Các quy định của pháp luật về xử lý hành vi liên quan đến hàng giả còn chưa đáp ứng với tình hình thực tế

Tại kỳ họp thứ 29 HĐND tỉnh khóa XIV, đại biểu Nguyễn Thị Định chất vấn: Nguyên nhân chính khiến các hành vi buôn bán, vận chuyển và tiêu thụ thực phẩm không rõ nguồn gốc vẫn diễn ra thường xuyên, mặc dù có nhiều đợt kiểm tra, tiêu hủy lớn?

Về nội dung này, Giám đốc Sở Công Thương trả lời như sau:

Thời gian qua, các lực lượng chức năng của tỉnh đã tích cực vào cuộc, quyết liệt kiểm tra, kiểm soát, xử lý nhiều hành vi vận chuyển, tiêu thụ thực phẩm không rõ nguồn gốc, có nguy cơ ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe người tiêu dùng, tạo ra những chuyển biến tích cực, góp phần giữ ổn định thị trường, ổn định kinh tế vĩ mô. Số lượng các vụ việc được xử lý đã cho thấy những nỗ lực không mệt mỏi, không ngừng nghỉ của các cơ quan chức năng trên địa bàn tỉnh, song cũng cho thấy tính chất vi phạm ngày càng phức tạp của hoạt động buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ. Nguyên nhân của những hành vi buôn bán, vận chuyển và tiêu thụ thực phẩm không rõ nguồn gốc, được xác định đó là:

- Địa bàn của tỉnh Quảng Ninh có đường tiếp giáp biên giới cả trên bộ, trên biển; địa bàn nội địa trải dài, có hệ thống cảng biển, cảng hàng không và tiếp giáp với nhiều tỉnh, thành phố lớn (Hải Phòng, Lạng Sơn, Bắc Ninh). Nguồn thực phẩm sản xuất tại các cơ sở trong tỉnh cung cấp được khoảng 40- 50% nhu cầu tiêu dùng của tỉnh, số còn lại được đưa đến từ nhiều nguồn khác nhau của các địa phương ngoài tỉnh... Điều này đã tạo ra khoảng trống cho thực phẩm không rõ nguồn gốc có nhu cầu lọt vào thị trường.

- Vấn đề thói quen tiêu dùng đã chuyển biến nhưng còn chậm: Các sản phẩm chất lượng kém, không rõ nguồn gốc có giá rẻ hơn so với các sản phẩm được tiêu thụ qua các kênh phân phối hiện đại như siêu thị, trung tâm thương mại, cửa hàng tiện lợi, các chợ hạng 1, nên một bộ phận người tiêu dùng ham rẻ vẫn mua để sử dụng, dẫn đến phát sinh nhu cầu tiêu thụ.

- Lợi nhuận cao đem lại từ kinh doanh thực phẩm không rõ nguồn gốc là động lực khiến nhiều đối tượng bất chấp pháp luật để thực hiện hành vi kinh doanh, vận chuyển thực phẩm không rõ nguồn gốc, thực phẩm giả.

- Sự thuận tiện mua bán trong hoạt động thương mại điện tử (TMĐT) cũng là nguyên nhân khiến người tiêu dùng mua nhầm hàng hoá thực phẩm giả, không rõ nguồn gốc trên TMĐT, do không xác định được bản chất hàng hóa qua hình ảnh, âm thanh; tin tưởng vào quảng cáo của người nổi tiếng... và sự kiểm soát của các sàn TMĐT chưa quyết liệt.

- Việc truy xuất nguồn gốc thực phẩm, đặc biệt là các loại thực phẩm nhập lậu, không rõ nguồn gốc thường rất khó khăn, nhất là đối với thực phẩm tươi sống do thiếu thông tin về nhãn hàng hóa, giấy tờ hợp lệ... (điểm đ, Khoản 1, Điều 1, Nghị định sổ 43/2017/NĐ-CP ngày 14/4/2017 của Chính Phủ về nhãn hàng hóa, quy định không ghi nhãn đối với thực phẩm tươi sống).

- Các quy định của pháp luật về xử lý hành vi buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ còn chưa đáp ứng với tình hình thực tế. Các đối tượng đã triệt để lợi dụng quy định cho phép doanh nghiệp tự công bố và tự chịu trách nhiệm về chất lượng để trục lợi, liên kết thuê người nổi tiếng, bác sĩ và chuyên gia dinh dưỡng để quảng bá, giới thiệu, phóng đại chất lượng, tính năng công dụng của sản phẩm giả.