BẢO VỆ NỀN TẢNG TƯ TƯỞNG CỦA ĐẢNG BỀN VỮNG, HIỆU QUẢ VÀ NHÂN VĂN TỪ GỐC RỄ VĂN HÓA Bài 1: Phát huy vai trò “lá chắn mềm” của văn hóa

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư đang diễn ra mạnh mẽ, Việt Nam nói chung và tỉnh Quảng Ninh nói riêng đang đứng trước cả thời cơ lớn và những thách thức chưa từng có trong nhiệm vụ bảo vệ, giữ vững nền tảng tư tưởng của Đảng. Những âm mưu “diễn biến hòa bình”, những thủ đoạn xuyên tạc, chống phá tư tưởng, văn hóa, lịch sử… ngày càng tinh vi, len lỏi qua nhiều phương thức truyền thông hiện đại. Trong cuộc đấu tranh ấy, văn hóa được xem là nền tảng tinh thần xã hội, là hệ giá trị gắn liền với bản sắc dân tộc phải cần được phát huy mạnh mẽ vai trò như một “lá chắn mềm” nhưng đầy nội lực, góp phần bảo vệ vững chắc nền tảng tư tưởng của Đảng. Qua đó, từng bước hiện thực hóa Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng về xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, coi văn hóa là “sức mạnh nội sinh, động lực phát triển” trong công cuộc bảo vệ và phát triển đất nước.

Bài 1: Phát huy vai trò  “lá chắn mềm” của văn hóa

Là vùng đất địa linh nhân kiệt, tự hào có truyền thống văn hóa, cách mạng được hun đúc qua các phong trào công nhân Vùng mỏ, kháng chiến chống ngoại xâm và quá trình đổi mới, phát triển bứt phá, đã tạo nên bản lĩnh chính trị vững vàng, tinh thần yêu nước, đoàn kết, cần cù và sáng tạo của con người Quảng Ninh. Trong bối cảnh hiện nay, khi các thế lực thù địch tăng cường lợi dụng không gian mạng, truyền thông số để xâm nhập, gieo rắc tư tưởng lệch lạc, phản động, thì việc phát huy vai trò “lá chắn mềm” của văn hóa càng trở nên cấp thiết được Quảng Ninh chủ động, quyết tâm thực hiện. Đó không chỉ là sự gìn giữ thuần túy các giá trị truyền thống, mà là quá trình làm giàu thêm bản sắc địa phương gắn với việc nâng cao “sức đề kháng” về tư tưởng, đạo đức, lối sống cho cán bộ, đảng viên và nhân dân, góp phần bảo vệ vững chắc nền tảng tư tưởng của Đảng.

“Văn hóa soi đường cho quốc dân đi”

Suốt chiều dài lịch sử dựng nước và giữ nước của dân tộc ta, văn hóa luôn có vị trí, vai trò vô cùng quan trọng. Trong Văn kiện Đại hội XIII, Đảng ta xác định: “Văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội, vừa là mục tiêu, vừa là động lực thúc đẩy sự phát triển kinh tế xã hội”. Đây là một quan điểm xuyên suốt của Đảng trong sự nghiệp cách mạng. Do đó, lần đầu tiên trong Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng, Đảng đã đề cập toàn diện và sâu sắc đến lĩnh vực văn hóa, từ chủ đề Đại hội đến các quan điểm, mục tiêu, định hướng lớn, nhiệm vụ trọng tâm, đột phá chiến lược.

Từ thực tiễn chặng đường 40 năm đổi mới, có lúc, có nơi Quảng Ninh đã phải đánh đổi hay gánh chịu những mất mát to lớn từ sự phát triển chưa thực sự tương xứng giữa văn hóa, xã hội với các lĩnh vực khác. Bởi vậy, càng hướng tới sự phát triển bền vững, Quảng Ninh càng xem trọng xây dựng một môi trường văn hóa lành mạnh, tiến bộ, thống nhất trong đa dạng của một vùng văn hóa giàu có và hội tụ nhiều giá trị cao đẹp. Đồng thời chú trọng quan tâm tạo môi trường để con người phát triển toàn diện, có điều kiện vật chất, tinh thần phong phú; xây dựng con người Quảng Ninh theo hướng kết tinh những phẩm chất tốt đẹp về trí tuệ, sức khỏe, lòng nhân ái.

