Nền tảng Blockchain quốc gia: Hạ tầng mới của chủ quyền số Việt Nam

Trong bối cảnh xã hội số phát triển, công nghệ blockchain và định danh phi tập trung (Decentralized Identity – DID) nổi lên như nền tảng hạ tầng không thể thiếu cho một xã hội số an toàn và minh bạch.

Trong bối cảnh chuyển đổi số quốc gia đang bước vào giai đoạn mới, việc xây dựng các hạ tầng số tự chủ, bảo mật, minh bạch và có tính ứng dụng cao là ưu tiên hàng đầu. Nằm trong định hướng này, NDAChain - Nền tảng Blockchain Quốc gia đang từng bước khẳng định vai trò như một trong những công nghệ chiến lược, đặt nền móng cho hệ sinh thái dữ liệu quốc gia an toàn, bền vững.

Nền tảng phục vụ chiến lược dữ liệu và bảo vệ chủ quyền số

NDAChain là sáng kiến công nghệ trọng điểm do Trung tâm Dữ liệu Quốc gia (Bộ Công an) chủ trì, dưới định hướng chiến lược của Hiệp hội Dữ liệu Quốc gia Việt Nam. NDAChain là nền tảng blockchain công nghệ lõi, được xác định là một trong các trụ cột chiến lược được triển khai dựa trên tinh thần của Thông báo số 171 của Thủ tướng Chính phủ tháng 3/2025.

Theo đại diện Hiệp hội Dữ liệu Quốc gia, việc lựa chọn blockchain là một trong những công nghệ trụ cột thể hiện tầm nhìn chiến lược của Hiệp hội Dữ liệu Quốc gia trong quá trình kiến tạo hệ sinh thái công nghệ tự chủ, phục vụ phát triển quốc gia số. Đây không chỉ là một quyết định mang tính kỹ thuật, mà còn là bước đi cụ thể nhằm hiện thực hóa 7 nhiệm vụ trọng tâm mà Tổng Bí thư Tô Lâm đã giao tại Đại hội thành lập Hiệp hội ngày 22/3/2025.

Thông qua cuộc làm việc giữa Hiệp hội và Trung tâm Dữ liệu Quốc gia (Bộ Công an) vào ngày 11/4/2025, các bên đã thống nhất về định hướng đẩy mạnh nghiên cứu, phát triển và ứng dụng công nghệ chiến lược trong nước, từng bước giảm sự phụ thuộc vào các nền tảng nước ngoài.

Trên tinh thần đó, Hiệp hội đã thực hiện các báo cáo chuyên sâu trình Chủ tịch, Phó Chủ tịch thường trực phê duyệt chủ trương. Ngay sau đó, Hiệp hội đã ban hành Thông báo số 22, chính thức thông báo về việc triển khai chủ động và diện rộng với các sản phẩm công nghệ lõi, các nền tảng công nghệ lõi do Việt Nam làm chủ, tiêu biểu là NDAChain (nền tảng blockchain quốc gia) và NDA DID (nền tảng định danh phi tập trung).

Những nền tảng này không chỉ phù hợp với định hướng trong Luật Công nghiệp Công nghệ số và Danh mục công nghệ chiến lược, mà còn đặt nền móng cho một hệ sinh thái dữ liệu tự chủ, an toàn và minh bạch - phục vụ công cuộc chuyển đổi số bền vững và toàn diện.

Việt Nam hiện vận hành một khối lượng dữ liệu khổng lồ từ hơn 100 triệu dân và hàng ngàn cơ quan, tổ chức. Tuy nhiên, mô hình quản trị dữ liệu tập trung truyền thống ngày càng bộc lộ nhiều điểm nghẽn: từ bảo mật, tính liên thông, cho đến khả năng mở rộng và tích hợp quốc tế.

Theo đại diện Hiệp hội Dữ liệu Việt Nam, NDAChain được thiết kế như một lớp hạ tầng trung gian thông minh cho phép xác thực, bảo vệ và ghi nhận các giao dịch dữ liệu trước khi chúng được xử lý tại Trung tâm Dữ liệu Quốc gia. Việc này giúp giảm tải hệ thống, loại bỏ nguy cơ điểm nghẽn duy nhất, đồng thời bảo đảm toàn vẹn, minh bạch và truy vết được dữ liệu ở mọi cấp độ.

Không giống các blockchain công khai đại chúng, NDAChain vận hành theo mô hình blockchain cấp phép (permissioned blockchain), nơi mỗi nút xác thực đều được lựa chọn và giám sát kỹ lưỡng. Hiện mạng lưới đã có 49 nút xác thực đại diện cho các bộ ngành, tập đoàn kinh tế lớn như Masan, VNVC, SunGroup, Sovico, VNG, Misa…

NDAChain được xây dựng trên nền tảng công nghệ lõi tiên tiến, kết hợp thuật toán đồng thuận Proof-of-Authority (PoA) giúp xác thực nhanh, an toàn và tiết kiệm năng lượng. Cơ chế bảo mật Zero-Knowledge Proof (ZKP) cho phép xác minh thông tin mà không làm lộ dữ liệu gốc, đảm bảo quyền riêng tư người dùng.

