Ứng phó hiệu quả với thiên tai

Thiên tai, thảm họa gây hậu quả nghiêm trọng nhưng có thể giảm thiểu nếu cộng đồng chủ động phòng ngừa, ứng phó. Việc xây dựng cộng đồng an toàn, chủ động phòng chống thiên tai, thảm họa là trách nhiệm của toàn xã hội, cần có sự chung tay, góp sức của tất cả các cấp, các ngành và mỗi người dân.

Quảng Ninh là địa phương thường xuyên chịu ảnh hưởng nặng nề bởi thiên tai như bão, lũ lụt, hạn hán hay cháy rừng. Trước thực tế đó, ứng phó hiệu quả là giải pháp cấp thiết nhằm giảm thiểu thiệt hại và bảo vệ cuộc sống người dân.

Tác động thiên tai

Theo thống kê, trong 19 tình huống thiên tai được quy định trong Luật Phòng, chống thiên tai, tỉnh Quảng Ninh đã trải qua tới 17 tình huống, chỉ còn động đất và sóng thần là chưa ghi nhận xảy ra trên địa bàn. Trong năm 2024, Biển Đông ghi nhận 10 cơn bão và áp thấp nhiệt đới, trong đó hai cơn bão ảnh hưởng trực tiếp đến Quảng Ninh là bão số 2 (Prapiroon) và bão số 3 (Yagi). Đặc biệt, bão số 3 đổ bộ vào tỉnh ngày 7/9/2024 đã thành siêu bão với sức gió đạt cấp 16-17. Tổng thiệt hại do bão số 3 gây ra cho tỉnh Quảng Ninh được ước tính lên tới khoảng 28.000 tỷ đồng, làm 30 người thiệt mạng, hơn 1.600 người bị thương và hàng nghìn nhà cửa bị hư hỏng, tốc mái, đổ sập hoặc ngập lụt nghiêm trọng.

Năm 2024 cũng ghi nhận những diễn biến thời tiết cực đoan bất thường do tác động của biến đổi khí hậu. Mùa mưa bắt đầu từ tháng 5 và kết thúc sớm hơn mọi năm, vào cuối tháng 9, tức sớm hơn quy luật khoảng một tháng. Toàn tỉnh trải qua 8 đợt mưa lớn, trong đó lượng mưa ngày lớn nhất đo được tại trạm Tiên Yên ngày 9/9 đạt tới 274mm. Nắng nóng xuất hiện sớm từ tháng 4, với nền nhiệt cao hơn trung bình nhiều năm từ 1-1,5°C, cá biệt cao hơn năm trước từ 2,2-2,7°C, nhiệt độ cao nhất phổ biến từ 36-37°C. Rét đậm, rét hại cũng xuất hiện 4 đợt trong năm, trong đó ngày 23/1 ghi nhận băng giá xuất hiện tại đỉnh núi Yên Tử và Cao Ly. Ngoài ra, tỉnh ghi nhận 8 đợt lũ trên các sông và 2 vụ sụt lún đất, đe dọa trực tiếp đến an toàn người dân và cơ sở hạ tầng.

Thực tế trên cho thấy tác động của biến đổi khí hậu đang ngày càng rõ rệt và khốc liệt hơn, đặc biệt tại các tỉnh ven biển như Quảng Ninh. Cá biệt vào chiều ngày 19/7/2025 một trận giông lốc mạnh bất thường đã ập xuống nhiều địa phương Bắc Bộ, trong đó có Quảng Ninh đã gây thiệt hại nghiêm trọng về người và tài sản. Tàu du lịch QN-7105 đã bị lật khi đang vận tải khách tham quan tuyến 2 trên vịnh Hạ Long khiến nhiều hành khách thương vong.

Do đó, công tác phòng, chống thiên tai cần được nâng cao hơn nữa cả về chất lượng dự báo, năng lực ứng phó và sự chủ động trong xây dựng hệ thống cơ sở hạ tầng bền vững. Biến đổi khí hậu không còn là nguy cơ tiềm tàng mà đã trở thành hiện thực thường trực, đòi hỏi chính quyền và người dân phải có những giải pháp ứng phó toàn diện, kịp thời, nhằm bảo vệ tính mạng và tài sản của cộng đồng.

