Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh, nhiệm kỳ 2020 - 2025 xác định, một trong những nhiệm vụ trong tâm là xây dựng Quảng Ninh trở thành tỉnh dịch vụ, công nghiệp hiện đại, là một trong những trung tâm phát triển năng động toàn diện của phía Bắc. Để góp phần thực hiện mục tiêu này, tỉnh đã tập trung khai thác đồng bộ, hiệu quả hạ tầng cảng biển gắn với phát triển các dịch vụ hỗ trợ logistics. 

Với đường bờ biển dài hơn 250km, gần 800km đường thủy nội địa, cùng nhiều cảng nước sâu, ít bồi lắng, thuộc nhóm cảng loại I, Quảng Ninh từ lâu đã được xác định là một trong những đầu tàu quan trọng của chiến lược phát triển kinh tế cảng biển Việt Nam. 

Lợi thế của Quảng Ninh không chỉ dừng lại ở đó. Quảng Ninh còn nằm trong tam giác tăng trưởng kinh tế Hà Nội - Hải Phòng - Quảng Ninh, là một mắt xích quan trọng trong khu vực hợp tác "Hai hành lang, một vành đai kinh tế", cửa ngõ kết nối ASEAN với Trung Quốc. Trong chiến lược phát triển, kinh tế cảng biển, dịch vụ cảng biển, Quảng Ninh còn có ưu thế cạnh tranh nổi trội, đó là có hệ thống hạ tầng giao thông đồng bộ, đặc biệt là tuyến cao tốc kết nối trực tiếp Hải Phòng – Hạ Long – Vân Đồn - Móng Cái, giúp thời gian vận chuyển hàng hóa được rút ngắn, mở rộng thị trường thương mại quốc tế...

Nhận diện rõ tiềm năng đó, nhiệm kỳ 2020-2025, tỉnh tập trung thực hiện đồng bộ các giải pháp, trọng tâm là tiếp tục thực hiện hiệu quả Nghị quyết số 15-NQ/TU, ngày 23/4/2019, của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh về “Phát triển cảng biển và dịch vụ cảng biển trên địa bàn tỉnh đến năm 2025, định hướng đến năm 2030”. Nghị quyết 15 đã xác định một hướng đi đúng đắn, với tầm nhìn dài hạn, như: Phát triển cảng biển và dịch vụ cảng biển một cách bền vững, hiệu quả, đảm bảo hài hòa giữa phát triển kinh tế và bảo vệ môi trường; tăng cường liên kết, hợp tác, hình thành chuỗi dịch vụ logistics hoàn chỉnh; đầu tư nâng cấp cơ sở hạ tầng, đặc biệt là luồng lạch, bến cảng, và các công trình kết nối; xây dựng nguồn nhân lực chất lượng cao cho ngành cảng biển và dịch vụ cảng biển; thúc đẩy ứng dụng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo trong hoạt động cảng biển và dịch vụ cảng biển... Mục tiêu cốt lõi là đưa dịch vụ cảng biển trở thành lĩnh vực đóng góp ngày càng lớn vào sự tăng trưởng và thu ngân sách của tỉnh.

Theo đó, tỉnh đã tập trung nguồn lực, xây dựng chiến lược bài bản, hướng tới phát triển cảng biển, dịch vụ cảng biển bền vững và hiệu quả. Tỉnh đã hoàn thiện quy hoạch hệ thống cảng biển trên địa bàn; ưu tiên đầu tư hạ tầng kết nối từ cảng biển tới đường cao tốc và khu công nghiệp; đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính và đặc biệt chú trọng bảo vệ môi trường biển. Tỉnh cũng quan tâm tạo điều kiện thuận lợi và khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư nâng cấp cảng theo mô hình “cảng xanh”, “thông minh”; qua đó, không ngừng nâng cao năng lực cạnh tranh, chất lượng dịch vụ cảng biển trên địa bàn.

