Cảnh giác với “tín dụng đen”

Trong những năm gần đây, hoạt động "tín dụng đen"  len lỏi vào đời sống với nhiều thủ đoạn tinh vi, gây bất ổn trật tự xã hội và để lại không ít hệ lụy cho người dân. Theo báo cáo của Công an tỉnh Quảng Ninh, 6 tháng đầu năm 2025, các lực lượng chức năng đã phát hiện, đấu tranh, triệt phá nhiều chuyên án liên quan đến tội phạm “tín dụng đen”, khởi tố 11 vụ án/15 bị can về tội “Cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự”, số tiền thu lời bất chính thu giữ ước tính khoảng 2,5 tỷ đồng, với lãi suất từ 54%/năm đến 566%/năm.

Những con số trên cho thấy hoạt động “tín dụng đen” đang diễn biến rất phức tạp với những thủ đoạn tinh vi và khá phổ biến. Thủ đoạn thường thấy là lợi dụng nhu cầu người dân cần vay vốn nhanh, không cần thế chấp, các đối tượng cho vay nặng lãi dưới các hình thức cầm đồ, bát họ, lãi nằm,… rồi ép buộc người vay rơi vào vòng luẩn quẩn nợ nần, thậm chí phát sinh nhiều hệ lụy xã hội nghiêm trọng.

Mới đây, ngày 12/5/2025, Phòng Cảnh sát hình sự Công an tỉnh đã tiến hành tạm giữ hình sự Hoàng Thị Thu Hiền (sinh năm 1989, chỗ ở tại tổ 5, khu Hòn 1, phường Cẩm Bình, thành phố Cẩm Phả; nay là phường Cẩm Phả) về hành vi “Cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự”. Quá trình điều tra, cơ quan chức năng xác định: Từ tháng 9/2024, Hoàng Thị Thu Hiền đã cho những người có nhu cầu vay theo hai hình thức là vay “lãi nằm” và vay “bát họ” để kiếm lợi nhuận với lãi suất từ 4.000 đồng/1 triệu/1 ngày đến 5.000 đồng/1triệu/1 ngày, tương ứng mức lãi từ 183%/năm đến 365%/năm. Quá trình điều tra ban đầu đã làm rõ Hoàng Thị Thu Hiền đã cho nhiều người vay lấy lãi, thu lời bất chính là gần 40 triệu đồng.

Tháng 6/2025, Phòng Cảnh sát hình sự Công an tỉnh Quảng Ninh đã khởi tố vụ án đối với 05 đối tượng về hành vi “Cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự” dưới hình thức cầm cố tài khoản iCloud điện thoại di động, thực hiện trên không gian mạng. Nhóm đối tượng này đã thực hiện hơn 9.000 giao dịch cho vay nặng lãi với hàng nghìn nạn nhân trải khắp nhiều tỉnh, thành trên cả nước. Bước đầu cơ quan chức năng xác định số tiền thu lợi bất chính lên tới trên 5 tỷ đồng, tương ứng mức lãi suất “cắt cổ” lên đến 30%/tháng (tương đương 360%/năm).

Đặc biệt có vụ án nhân viên ngân hàng trực tiếp thực hiện hành vi phạm tội. Theo đó, từ khoảng tháng 4/2022 đến tháng 10/2022, đối tượng Nguyễn Thu Hoài (sinh năm 1982, nơi thường trú: phường Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh) là nhân viên Phòng giao dịch Ngân hàng Chính sách và Xã hội Cẩm Phả, đã nhiều lần cho 01 cá nhân khác vay tiền với mức lãi suất 109,5%/năm (tương đương mức 3.000 đồng/1.000.000 đồng/ngày); thu lợi bất chính số tiền 3.516.068 đồng. Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh đã khởi tố vụ án, khởi tố Nguyễn Thu Hoài về hành vi Cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự.

Từ những vụ việc điển hình trên cho thấy "tín dụng đen" rất dễ đẩy người vay vào cảnh nợ nần, lo sợ bị đe dọa, thậm chí mất hết kiểm soát về tài chính và dữ liệu cá nhân. Thủ đoạn hoạt động của loại tội phạm này ngày càng tinh vi, gắn liền với công nghệ số, gây khó khăn cho công tác phát hiện, điều tra. Bên cạnh đó, công tác đấu tranh với tội phạm "tín dụng đen" còn gặp nhiều thách thức. Một bộ phận người dân, nhất là lao động tự do, người có hoàn cảnh khó khăn, thiếu hiểu biết pháp luật, vẫn còn tâm lý e ngại tiếp cận kênh tín dụng chính thống, dễ dàng trở thành “con mồi” của các đối tượng cho vay nặng lãi. Trong khi đó, các cơ sở kinh doanh dịch vụ cầm đồ, hỗ trợ tài chính mọc lên nhiều, việc kiểm tra, giám sát cần nhiều nhân lực, thời gian. Quá trình xác minh, thu thập chứng cứ, định lượng lãi suất trái pháp luật cũng phức tạp, đòi hỏi sự phối hợp đồng bộ của nhiều ngành, nhiều cấp.

Trước tình hình đó, UBND tỉnh đã chỉ đạo quyết liệt, triển khai nhiều nhóm giải pháp trọng tâm nhằm phòng ngừa, ngăn chặn tội phạm và vi phạm pháp luật liên quan đến tín dụng đen. Tỉnh yêu cầu Công an tỉnh chủ trì, phối hợp với các sở, ngành, địa phương đẩy mạnh công tác quản lý nhà nước về an ninh trật tự, nhất là quản lý các cơ sở kinh doanh dịch vụ cầm đồ, dịch vụ tài chính, các cơ sở kinh doanh khác có điều kiện, biểu hiện hoạt động “tín dụng đen” trên địa bàn tỉnh. Cùng với đó, các lực lượng chức năng tăng cường ứng dụng công nghệ trong theo dõi, phát hiện, triệt phá kịp thời các đường dây hoạt động sử dụng công nghệ cao, trên không gian mạng. Ngành ngân hàng cần phát triển đa dạng các loại hình cho vay, cung ứng các sản phẩm dịch vụ ngân hàng số, triển khai các dịch vụ trực tuyến hỗ trợ các nhu cầu vay vốn chính đáng, hợp pháp phục vụ đời sống, tiêu dùng của nhân dân. Ưu tiên bố trí nguồn vốn cho vay lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn; triển khai các chương trình tín dụng chính sách đến các đối tượng chính sách, người nghèo, người không có tài sản đảm bảo để hạn chế các hoạt động “tín dụng đen”. Công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật cũng cần được đẩy mạnh nhằm nâng cao nhận thức, cảnh giác của nhân dân trước các thủ đoạn mới của tội phạm tín dụng đen.

Nhu cầu vay vốn để phục vụ đời sống, sản xuất, kinh doanh của người dân là hoàn toàn chính đáng. Tuy nhiên, mỗi người cần cảnh giác, chỉ lựa chọn kênh tín dụng, ngân hàng chính thống, hợp pháp, an toàn. Bên cạnh sự chỉ đạo sát sao của tỉnh, sự nỗ lực của lực lượng chức năng, rất cần sự đồng lòng của toàn xã hội để đẩy lùi hoạt động "tín dụng đen", bảo đảm môi trường sống an toàn, lành mạnh cho nhân dân.