Chủ động phòng ngừa thiên tai

Trước những diễn biến ngày càng phức tạp và cực đoan của thời tiết do tác động của biến đổi khí hậu, tỉnh đã và đang triển khai đồng bộ nhiều giải pháp nhằm chủ động phòng ngừa, ứng phó và khắc phục hậu quả thiên tai, bảo vệ an toàn tính mạng, tài sản của nhân dân và phát triển bền vững kinh tế - xã hội. Theo Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia, năm 2025, tình hình thời tiết sẽ tiếp tục có nhiều diễn biến bất thường. Hiện tượng ENSO ở trạng thái trung tính cùng xu thế nhiệt độ toàn cầu tăng cao sẽ làm gia tăng nguy cơ xảy ra các loại hình thiên tai như: Nắng nóng gay gắt, mưa lớn cục bộ, bão mạnh, lũ quét, sạt lở đất và nước biển dâng... Đây là những thách thức lớn đòi hỏi phải có sự chuẩn bị kỹ lưỡng, chủ động và linh hoạt từ sớm, từ xa.

Nhận thức rõ tầm quan trọng của công tác phòng chống thiên tai (PCTT), Tỉnh ủy, UBND tỉnh đã chỉ đạo sát sao các sở, ngành, địa phương quán triệt sâu sắc tinh thần coi PCTT là nhiệm vụ thường xuyên, liên tục của cả hệ thống chính trị. Việc triển khai Chỉ thị số 42-CT/TW của Ban Bí thư, Chương trình hành động số 39-CT/TU (năm 2020) và Nghị quyết số 10-NQ/TU (năm 2022) của Tỉnh ủy đã tạo nền tảng quan trọng cho công tác phòng ngừa thiên tai toàn diện, đồng bộ, gắn trách nhiệm với từng cấp, từng ngành, nhất là người đứng đầu.

Tỉnh tập trung thực hiện nghiêm phương châm “3 trước” (nhận diện rủi ro, chuẩn bị phương án, vật tư trước khi thiên tai xảy ra) và “4 tại chỗ” (chỉ huy tại chỗ, lực lượng tại chỗ, phương tiện tại chỗ, hậu cần tại chỗ), coi đây là nguyên tắc then chốt trong công tác ứng phó, đặc biệt trong bối cảnh thiên tai xảy ra ngày càng nhanh, phức tạp, khó lường.

Đến nay, toàn tỉnh đã đầu tư nâng cấp nhiều công trình thủy lợi, đê điều phục vụ công tác PCTT. Cụ thể, có 176 hồ chứa nước với tổng dung tích 360 triệu m³, trong đó hồ Yên Lập là lớn nhất với dung tích 127 triệu m³. Hệ thống đê dài 397km, được thiết kế chịu được bão từ cấp 9 trở lên. Đặc biệt, tuyến đê Hà Nam (phường Liên Hoà, Phong Cốc) đạt cấp 3, có khả năng chống bão cấp 10, giữ vai trò then chốt trong việc ngăn nước biển dâng, bảo vệ cơ sở hạ tầng dân sinh và các khu công nghiệp.

Tỉnh cũng đang triển khai xây dựng kế hoạch củng cố, hoàn thiện hệ thống đê điều đến năm 2030, tầm nhìn 2050 nhằm nâng cao năng lực phòng chống thiên tai lâu dài, thích ứng hiệu quả với biến đổi khí hậu. Tại các địa phương, chính quyền cơ sở đã chủ động triển khai nhiều giải pháp phòng ngừa cụ thể. Đối với những khu vực có nguy cơ ngập úng cao, các xã, phường tích cực nạo vét, khơi thông cống rãnh, hệ thống thoát nước, giảm thiểu tối đa tình trạng ngập cục bộ gây ách tắc giao thông, ảnh hưởng đến đời sống người dân.

Cùng với đó, lực lượng vũ trang và các ngành chức năng luôn trong trạng thái sẵn sàng ứng phó. Phương án ứng phó theo từng kịch bản thiên tai đã được xây dựng và rà soát kỹ lưỡng. Tỉnh cũng đẩy mạnh chuyển đổi số trong công tác tiếp nhận thông tin, dự báo, cảnh báo thiên tai, nâng cao chất lượng điều hành và chỉ huy tại chỗ. Các hoạt động tuyên truyền, tập huấn, diễn tập được tổ chức thường xuyên nhằm nâng cao năng lực, kỹ năng ứng phó cho người dân và cộng đồng. Khi thiên tai xảy ra, các cấp ủy, chính quyền địa phương có trách nhiệm báo cáo kịp thời, đầy đủ tình hình, thiệt hại và các biện pháp đã triển khai lên Ban Chỉ huy PCTT-TKCN và Phòng thủ dân sự tỉnh để có sự chỉ đạo kịp thời giảm thiểu tối đa thiệt hại về người và của.