến phát triển du lịch thông minh, hiện đại.

Chị Phạm Hải Yến (du khách đến từ TP HCM) chia sẻ: “Tôi rất ấn tượng với hệ thống thông tin du lịch thông minh ở Quảng Ninh. Chỉ cần một chiếc điện thoại là có thể tra cứu mọi điểm đến, đặt vé, xem lịch trình. Các tuyến du lịch liên vùng thật sự hấp dẫn, cảnh đẹp mà di chuyển rất thuận tiện. Tôi thấy Quảng Ninh đang đi đúng hướng khi kết hợp giữa bảo tồn thiên nhiên và phát triển du lịch chất lượng cao, hiện đại.”

Không chỉ ở vịnh Hạ Long, thời gian qua Đặc khu Cô Tô cũng xây dựng môi trường du lịch xanh bền vững. Từ năm 2022, Cô Tô đã triển khai thí điểm quy định du khách không mang chai nhựa, túi nilon, vật liệu có nguy cơ gây ô nhiễm môi trường lên đảo. Sau 1 năm triển khai thí điểm hiệu quả, từ tháng 9/2023, địa phương áp dụng thí điểm thực hiện bắt buộc tất cả du khách không mang túi nilon và đồ nhựa dùng 1 lần ra đảo. Ngoài ra, tất cả các cơ quan đơn vị hành chính, trường học, chợ, cơ sở kinh doanh dịch vụ, tàu đánh bắt hải sản trên địa bàn Cô Tô cũng không được sử dụng túi nilon, đồ nhựa dùng một lần và các vật liệu có nguy cơ ô nhiễm môi trường biển.

Những nỗ lực hướng tới du lịch xanh không chỉ góp phần bảo vệ môi trường mà còn tạo nền tảng vững chắc cho sự phục hồi và tăng trưởng mạnh mẽ của ngành du lịch Quảng Ninh trong thời gian qua. Giai đoạn 2011-2019 ghi nhận sự gia tăng nhanh chóng về lượng khách du lịch đến Quảng Ninh, tốc độ tăng trưởng kép của khách du lịch hằng năm khoảng 10,2%/năm.

Giai đoạn 2020-2021, ngành du lịch cả nước nói chung và Quảng Ninh nói riêng chịu tác động nặng nề của đại dịch Covid-19, lượt khách sụt giảm mạnh. Song với những chính sách thích ứng linh hoạt, an toàn, du lịch Quảng Ninh đã nhanh chóng lấy lại đà tăng trưởng sau hơn 2 năm chịu ảnh hưởng, trong đó năm 2022 tổng số lượt khách du lịch đạt 11,6 triệu; năm 2023, tổng khách du lịch đạt 15,56 triệu lượt. 6 tháng năm 2025, ngành Du lịch Quảng Ninh đón khoảng 12,1 triệu lượt du khách, đạt 116% so với cùng kỳ 2024, đạt 112% chỉ tiêu so với kịch bản tăng trưởng. Tổng doanh thu đạt trên 29.140 tỷ đồng, đạt 131% so với cùng kỳ 2024.

Bên cạnh đà phục hồi mạnh mẽ của du lịch, Quảng Ninh cũng đồng thời đẩy nhanh quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế, trong đó lấy công nghiệp chế biến, chế tạo làm trụ cột chiến lược, tạo thế cân bằng giữa phát triển du lịch không khói và kinh tế xanh hiện đại.

Phát triển công nghiệp chế biến, chế tạo đang được Quảng Ninh xác định là một trụ cột chiến lược trong quá trình nâng cao chất lượng tăng trưởng và chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng xanh, hiện đại. Với quyết tâm tạo ra đột phá, tỉnh tập trung cải thiện môi trường đầu tư, thu hút các doanh nghiệp công nghệ cao, công nghệ sạch, đồng thời đẩy mạnh xây dựng hạ tầng đồng bộ và hoàn chỉnh. Những bước đi bài bản, có trọng tâm, trọng điểm đang từng bước đưa Quảng Ninh trở thành điểm đến hấp dẫn của dòng vốn đầu tư lớn, tạo động lực mạnh mẽ cho phát triển bền vững trong lĩnh vực công nghiệp.

