“Thành lũy” thép nơi địa đầu Quảng Ninh

Nằm ở vị trí chiến lược then chốt vùng Đông Bắc, Quảng Ninh không chỉ là cực tăng trưởng kinh tế phía Bắc mà còn là địa bàn trọng điểm về quốc phòng - an ninh, là “lá chắn thép” bảo vệ Tổ quốc từ hướng biển và biên giới. Trước yêu cầu của sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới, tỉnh đã và đang triển khai xây dựng khu vực phòng thủ (KVPT) vững chắc, toàn diện, kết hợp chặt chẽ giữa phát triển kinh tế với củng cố quốc phòng, giữa hiện đại hóa hạ tầng với vững chắc thế trận lòng dân. Quảng Ninh đang cho thấy một tư duy chủ động, cách làm bài bản, hiệu quả và bền vững trong xây dựng thế trận KVPT thời bình, sẵn sàng cho mọi tình huống.

Nơi tuyến đầu phòng thủ

Là thành phố nằm ở cực Đông Bắc của Tổ quốc, Móng Cái không chỉ có vị trí đặc biệt về kinh tế đối ngoại mà còn là một trong những địa bàn phức tạp nhất về quốc phòng - an ninh. Với hơn 78km biên giới đất liền và biển, tiếp giáp trực tiếp với Trung Quốc, nơi đây là cửa ngõ giao thương quốc tế, đồng thời cũng là khu vực tiềm ẩn nhiều nguy cơ thách thức: Buôn lậu, xuất nhập cảnh trái phép, hoạt động xuyên biên giới, xâm nhập an ninh phi truyền thống…

Thực tế những năm gần đây, Móng Cái liên tục phải đối diện với nhiều tình huống bất ngờ: Cao điểm dịch Covid-19, biến động dòng người nhập cảnh trái phép, thời tiết cực đoan vùng ven biển, hoạt động lén lút qua các lối mở... Những yếu tố đó đặt ra yêu cầu cấp thiết phải chủ động xây dựng, vận hành KVPT thực chất từ thời bình, sát với thực tế địa bàn.

Nhận thức rõ điều đó, Thành ủy, UBND TP Móng Cái đã phối hợp chặt chẽ với Bộ CHQS tỉnh để triển khai xây dựng KVPT một cách đồng bộ, từ quy hoạch công trình chiến đấu, sở chỉ huy, thao trường, đến tổ chức lực lượng và cơ chế phối hợp “4 tại chỗ”. Đặc biệt, thành phố đã tổ chức thành công diễn tập KVPT cấp thành phố với quy mô lớn, lồng ghép tình huống thực binh, xử trí đa lực lượng và ứng phó an ninh phi truyền thống. Trung tá Vũ Tuấn Anh, Chính trị viên Phó Ban CHQS TP Móng Cái cho biết: “Chúng tôi không đợi đến khi có tình huống mới xây dựng phòng thủ. Mọi công trình, phương án, lực lượng đều được chuẩn bị kỹ lưỡng từ trước. Móng Cái là tuyến đầu, nếu bị động một bước là sẽ bị áp lực toàn tuyến".

Giai đoạn 2021-2023, Móng Cái đã chi hơn 100 tỷ đồng từ nguồn lực địa phương cho xây dựng KVPT: Hoàn thiện hệ thống kho đạn hỏa lực, xây mới trụ sở Ban CHQS xã Trà Cổ, triển khai chốt dân quân thường trực tại Bắc Sơn, thành lập tiểu đội dân quân thường trực Trà Cổ - mô hình duy nhất cấp xã trong tỉnh có lực lượng dân quân thường xuyên túc trực tại biên giới. Ngoài ra, 9/9 xã, phường đã hoàn thiện trụ sở công an chính quy, kết nối chặt chẽ với lực lượng quân sự, biên phòng trong xử lý tình huống liên ngành.

Không chỉ dừng ở đầu tư, thành phố còn vận hành hiệu quả cơ chế phối hợp “3 trong 1”: Quân sự - Công an - Biên phòng. Từ việc kiểm soát biên giới, quản lý địa bàn dân cư, đến xử lý các vụ việc phức tạp đều theo nguyên tắc thống nhất chỉ huy - đa lực lượng tham gia - chủ động phối hợp. Các xã, phường đều xây dựng kế hoạch chiến đấu phòng thủ, tổ chức diễn tập định kỳ. 100% xã, phường đã hoàn thành diễn tập chiến đấu phòng thủ từ năm 2022.

