Siết chặt công tác “hậu kiểm” đối với các loại thực phẩm chức năng

Thực phẩm chức năng (TPCN) là mặt hàng kinh doanh có điều kiện, liên quan trực tiếp tới tính mạng, sức khoẻ người tiêu dùng. Song, thời gian vừa qua, các cơ quan chức năng trong cả nước liên tục triệt phá nhiều vụ việc TPCN không đảm bảo, được làm giả, làm nhái, không đúng như công bố chất lượng… Điều này cũng đặt ra vấn đề với công tác “hậu kiểm”, cần phải chặt chẽ, kỹ lưỡng hơn.

Ngày 10/6, Bệnh viện Đa khoa khu vực Cẩm Phả tiếp nhận và điều trị cho một nữ sinh 16 tuổi suy gan cấp sau khi sử dụng một loại sản phẩm hỗ trợ giảm cân mua trên mạng. Kết quả xét nghiệm và chẩn đoán hình ảnh thời điểm nhập viện cho thấy, chỉ số men gan của nữ sinh này tăng gấp nhiều lần chỉ số bình thường, rối loạn chức năng gan nghiêm trọng... cần phải điều trị tích cực.

Đáng chú ý, theo như công bố, sản phẩm trên chỉ sử dụng các thành phần thảo dược, vitamin..., được sản xuất trên dây chuyền hiện đại, đạt tiêu chuẩn GMP, đáp ứng tiêu chuẩn ISO 22000.

Vậy chất lượng thực tế của loại thuốc giảm cân trên như thế nào, có thực sự như công bố của đơn vị hay không, còn chờ cơ quan chức năng giải đáp.

Tuy nhiên, thực tế đã có nhiều trường hợp "tiền mất - tật mang" được ghi nhận, thậm chí để lại hệ lụy lâu dài cho sức khoẻ, sau khi sử dụng một số loại TPCN không đảm bảo chất lượng trong thời gian qua.

Hiện, đang tồn tại  một “kẽ hở” lớn mà các đối tượng lợi dụng là cơ chế tự công bố sản phẩm. 

Bác sĩ Lưu Đức Dũng, Phó Chi cục trưởng Chi cục ATTP tỉnh cho biết: Theo quy định hiện hành, TPCN được quy định gồm 4 nhóm: Thực phẩm bổ sung (TPBS), thực phẩm bảo vệ sức khỏe, thực phẩm dinh dưỡng y học, thực phẩm dùng cho chế độ ăn đặc biệt. Trong đó, nhóm TPBS trong hồ sơ tự công bố chỉ kiểm soát kiểm nghiệm chỉ tiêu an toàn; hai nhóm thực phẩm dinh dưỡng y học và thực phẩm dành cho chế độ ăn đặc biệt chưa kiểm soát về chất lượng. Chỉ duy nhất nhóm thực phẩm bảo vệ sức khỏe là kiểm soát về chỉ tiêu chất lượng, tuy nhiên hồ sơ công bố cũng rất đơn giản.

Bên cạnh đó, những sản phẩm gọi là TPBS sau khi doanh nghiệp công bố, được phép sản xuất và kinh doanh ngay. Doanh nghiệp cũng được tự quảng cáo mà không có cơ quan quản lý xác nhận nội dung quảng cáo. Nguy hiểm hơn, quy định hiện tại cũng chưa có cơ chế giám sát cơ chế tự công bố. Trong hồ sơ tự công bố hiện nay chỉ kiểm soát kiểm nghiệm chỉ tiêu an toàn, trong khi để kiểm soát chất lượng sản phẩm, thì kiểm soát chỉ tiêu chất lượng mới quan trọng. Không kiểm nghiệm chỉ tiêu chất lượng, không xác thực công dụng, lại được tự quảng cáo mà không cần xác nhận, là “điều kiện lý tưởng” cho các đối tượng xấu.

Để giải quyết vấn đề này, các cơ quan quản lý nhà nước đang đẩy mạnh công tác hậu kiểm. Ngày 6/5, Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế) cũng đã ban hành công văn số 960/ATTP-NĐTT gửi Sở Y tế các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương; Chi cục An toàn vệ sinh thực phẩm của các tỉnh, thành phố về việc tăng cường hậu kiểm các loại thực phẩm, thực phẩm chức năng. Ngày 29/5, Cục Quản lý Dược cũng yêu cầu các cơ sở sản xuất thuốc, nguyên liệu làm thuốc bảo đảm duy trì đáp ứng và tuân thủ nghiêm ngặt các nguyên tắc, tiêu chuẩn “Thực hành tốt sản xuất thuốc” (GMP) theo đúng quy định; kiểm soát chặt chẽ nguồn gốc, chất lượng và việc sử dụng nguyên liệu làm thuốc; rà soát lại quy trình sản xuất, hồ sơ sản xuất, hồ sơ kiểm nghiệm…

Đáng chú ý, cũng trong thời gian này, số lượng các doanh nghiệp có công văn gửi tới Bộ Y tế để rút hồ sơ công bố sản phẩm bảo vệ sức khoẻ cũng gia tăng nhanh chóng.

Để giải quyết lỗ hổng này, Bộ Y tế đang chủ trì dự thảo sửa đổi Nghị định 15/2018/NĐ-CP quy định về lĩnh vực trên theo hướng thay đổi triệt để cách thức hậu kiểm, đề xuất áp dụng mô hình tiền kiểm hồ sơ chặt chẽ và hậu kiểm thường quy, hậu kiểm đột xuất.

Ông Nguyễn Minh Tuấn, Phó Giám đốc Sở Y tế Quảng Ninh cho biết, ngành y tế cũng đang tích cực phối hợp với các cơ quan chức năng đẩy mạnh rà soát tới 100% các cơ sở bán lẻ thuốc, TPCN trên địa bàn toàn tỉnh. Nội dung kiểm tra tập trung vào các nhóm mặt hàng cả nhập khẩu lẫn sản xuất trong nước. Bên cạnh việc kiểm tra về hồ sơ pháp lý, Trung tâm kiểm nghiệm tỉnh cũng sẽ đẩy mạnh việc lấy mẫu, hậu kiểm với các sản phẩm đang lưu hành. Ngoài ra, ngành Y tế và các ngành liên quan cũng sẽ tiếp tục đẩy mạnh việc phát hiện, xử lý các vụ việc bán thuốc giả, TPCN được quảng cáo thổi phồng sự thật - các loại “thần dược” được quảng cáo online.