Trên cơ sở Nghị quyết số 01-NQ/TU ngày 16/11/2020 về phát triển nhanh, bền vững ngành công nghiệp chế biến, chế tạo giai đoạn 2020-2025, Quảng Ninh không ngừng nâng cao chất lượng tăng trưởng kinh tế. Chủ trương chuyển dịch cơ cấu từ “nâu” sang “xanh” được thực hiện xuyên suốt, nhằm tạo dựng môi trường đầu tư thuận lợi cho các doanh nghiệp công nghệ cao, công nghệ sạch, hiện đại.

Để thực hiện phát triển ngành công nghiệp chế biến, chế tạo có trọng tâm, trọng điểm, tỉnh đã lồng ghép các chỉ tiêu phát triển ngành này vào các kịch bản tăng trưởng GRDP hàng năm, coi đây là một trong những trụ cột chính trong cơ cấu tăng trưởng toàn tỉnh. Quảng Ninh đã cải thiện mạnh mẽ môi trường đầu tư kinh doanh, duy trì nhiều năm liên tiếp đứng đầu cả nước về Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI), Chỉ số cải cách hành chính (PAR INDEX) và Chỉ số hài lòng của người dân, tổ chức đối với sự phục vụ của cơ quan hành chính nhà nước (SIPAS).

Trong giai đoạn từ năm 2021 đến năm 2023, Quảng Ninh đã ghi nhận những bước phát triển vượt bậc trong lĩnh vực công nghiệp chế biến, chế tạo. Quy mô ngành đạt trên 37.000 tỷ đồng, với tốc độ tăng trưởng bình quân 22,83%/năm, tạo hàng vạn việc làm mới cho lao động địa phương. Đà tăng trưởng này đang biến Quảng Ninh thành một trong những điểm đến hấp dẫn đối với các nhà đầu tư lớn trên thế giới.

Để tạo dư địa cho công nghiệp chế biến, chế tạo tăng trưởng mạnh mẽ, tỉnh Quảng Ninh tiếp tục xây dựng môi trường đầu tư hấp dẫn, với hệ thống kết cấu hạ tầng được đầu tư hoàn thiện. Đặc biệt là những dự án giao thông chiến lược, góp phần thu hút các tập đoàn lớn trong lĩnh vực chế biến, chế tạo. Địa phương cũng xác định hỗ trợ tối đa cho ngành này tạo bứt phá: tăng công suất, nâng cao năng lực sản xuất, tháo gỡ vướng mắc trong hoạt động sản xuất kinh doanh. Cùng với đó, tỉnh giải quyết nhanh các thủ tục hành chính về đất đai, đầu tư, cấp phép, thuế, tín dụng, thông quan hàng hóa; đồng thời làm tốt công tác đền bù, giải phóng mặt bằng để các dự án sớm đi vào triển khai. Các doanh nghiệp chế biến, chế tạo được hỗ trợ mạnh mẽ trong xúc tiến đầu tư, đưa nhanh các dây chuyền sản xuất vào hoạt động tại các khu kinh tế, khu công nghiệp, tạo giá trị gia tăng và năng lực sản xuất mới.

Hiện nay, quy mô và tỷ trọng công nghiệp chế biến, chế tạo trên địa bàn tỉnh đang tăng mạnh. Đến nay, tỉnh đã thu hút được 73 dự án đầu tư mới trong lĩnh vực chế biến, chế tạo. Đồng thời, phê duyệt điều chỉnh tăng vốn cho 40 lượt dự án, với tổng vốn đầu tư thu hút đạt 208.723 tỷ đồng (trong đó, vốn FDI đạt khoảng 6.656 triệu USD) gấp 4,17 lần chỉ tiêu thu hút của cả giai đoạn 2020-2025 nêu tại Nghị quyết 01 của BCH Đảng bộ tỉnh.

Một dự án tiêu biểu là Nhà máy Ô tô Thành Công Việt Hưng thuộc Tổ hợp chuyên đề công nghiệp ô tô và phụ trợ Thành Công Việt Hưng đã chính thức vận hành thương mại từ tháng 3/2025. Đây là nhà máy sản xuất ô tô thứ tư của Tập đoàn Thành Công và là nhà máy đầu tiên sản xuất ô tô Skoda tại Đông Nam Á. Nhà máy do TC Group làm chủ đầu tư (KCN Việt Hưng), với tổng vốn đầu tư lên tới 8.679 tỷ đồng. Được khởi công đầu năm 2023, sau 2 năm thi công, nhà máy đã hoàn thành và đi vào vận hành sản xuất, lắp ráp ô tô Skoda, thương hiệu ô tô lâu đời của Cộng hòa Séc.