Quảng Ninh là tỉnh địa đầu Đông Bắc của Tổ quốc sở hữu những lợi thế to lớn về văn hóa để phát huy và phát triển các ngành công nghiệp văn hóa và công nghiệp sáng tạo, khơi thông các nguồn lực nội sinh để tạo thành nguồn xung lực mạnh mẽ trong sự nghiệp đổi mới, hội nhập quốc tế và phát triển bền vững. Tỉnh cũng là một trong số ít các địa phương của cả nước đã ban hành Nghị quyết chuyên đề về phát triển văn hóa. Đó là Nghị quyết số 11-NQ/TU ngày 9/3/2018 của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh “Về xây dựng, phát triển văn hoá, con người Quảng Ninh đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững” và tiếp tục được bổ sung, phát triển trong Nghị quyết số 17-NQ/TU ngày 30/10/2023 của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh về “Xây dựng và phát huy giá trị văn hóa, sức mạnh con người Quảng Ninh trở thành nguồn lực nội sinh, động lực cho phát triển nhanh, bền vững”.

Những kết quả tích cực, tương đối toàn diện từ Nghị quyết số 11-NQ/TU đã tạo cơ sở, nền móng để tỉnh tiếp tục thực hiện Nghị quyết 17-NQ/TU nhằm huy động tối đa các nguồn lực cho xây dựng, phát triển văn hoá, con người Quảng Ninh tạo bước đột phá mạnh mẽ. Đáng chú ý Nghị quyết số 17-NQ/TU đã định vị 6 giá trị đặc trưng của tỉnh Quảng Ninh “Thiên nhiên tươi đẹp, Văn hóa đặc sắc, Xã hội văn minh, Hành chính minh bạch, Kinh tế phát triển, Nhân dân hạnh phúc” và hệ giá trị con người Quảng Ninh với 8 phẩm chất “Bản lĩnh, Tự cường, Kỷ cương, Đoàn kết, Nghĩa tình, Hào sảng, Sáng tạo, Văn minh”. Hệ giá trị của tỉnh và hệ giá trị con người được đúc rút, kết tinh từ thực tiễn, từ công sức của các thế hệ người dân Quảng Ninh trong quá trình lao động, sản xuất và xây dựng quê hương.

Để không ngừng củng cố và phát huy các đặc trưng này, tỉnh Quảng Ninh đã kiên định và nhất quán trong việc đề ra những nhiệm vụ, giải pháp mang tính chiến lược, từ việc bảo vệ và khai thác bền vững tài nguyên thiên nhiên, giữ gìn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống, xây dựng một xã hội kỷ cương, nhân văn, đến việc nâng cao tính minh bạch, hiệu lực, hiệu quả của nền hành chính, thúc đẩy kinh tế phát triển mạnh mẽ, để cuối cùng, mục tiêu cao nhất là mang lại cuộc sống ấm no, hạnh phúc cho nhân dân. Mục tiêu đó đã và đang được hiện thực hóa từng ngày, trên từng con đường, từng công trình, từng chính sách cụ thể, để Quảng Ninh thực sự trở thành miền đất đáng sống, đáng tự hào.

Phát biểu chỉ đạo tại hội nghị nghiên cứu, học tập, quán triệt nội dung cuốn sách “Xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc” của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng ngày 7/8/2024, đồng chí Trịnh Thị Minh Thanh, Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy, đã nhấn mạnh: Từ luận điểm văn hóa của cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đến thực tiễn cuộc sống đòi hỏi mỗi chúng ta phải có quyết tâm cao, nỗ lực lớn. Do vậy các cấp ủy, tổ chức đảng, các cấp, các ngành, địa phương cần vận dụng đúng đắn, phù hợp các bài học kinh nghiệm được đúc rút từ quá trình lãnh đạo, chỉ đạo xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc để biến quyết tâm chính trị thành hành động thực tế. Huy động sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị và toàn xã hội trong xây dựng, phát huy các giá trị văn hóa đặc sắc, sức mạnh con người Quảng Ninh đặt trong mối quan hệ gắn bó chặt chẽ với các nhiệm vụ về xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị, phát triển kinh tế xã hội, bảo đảm quốc phòng - an ninh, hợp tác và hội nhập quốc tế trong tình hình mới.