Ông Bùi Hồng Minh, Phó Giám đốc Sở Xây dựng Quảng Ninh cho biết: Để khai thác đồng bộ, hiệu quả hạ tầng cảng biển gắn với dịch vụ logistics, tỉnh đang triển khai 6 nhóm giải pháp trọng tâm gồm: Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng và nâng cao các hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước đối với lĩnh vực này; tập trung phát triển các dịch vụ cảng biển dịch vụ logistics; đẩy mạnh đầu tư kết cấu hạ tầng cảng biển và hạ tầng giao thông kết nối; thu hút các nguồn lực từ xã hội để đầu tư xây dựng hạ tầng cảng biển, các dịch vụ cảng biển; phát triển nguồn nhân lực để phục vụ cho lĩnh vực này và nhóm giải pháp khác là xây dựng thương hiệu cảng biển Quảng Ninh và hình thành chuỗi liên kết vùng và thế giới...

Nhờ những giải pháp quyết liệt, phù hợp, những “điểm nghẽn” tồn tại trong phát triển cảng biển, dịch vụ cảng biển của tỉnh từ giai đoạn trước như: Hệ thống cảng biển và hạ tầng giao thông kết nối chưa đồng bộ; công tác quản trị của các doanh nghiệp khai thác cảng còn yếu, dẫn đến năng lực cạnh tranh kém; nguồn nhân lực chất lượng cao còn thiếu và yếu... đã từng bước được khắc phục, tăng sức cạnh tranh cho các cảng biển trên địa bàn, mang lại nguồn thu ngày càng lớn cho ngân sách tỉnh từ lĩnh vực cảng biển, dịch vụ cảng biển.

Qua tìm hiểu tại cảng Cái Lân được biết, triển khai Nghị quyết số 15-NQ/TU, trong nhiệm kỳ 2020-2025, Công ty CP Cảng Quảng Ninh đã chủ động cụ thể hóa các nội dung của Nghị quyết vào chiến lược phát triển của đơn vị và mang lại nhiều kết quả tích cực.

Cụ thể, Công ty CP Cảng Quảng Ninh đã mạnh dạn đầu tư từ 30 đến 40 tỷ đồng mỗi năm vào việc nâng cấp đồng bộ trang thiết bị hiện đại như cẩu bờ STS loại Panamax, cẩu ERTG, cũng như mở rộng kho bãi để nâng cao năng suất xếp dỡ và để đón được nhiều tàu hơn. Cùng với đó, Công ty cũng tập trung đẩy mạnh việc ứng dụng công nghệ thông tin, thực hiện tự động hóa trong quản lý và vận hành cảng, góp phần rút ngắn thời gian bốc xếp, giải phóng các tàu nhanh chóng... Nhờ đó, doanh thu của cảng hàng năm tăng bình quân 12,5%, nộp ngân sách nhà nước tăng 15,3%, và thu nhập của người lao động tăng gấp đôi. Từ công suất thiết kế ban đầu chỉ khoảng 3 triệu tấn/năm, đến nay cảng Cái Lân đã thực hiện được 11 triệu tấn/năm.

Ông Hoàng Trọng Tùng, Tổng Giám đốc Công ty CP Cảng Quảng Ninh chia sẻ: Trong quá trình hoạt động, Công ty CP Cảng Quảng Ninh luôn nhận được sự quan tâm, tạo điều kiện của cấp ủy chính, quyền địa phương. Nhất là trong công tác giải quyết thủ tục hành chính về cho thuê đất mở rộng hạ tầng kho bãi sau cảng. Trong giai đoạn tới, Công ty sẽ tiếp tục hợp tác với Tập đoàn Adani của Nhật Bản để đầu tư khoảng 500 tỷ đồng nâng cấp bến số 1, có khả năng tiếp nhận tàu 5 vạn tấn thay vì một vạn tấn như hiện nay.

Không chỉ tập trung nâng cấp, khai thác hiệu quả các cảng hiện có, Quảng Ninh chủ động mời gọi, thu hút các dự án cảng mới. Từ năm 2020 đến nay, tỉnh đã thu hút vốn đầu tư ngoài ngân sách cho 10 dự án hạ tầng, dịch vụ cảng biển, tổng vốn gần 65.000 tỷ đồng. Đến nay, trên địa bàn tỉnh đang có hàng loạt các cảng biển được các doanh nghiệp đầu tư như: Cảng Vạn Ninh (phường Móng Cái 2), các dự án điện khí LNG, các bến cảng tổng hợp, cảng chuyên dùng tại Khu kinh tế ven biển Quảng Yên, bến cảng đa năng Hòn Miều (xã Quảng Hà)…

