Vinh danh Di sản Văn hoá Thế giới tại Quảng Ninh

Việt Nam nói chung, 3 tỉnh, thành phố Quảng Ninh, Hải Phòng, Bắc Ninh nói riêng vô cùng tự hào, hãnh diện khi Quần thể Di tích và Danh thắng Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc đã chính thức được UNESCO vinh danh là Di sản Văn hóa Thế giới trong Kỳ họp lần thứ 47 của Ủy ban Di sản Thế giới diễn ra vào ngày 12/7/2025. Đây là di sản thế giới thứ 9 của Việt Nam được vinh danh và là di sản thế giới liên tỉnh thứ hai tỉnh Quảng Ninh đồng sở hữu, sau Di sản Thiên nhiên Thế giới Vịnh Hạ Long - Quần đảo Cát Bà.

Quần thể Di sản Văn hóa Thế giới Di tích và Danh thắng Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc gồm 12 điểm, cụm điểm di tích tiêu biểu, đặc sắc nằm trên ba địa phương Quảng Ninh, Hải Phòng, Bắc Ninh, với diện tích vùng lõi 525,75 ha và vùng đệm 4.380,19 ha. Trong đó, Quảng Ninh có 5 di tích: Chùa Hoa Yên, Chùa Lân, Am chùa Ngọa Vân, Thái Miếu, Bãi cọc Yên Giang; 2 di tích thuộc Bắc Ninh: Chùa Vĩnh Nghiêm, Chùa Bổ Đà; 5 di tích thuộc Hải Phòng: Đền Kiếp Bạc, Chùa Côn Sơn, Chùa Thanh Mai, Động Kính Chủ, Chùa Nhẫm Dương. 

Quần thể di sản này nằm trên vòng cung Đông Triều ở miền Bắc Việt Nam với hệ thống di tích lâu đời hơn 700 năm mang giá trị đặc biệt cả về tôn giáo, văn hóa, lịch sử. Nơi đây không chỉ là biểu tượng truyền thống yêu nước, tinh thần dân tộc mà còn là quê hương của Nhà Trần, nơi khởi nguồn của Thiền phái Trúc Lâm, đóng vai trò quan trọng trong việc định hình lịch sử dân tộc Việt Nam. Trong đó Hoa Yên, ngôi chùa trung tâm của toàn bộ hệ thống chùa trên núi Yên Tử, được sử sách nhắc đến nhiều lần, là nơi Phật Hoàng Trần Nhân Tông tu hành, giác ngộ và giảng đạo cho các đệ tử.

Với những giá trị riêng biệt, đặc sắc, Quần thể Di tích và Danh thắng Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc, mà cốt lõi là Phật giáo Trúc Lâm, cùng hệ thống đền thờ, am tháp, tuyến hành hương, bia đá, mộc bản, di tích được bảo tồn, phân bố trên một không gian rộng lớn, đã được UNESCO đánh giá cao và công nhận là Di sản Văn hóa Thế giới theo các tiêu chí (iii) và (vi). Đây là bằng chứng cho sự kết hợp độc đáo giữa nhà nước, tôn giáo và nhân dân trong việc hình thành bản sắc dân tộc Việt Nam; cùng cảnh quan linh thiêng được hình thành thông qua mối tương tác thường xuyên, mật thiết với thiên nhiên và một hệ thống đạo đức dựa trên lòng yêu chuộng hòa bình, tu dưỡng bản thân, lòng khoan dung, nhân ái và sự giao hòa giữa con người và thiên nhiên. Các di tích cung cấp đầy đủ đại diện về lịch sử, tinh thần và địa lý của Phật giáo Thiền Trúc Lâm, thể hiện quá trình hình thành, phát triển, mối quan hệ bền vững của các giá trị văn hóa vật thể, phi vật thể và di sản tư liệu trong các không gian lịch sử, văn hóa.

Giờ đây Quần thể Di tích và Danh thắng Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc đã vinh dự, tự hào trở thành Di sản Văn hóa Thế giới. Nhìn lại hơn 13 năm xây dựng hồ sơ khoa học cho di sản này là cả hành trình không biết mệt mỏi, thể hiện sự quyết tâm cao, nỗ lực bền bỉ của tỉnh Quảng Ninh – địa phương chủ trì xây dựng hồ sơ, cùng Hải Phòng, Bắc Ninh trong việc đưa quần thể di tích, danh thắng đặc biệt ra với thế giới và được vinh danh.

Chỉ tính từ tháng 7/2020 đến nay, Quảng Ninh đã ban hành gần 650 văn bản báo cáo, xin ý kiến các bộ, ngành, cơ quan trung ương và 2 địa phương liên quan đến di sản, tổ chức 8 cuộc hội thảo quốc tế, 11 cuộc họp với Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Hội đồng Di sản văn hóa quốc gia, một số vụ, viện cơ quan Trung ương, các chuyên gia, nhà khoa học trong nước.

Ngoài ra, tỉnh đã tổ chức hơn 100 cuộc họp giữa Ban Điều hành xây dựng Hồ sơ Yên Tử với Sở Văn hoá, Thể thao và Du lịch 3 địa phương; giữa Sở Văn hoá, Thể thao và Du lịch 3 địa phương với các sở, ngành, địa phương, đơn vị liên quan. Đặc biệt là mời 5 chuyên gia quốc tế và hơn 100 chuyên gia, nhà khoa học trong nước tham gia vào quá trình hoàn thiện hồ sơ di sản.

Vào 20h ngày 17/8, UBND tỉnh Quảng Ninh phối hợp với UBND TP Hải Phòng, UBND tỉnh Bắc Ninh, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Bộ Ngoại giao, Giáo hội Phật giáo Việt Nam tỉnh Quảng Ninh tổ chức Lễ công bố giá trị nổi bật toàn cầu của Di sản Văn hóa Thế giới Quần thể Di tích và Danh thắng Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc tại Khu Di tích và Danh thắng Yên Tử (phường Yên Tử, tỉnh Quảng Ninh). Chương trình gồm: Công bố kết quả ghi danh của UNESCO; Lễ hội “Yên Tử – Sắc thu Thiền định” tôn vinh không gian văn hóa Phật giáo Trúc Lâm và Chương trình Nghệ thuật đặc biệt với sự góp mặt của nhiều ca sĩ, nghệ sĩ nổi tiếng như: Thanh Thanh Hiền, Ngọc Anh, Thu Hằng, Vũ Thắng Lợi, Đông Hùng, Tống Xuân Tùng, Viết Danh, Soobin Hoàng Sơn; nhạc trưởng Đồng Quang Vinh; Vũ đoàn Tre; cùng các nhà hát, đoàn nghệ thuật, CLB văn hóa trong và ngoài tỉnh. Chương trình Nghệ thuật được truyền hình trực tiếp trên VTV2, VTV4, VTV Go, QTV1, QTV3, tiếp sóng trên một số kênh truyền hình các tỉnh, thành trong cả nước.

Lễ công bố là dịp vinh danh chặng đường đầy nỗ lực, quyết tâm chuẩn bị hồ sơ di sản, cùng với đó quảng bá, lan toả hình ảnh Di sản Văn hóa Thế giới Quần thể Di tích và Danh thắng Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc ra với bạn bè trong nước, quốc tế.