Không ngừng lan tỏa những giá trị tốt đẹp

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư đang diễn ra mạnh mẽ, thế giới chứng kiến sự bùng nổ của thông tin, mạng xã hội và trí tuệ nhân tạo. Bên cạnh những lợi ích to lớn, mặt trái của sự phát triển này cũng bộc lộ rõ rệt. Trong hoàn cảnh đó, văn hóa không chỉ là nội lực của sự phát triển bền vững, mà còn là công cụ hữu hiệu để bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng. Theo đó, việc phát huy các giá trị văn hóa truyền thống, kết hợp với việc xây dựng con người mới xã hội chủ nghĩa, góp phần tạo nên sự nền tảng tư tưởng vững chắc, bảo vệ Đảng từ bên trong. Từ góc độ văn hóa, việc bảo vệ Đảng không chỉ nằm ở đấu tranh phản bác các luận điệu sai trái mà còn ở việc củng cố, làm giàu “sức mạnh mềm”, sức mạnh của niềm tin, của cái đúng, cái thiện, để lấy cái đẹp dẹp cái xấu, lấy cái tích cực đẩy lùi tiêu cực, góp phần lan tỏa các giá trị cao đẹp của dân tộc, vun đắp lối sống nhân văn và chuẩn mực đạo đức cách mạng.

Quảng Ninh đã chú trọng xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh từ gia đình đến cộng đồng, thông qua các phong trào thi đua yêu nước, thi đua xây dựng nếp sống văn hóa, văn minh, gắn kết cộng đồng tại khu dân cư, đơn vị, doanh nghiệp, trong việc cưới, việc tang, lễ hội... Tại địa bàn vùng dân tộc thiểu số và miền núi cũng triển khai xây dựng thành công nhiều làng, thôn, bản văn hóa gắn với phát triển du lịch cộng đồng. Qua đó, góp phần tích cực đẩy lùi các hủ tục lạc hậu, tệ nạn xã hội, tạo nên môi trường xã hội lành mạnh, đoàn kết, phát huy vai trò chủ thể của người dân trong bảo tồn văn hóa, không ngừng nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân, tăng cường sức đề kháng trước các luận điệu sai trái, thù địch, củng cố niềm tin của nhân dân vào Đảng, chính quyền.

Cùng với đó, công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, truyền thống lịch sử, văn hóa dân tộc cho các tầng lớp nhân dân đặc biệt là thế hệ trẻ luôn được chú trọng. Trên nền tảng những giá trị văn hóa được hình thành và vun đắp, những Bộ Quy tắc ứng xử Nụ cười Hạ Long, Bộ quy tắc ứng xử trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh và các địa phương được xây dựng, đi vào cuộc sống đã trở thành cẩm nang ứng xử trong gia đình, dòng họ, cộng đồng nơi cư trú, nơi công cộng, trên mạng xã hội. Các phong trào thi đua “Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”, “Thanh xuân dâng Đảng”… góp phần hình thành con người Quảng Ninh với “Bản lĩnh, Tự cường, Kỷ cương, Đoàn kết, Nghĩa tình, Hào sảng, Sáng tạo, Văn minh” không chỉ phù hợp với xu thế phát triển chung thời đại mà còn đảm bảo việc phát huy những giá trị văn hóa tốt đẹp của dân tộc, truyền thống “Kỷ luật và đồng tâm” của người Vùng mỏ.

Tỉnh đã phát huy vai trò của báo chí, truyền thông chính thống và mạng xã hội trong định hướng dư luận; khuyến khích sáng tạo các sản phẩm văn hóa số như phim tài liệu, đồ họa tuyên truyền, video ngắn về lịch sử Đảng, danh nhân đất mỏ, gương người tốt việc tốt. Các phong trào sáng tác, thi tìm hiểu về Đảng, về văn hóa truyền thống dân tộc, các tọa đàm văn hóa, hoạt động văn nghệ mang đậm bản sắc địa phương (Cuộc thi tìm hiểu “Quảng Ninh 60 năm xây dựng và phát triển”; “Tìm hiểu lịch sử 95 năm Ngày thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam 3/2 (1930-2025) và lịch sử Đảng bộ tỉnh Quảng Ninh”; các chuyến hành trình về nguồn…) được tổ chức thường xuyên, không chỉ nâng cao dân trí mà còn bồi đắp “sức đề kháng” tư tưởng và bản lĩnh chính trị, văn hóa cho mọi tầng lớp nhân dân, lan tỏa giá trị tích cực, truyền thống cách mạng, lòng yêu nước, khát vọng phát triển địa phương giàu đẹp.

Như vậy, xây dựng và phát huy văn hóa không còn là tuyến hậu phương, mà chính là phương thức chủ động, bền vững và nhân văn để bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng. Quảng Ninh với những định hướng rõ ràng, chiến lược cụ thể, đang phát huy hiệu quả sức mạnh văn hóa, trở thành “thành lũy” vững chắc trong bảo vệ trận địa tư tưởng của Đảng trước mọi thách thức của thời đại.

Bài 2: Khơi dậy sức mạnh nội sinh cho phát triển bền vững