Nổi bật trong số đó là các dự án mang tầm vóc quốc gia và khu vực, như: Dự án Cảng hàng lỏng Yên Hưng tại KCN Bắc Tiền Phong, phường Liên Hòa, với tổng mức đầu tư gần 800 tỷ đồng. Dự án được cấp phép xây dựng vào tháng 10/2024, dự kiến đi vào khai thác vào cuối năm 2025. Đây là cảng hàng lỏng đầu tiên và thuộc diện lớn nhất cả nước. Dự án xây dựng hệ thống cầu bến chuyên dụng phục vụ xuất nhập khẩu các sản phẩm khí hóa lỏng và xăng dầu, có khả năng tiếp nhận tàu 50.000DWT ở giai đoạn 1 và có thể nâng cấp lên 100.000DWT. Công suất thiết kế giai đoạn 1 là 2,5 triệu tấn/năm, và sẽ đạt 8 triệu tấn/năm khi hoàn thành giai đoạn 2.

Tổ hợp Khu công nghiệp DEEP C Quảng Ninh với diện tích khoảng 1.500ha tại Khu kinh tế Ven biển Quảng Yên, bao gồm dự án KCN và cảng Nam Tiền Phong (DEEP C Quảng Ninh I) và Tổ hợp cảng biển và KCN tại khu vực Đầm Nhà Mạc (DEEP C Quảng Ninh II), đang góp phần hiện thực hóa mục tiêu xây dựng Khu kinh tế ven biển Quảng Yên trở thành trung tâm công nghiệp, dịch vụ cảng biển và logistics lớn của tỉnh và cả nước. Chủ đầu tư đang tích cực kết nối 2 KCN này với tuyến luồng ra cảng Lạch Huyện (Hải Phòng) để tạo chuỗi cung ứng khép kín. Đây là bước đi bài bản để biến Quảng Yên thành trung tâm logistics và cảng biển lớn của khu vực.

Cùng với các dự án trên, Bến cảng tổng hợp Vạn Ninh (phường Móng Cái 1) có tổng mức đầu tư giai đoạn 1 trên 2.248 tỷ đồng, có thể đậu đồng thời 2 tàu trọng tải lên đến 20.000DWT. Đến nay, các hạng mục chính như cầu cảng giai đoạn 1 đã thi công đạt 93%. Để đảm bảo tính đồng bộ, tỉnh cũng đầu tư tuyến đường kết nối trực tiếp từ cảng đến cao tốc Hạ Long – Vân Đồn – Móng Cái.

Hiện nay, tỉnh Quảng Ninh cũng đang tích cực xúc tiến, thu hút đầu tư cảng Con Ong - Hòn Nét, theo mô hình “cảng xanh”, “thông minh” phục vụ đắc lực cho hoạt động logistics. Dự án này đã được các đơn vị liên quan nghiên cứu rất kỹ lưỡng, được xác định là cảng biển nhóm 1 có nhiều lợi thế vượt trội so với các cụm cảng khác ở khu vực phía Bắc. Với luồng nước từ -7m đến -13,4m, khu vực này ít bị tác động của sóng lớn do nằm trong vịnh Bái Tử Long và ít bị sa bồi, thuận lợi cho việc bốc xếp, chuyển tải hàng hóa. Cảng Con Ong - Hòn Nét nằm trong quy hoạch tổng thể phát triển hệ thống cảng biển Việt Nam thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 1579/QĐ-TTg ngày 22/9/2021. Dự kiến, cảng Con Ong - Hòn Nét có bến tổng hợp, container, hàng rời, hàng lỏng, khí; đón tàu trọng tải từ 100.000-200.000 tấn hoặc lớn hơn vào làm hàng. Để tạo điều kiện thu hút, hỗ trợ triển khai dự án cảng Con Ong - Hòn Nét, tỉnh Quảng Ninh cũng đã chỉ đạo các sở, ban, ngành liên quan nghiên cứu đầu tư tuyến đường giao thông kết nối cảng với Quốc lộ 18 và cao tốc Hạ Long - Vân Đồn…