Công tác đối ngoại biên giới - quốc phòng được triển khai bài bản: Tổ chức tuần tra liên hợp, kết nghĩa đồn - trạm, giao lưu quốc phòng với lực lượng bảo vệ biên giới Trung Quốc. Những hoạt động này giúp xây dựng khu vực biên giới hòa bình, ổn định, tin cậy, góp phần giữ vững an ninh chính trị trên địa bàn thành phố. Đặc biệt, mô hình “thế trận lòng dân” ở Móng Cái được triển khai sâu rộng. Công tác tuyên truyền quốc phòng - an ninh được đưa về tận thôn, bản, tổ dân phố. Mỗi người dân đều được giáo dục ý thức giữ gìn biên giới, tố giác hành vi vi phạm, phối hợp với lực lượng chức năng trong các tình huống đột xuất. Việc xây dựng lực lượng dân quân tự vệ, dự bị động viên được tiến hành thường xuyên, sát với thực tế địa bàn, tỷ lệ huấn luyện đạt trên 80% khá, giỏi.

Trung tá Vũ Tuấn Anh nhấn mạnh thêm: “Móng Cái đã chuyển mình từ một “địa bàn nhạy cảm” thành “điểm sáng chủ động” trong xây dựng khu vực phòng thủ. Sự đầu tư bài bản, tầm nhìn dài hạn, cách vận hành hiệu quả đã giúp thành phố không chỉ giữ vững thế trận quốc phòng - an ninh mà còn góp phần quan trọng vào thế trận chung của Quảng Ninh và vùng Đông Bắc Tổ quốc”.

Xây dựng KVPT toàn diện, hiện đại

Với địa bàn vừa giáp biên giới đất liền, vừa có biển đảo rộng lớn, Quảng Ninh giữ vị trí chiến lược then chốt trong thế trận phòng thủ quốc gia từ hướng Đông Bắc. Là tỉnh duy nhất hội tụ đủ ba yếu tố đặc biệt về địa lý - biên giới, biển đảo, cửa ngõ quốc tế - Quảng Ninh được Trung ương và Bộ Quốc phòng xác định là địa bàn trọng điểm, cần ưu tiên đầu tư xây dựng KVPT vững chắc, hiện đại và mang tính chủ động cao.

Những năm qua, tỉnh đã ban hành và triển khai đồng bộ nhiều chủ trương lớn, điển hình như đề án quy hoạch xây dựng KVPT tỉnh và các huyện, thị xã, thành phố giai đoạn đến 2030, tầm nhìn đến 2045; các kế hoạch tổ chức diễn tập, xây dựng công trình phòng thủ trọng điểm; và đặc biệt là việc tích hợp nội dung quốc phòng trong quy hoạch không gian phát triển đô thị, khu công nghiệp, khu kinh tế ven biển.

Công tác đầu tư xây dựng hạ tầng KVPT được tỉnh thực hiện bài bản và có chiều sâu. Đến nay, tỉnh đã hoàn thành giai đoạn 1 căn cứ chiến đấu cấp tỉnh với tổng kinh phí 120 tỷ đồng; đưa vào sử dụng căn cứ hậu cần - kỹ thuật giai đoạn 1 trị giá 80 tỷ đồng; xây dựng xong thao trường huấn luyện tổng hợp 493 tại Đông Triều và đang quy hoạch thao trường 5.000ha tại Ba Chẽ - một trong những thao trường có quy mô lớn nhất khu vực phía Bắc. Đồng thời, hệ thống kho vũ khí - đạn dược, trụ sở chỉ huy, công trình chiến đấu dã chiến cũng được đầu tư đồng bộ, gắn chặt với địa hình thực tế và cơ động tác chiến liên hoàn.