Với tổng diện tích 36,5 ha, công suất thiết kế 120.000 xe/năm, nhà máy được trang bị dây chuyền hiện đại, mức độ tự động hóa cao, ứng dụng công nghệ tiên tiến trong ngành công nghiệp ô tô. Các phân xưởng chính, như: xưởng hàn, xưởng sơn, xưởng lắp ráp đều tích hợp hệ thống robot thông minh, giúp tối ưu độ chính xác, nâng cao hiệu suất và chất lượng sản phẩm, cung cấp các dòng xe tiết kiệm năng lượng và thân thiện với môi trường. Đây cũng là nhà máy đầu tiên lắp ráp và sản xuất ô tô thương hiệu Skoda tại Việt Nam và khu vực Đông Nam Á.

Không chỉ thu hút đầu tư trong lĩnh vực sản xuất ô tô công nghệ cao, Quảng Ninh còn là điểm đến hấp dẫn của nhiều tập đoàn lớn trong lĩnh vực công nghiệp chế biến, chế tạo với quy mô đầu tư ấn tượng, như: Tập đoàn Foxconn, một tên tuổi lớn trong ngành công nghệ cao, đã đầu tư 5 dự án tại Quảng Ninh với tổng vốn gần 1 tỷ USD; Tập đoàn Zinco Sola, một trong những thương hiệu sản xuất tấm quang năng hàng đầu thế giới, đã đầu tư các dự án với tổng vốn 42,5 tỷ USD; Nhà máy Lite-On Quảng Ninh 690 triệu USD trong Khu công nghiệp Amata và một số thương hiệu khác. Số lượng sản phẩm mới của ngành chế biến, chế tạo đã đóng góp vào chỉ tiêu tăng trưởng tăng cao thêm. Đây là những nhân tố đóng góp rất trực tiếp đến sản phẩm mới và những giá trị tăng trưởng cụ thể cho lĩnh vực này.

Song song với phát triển các dự án quy mô lớn, tỉnh Quảng Ninh đặc biệt chú trọng mô hình phát triển "3 trong 1" tích hợp khu công nghiệp, khu đô thị và khu dịch vụ với hạ tầng kỹ thuật và xã hội đồng bộ. Các ngành công nghiệp phụ trợ, trí tuệ nhân tạo, công nghệ chíp bán dẫn, chuyển đổi số cũng được thúc đẩy mạnh mẽ nhằm tạo động lực tăng trưởng dài hạn. Tỉnh đã cấp giấy chứng nhận đầu tư và đẩy nhanh tiến độ Dự án Nhà máy điện khí LNG Quảng Ninh, đóng vai trò quan trọng trong bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia.

Ông Trương Mạnh Hùng, Trưởng Ban Quản lý Khu kinh tế Quảng Ninh, cho biết: Tỉnh luôn chủ động trong chính sách thu hút FDI, chuẩn bị quỹ đất sạch và đẩy nhanh tiến độ giải phóng mặt bằng cho các khu công nghiệp trọng điểm. Đặc biệt, Quảng Ninh sẽ tiếp tục ưu tiên thu hút các dự án trong lĩnh vực công nghệ cao, sản xuất ô tô, năng lượng tái tạo và các ngành công nghiệp chế tạo giá trị gia tăng lớn, nhằm tạo nền tảng vững chắc cho tăng trưởng kinh tế địa phương trong giai đoạn tiếp theo.

Vững bước trên hành trình tăng trưởng xanh, Quảng Ninh đang từng bước hiện thực hóa mục tiêu trở thành trung tâm du lịch bền vững và công nghiệp hiện đại. Việc kết hợp hài hòa giữa phát triển du lịch không khói và công nghiệp chế biến, chế tạo công nghệ cao không chỉ giúp đa dạng hóa nguồn lực tăng trưởng, mà còn tạo nền tảng vững chắc cho một nền kinh tế xanh. Với tầm nhìn dài hạn, sự quyết liệt trong hành động và định hướng đúng đắn, Quảng Ninh đang khẳng định vị thế là địa phương tiên phong trong kiến tạo mô hình phát triển bền vững, hài hòa giữa con người, thiên nhiên và công nghệ.