Sự phát triển của hạ tầng cảng biển đã trở thành bệ phóng cho cả một hệ sinh thái dịch vụ logistics phát triển mạnh mẽ, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp địa phương vươn ra biển lớn. Nếu như năm 2018, chỉ có một số ít doanh nghiệp tham gia lĩnh vực này thì đến nay, đã có 17 doanh nghiệp hoạt động bốc xếp hàng hóa bằng đường biển, tăng 9 doanh nghiệp, …

Bên cạnh cảng hàng hóa, Quảng Ninh cũng rất thành công trong việc thu hút các tập đoàn lớn đầu tư vào hệ thống cảng du lịch đẳng cấp quốc tế như Cảng tàu khách quốc tế Tuần Châu, Cảng tàu khách quốc tế Hạ Long, và Bến cảng cao cấp Ao Tiên. Những công trình này không chỉ thay đổi bộ mặt du lịch mà còn trở thành điểm đến quen thuộc của nhiều tàu biển quốc tế sang trọng, góp phần quảng bá hình ảnh và nâng tầm thương hiệu du lịch Quảng Ninh trên trường quốc tế.

Có thể khẳng định, với những giải pháp quyết liệt, phù hợp, trong nhiệm kỳ 2020-2025, kinh tế cảng biển của Quảng Ninh đã đạt những kết quả quan trọng. Trong 5 năm trở lại đây, tổng sản lượng hàng hóa thông qua các bến cảng trên địa bàn tỉnh đạt khoảng 627,7 triệu tấn, bình quân đạt 124,1 triệu tấn/năm; lưu lượng hành khách vận tải biển đạt trên 293.000 lượt khách.Tổng doanh thu dịch vụ cảng biển tăng 17,4%/năm, đến hết năm 2025 ước đạt trên 25.800 tỷ đồng. Tỷ trọng đóng góp của dịch vụ cảng biển vào tăng trưởng kinh tế của tỉnh liên tục tăng qua các năm: từ 0,43% năm 2019, dự kiến sẽ đạt 0,69% vào năm 2025. Tỉnh cũng đã hoàn thành quy hoạch hệ thống cảng biển Quảng Ninh, ưu tiên quỹ đất phát triển dịch vụ logistics và dịch vụ hậu cần sau cảng. Đã hình thành hệ thống cảng, bến ven bờ phục vụ du lịch chất lượng cao, là điểm đến của các chuyến tàu biển quốc tế, các du thuyền cao cấp; mở rộng không gian phát triển du lịch vịnh Hạ Long và vịnh Bái Tử Long.

Đặc biệt, khu kinh tế ven biển Quảng Yên đã trở thành hạt nhân, động lực tăng trưởng mới của tỉnh; tổng vốn thu hút FDI trong 5 năm đạt 4,75 tỷ USD, chiếm 45,9% tổng vốn thu hút toàn tỉnh. Khu kinh tế Vân Đồn và Khu kinh tế cửa khẩu Móng Cái thu hút được một số nhà đầu tư lớn đến nghiên cứu, triển khai các dự án đầu tư. Chú trọng phát triển các dịch vụ vận tải, logistics gắn với khai thác hiệu quả hệ thống kết cấu hạ tầng giao thông.

Trong thời gian tới, Quảng Ninh xác định tiếp tục tập trung đẩy mạnh đầu tư xây dựng hệ thống cảng biển nước sâu đồng bộ, hiện đại, các cảng tàu, âu tàu du lịch đẳng cấp quốc tế gắn với phát triển kinh tế chuỗi khu kinh tế, khu đô thị ven biển cận kề và là một trong những trung tâm logistics trọng điểm của cả nước. Tập trung hoàn thiện, sớm đưa vào hoạt động hiệu quả cảng Vạn Ninh; đẩy nhanh tiến độ các dự án nạo vét luồng hàng hải (Vạn Gia, Sông Chanh, Hòn Gai); ưu tiên kêu gọi, thu hút đầu tư xây dựng một số cảng biển quan trọng như: Con Ong - Hòn Nét, Khu bến Quảng Yên (khu bến Yên Hưng),... kết nối với đường cao tốc Hà Nội - Hải Phòng - Hạ Long - Móng Cái. Mục tiêu đến năm 2030 xây dựng Quảng Ninh trở thành một cực của trung tâm phân phối, trung chuyển hàng hóa, cửa ngõ xuất nhập khẩu trọng yếu của Vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ, khẳng định vai trò và vị thế trong mạng lưới logistics quốc tế.