Ở cấp huyện, nhiều địa phương đã tích cực triển khai công trình KVPT. Đến nay, 9/13 huyện, thị xã, thành phố đã xây dựng căn cứ chiến đấu cấp huyện, tổng mức đầu tư khoảng 230 tỷ đồng từ ngân sách địa phương. 13/13 địa phương đã khảo sát, quy hoạch căn cứ hậu cần - kỹ thuật; trong đó Hạ Long, Ba Chẽ và Tiên Yên đã hoàn thành quy hoạch chi tiết 1/500. Các địa phương như Cẩm Phả, Móng Cái, Vân Đồn, Hạ Long được đánh giá là làm tốt, có phương pháp tổ chức hiệu quả, đúng tiến độ và sát với yêu cầu thực tiễn phòng thủ.

Cùng với đầu tư công trình, tỉnh cũng đặc biệt chú trọng kiện toàn tổ chức lực lượng và cơ chế vận hành khu vực phòng thủ. Thực hiện chủ trương sắp xếp tinh gọn theo Đề án 839 của Quân ủy Trung ương, Quảng Ninh đã và đang triển khai việc giải thể 13 Ban CHQS cấp huyện, thành lập 5 Ban Chỉ huy KVPT liên huyện; đồng thời thực hiện mô hình Bộ CHQS tỉnh chỉ huy trực tiếp Bộ đội Biên phòng tỉnh - tạo ra cơ chế chỉ huy liên thông, thống nhất, giảm tầng nấc trung gian, tăng cường khả năng phản ứng nhanh trong mọi tình huống.

Lực lượng vũ trang tỉnh được xây dựng vững mạnh, toàn diện. Công tác huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu được duy trì nghiêm túc; tỷ lệ kiểm tra đạt khá, giỏi luôn trên 80%. Dân quân tự vệ, dự bị động viên được tổ chức chặt chẽ, huấn luyện sát thực tế, góp phần quan trọng trong xử lý tình huống tại cơ sở. Tỉnh cũng thường xuyên tổ chức hội thao, hội thi, tuyển chọn lực lượng nòng cốt tham gia các cuộc thi cấp quân khu và toàn quốc, đạt nhiều thành tích nổi bật.

Công tác diễn tập KVPT được tổ chức thường niên, bài bản và có chất lượng cao. Từ năm 2020 đến nay, toàn tỉnh đã tổ chức 13 cuộc diễn tập KVPT cấp huyện, gần 200 cuộc diễn tập chiến đấu phòng thủ cấp xã, hơn chục cuộc diễn tập liên ngành và một số cuộc diễn tập quy mô lớn, trong đó có cuộc diễn tập phòng thủ dân sự ứng phó siêu bão với sự tham gia của hơn 2.000 người. Đặc biệt, tỉnh còn phối hợp tổ chức thành công diễn tập liên hợp quốc tế với Trung Quốc - thể hiện tinh thần chủ động hội nhập và mở rộng hoạt động quốc phòng đối ngoại hiệu quả.

Đại tá Khúc Thành Dư, Chỉ huy trưởng Bộ CHQS tỉnh khẳng định: “Điểm nổi bật trong xây dựng KVPT tại Quảng Ninh là việc đổi mới tư duy chỉ đạo từ cách làm “mệnh lệnh - hành chính” sang mô hình “tích hợp - chủ động - bền vững”. Các địa phương không làm theo phong trào, mà thực sự gắn kết chặt chẽ nhiệm vụ quốc phòng với từng bước đi trong phát triển. Đây chính là cách tiếp cận phù hợp với xu thế phát triển hiện đại và yêu cầu bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới”.

Từ Móng Cái đến Cô Tô, từ Đông Triều đến Bình Liêu, toàn tỉnh Quảng Ninh đang triển khai một chiến lược phòng thủ địa phương bài bản, bền vững. Đó không chỉ là việc xây dựng căn cứ, thao trường hay sở chỉ huy, mà là cả quá trình củng cố thế trận quốc phòng - an ninh trên tất cả các lĩnh vực. Trong bối cảnh nhiều thách thức an ninh truyền thống và phi truyền thống đan xen, Trong một thế giới đang biến động, việc xây dựng KVPT không còn là lựa chọn, mà là điều kiện tiên quyết để giữ gìn độc lập, chủ quyền, ổn định và phát triển. Quảng Ninh đang chứng minh rằng phên dậu vững thì thế nước mạnh - và xây dựng phòng thủ chính là xây dựng niềm tin cho tương lai.