Việc tuân thủ các chuẩn quốc tế như W3C DID, Verifiable Credentials và GDPR giúp NDAChain sẵn sàng tích hợp xuyên biên giới. Với hiệu suất xử lý 3.600 giao dịch mỗi giây và độ trễ chỉ 1,5 giây, nền tảng đáp ứng linh hoạt cả nhu cầu nghiệp vụ của Nhà nước lẫn doanh nghiệp trong chuyển đổi số.

Hạ tầng số chiến lược trong các lĩnh vực trọng yếu

NDAChain không chỉ là một nền tảng công nghệ mới, mà đang trở thành hạ tầng số chiến lược trong nhiều lĩnh vực trọng yếu. Với đặc tính bất biến và truy xuất dữ liệu thời gian thực, NDAChain có thể được ứng dụng trong đa dạng ngành nghề.

Theo kế hoạch, NDAChain sẽ hoàn tất tích hợp vào Trung tâm Dữ liệu Quốc gia trong năm 2025, mở rộng ra các địa phương và trường đại học từ 2026. Giai đoạn tiếp theo sẽ tập trung vào đào tạo nhân lực, thúc đẩy hợp tác quốc tế và triển khai các lớp mở rộng (Layer 2) phục vụ đa ngành.

Với cấu trúc mở và chính sách thúc đẩy tích hợp, NDAChain không chỉ là hạ tầng công nghệ cấp quốc gia, mà còn là cơ hội cho các công ty công nghệ, startup và tổ chức tư nhân cùng phát triển ứng dụng. Các doanh nghiệp có thể khai thác NDAChain để xây dựng các dịch vụ số, ví dụ như ví định danh, giải pháp chống giả, nền tảng truy xuất, hoặc cổng chứng thực số hóa cho từng ngành dọc.

Đại diện Hiệp hội Dữ liệu quốc gia nhấn mạnh, việc phát triển một nền tảng blockchain cấp quốc gia, như NDAChain, đóng vai trò cực kỳ chiến lược trong việc bảo vệ chủ quyền số và nâng cao hiệu quả quản trị dữ liệu của Việt Nam.

Phát triển nền tảng blockchain cấp quốc gia sẽ thúc đẩy chủ quyền số theo định hướng Nghị quyết 57 Tại Hội nghị Trung ương 16, Nghị quyết 57‑NQ/TW (22/12/2024) nhấn mạnh việc phát triển công nghệ chiến lược và hạ tầng số nội địa là đột phá quan trọng nhằm bảo đảm an ninh dữ liệu, chủ quyền quốc gia trên không gian mạng, đồng thời nâng cao năng lực tự chủ công nghệ và sức cạnh tranh quốc tế.

Nền tảng blockchain quốc gia cũng phù hợp với Luật Công nghiệp Công nghệ số - “Make in Vietnam." Luật vừa ban hành đặt mục tiêu ưu tiên phát triển và ứng dụng các sản phẩm số nội địa, trong đó có hạ tầng blockchain. NDAChain là minh chứng cho chính sách “Make in Vietnam”, được hưởng ưu đãi trong thử nghiệm công nghệ, xây dựng khu công nghệ số và ưu tiên mua sắm công.

Nền tảng này cũng đáp ứng danh mục công nghệ chiến lược quốc gia. Theo Quyết định 1131/QĐ‑TTg (12/6/2025), blockchain - đặc biệt giải pháp truy xuất nguồn gốc nằm trong một trong 11 nhóm công nghệ chiến lược, với tiềm năng lớn trong lĩnh vực bảo vệ dữ liệu và quản trị quốc gia.

Khi nền kinh tế truyền thống chuyển sang mô hình số hóa sâu rộng, các dữ liệu cá nhân, hồ sơ hành chính, giao dịch tài chính sẽ được xử lý online. Một nền tảng blockchain quốc gia như NDAChain giúp đảm bảo dữ liệu không thể sửa đổi, hệ thống vận hành phân tán, giảm nguy cơ can thiệp, kiểm soát dữ liệu bởi phía nước ngoài.

Với nền tảng blockchain quốc gia, việc giám sát, truy xuất dữ liệu trở nên rõ ràng và minh bạch. Mọi giao dịch từ hành chính, y tế, giáo dục đến thương mại đều có thể xác thực ngay lập tức, giảm gian lận, nâng cao năng lực công vụ và niềm tin của người dân, phù hợp với mục tiêu cải cách toàn diện theo Nghị quyết 57.

NDAChain không chỉ là một nền tảng blockchain, mà là chiến lược dài hạn để Việt Nam đảm bảo chủ quyền dữ liệu, xây dựng một xã hội số an toàn, minh bạch và bền vững. Với NDAChain, Việt Nam đang từng bước khẳng định vị thế trong cuộc đua chuyển đổi số toàn cầu bằng cách đặt dữ liệu và công nghệ vào trung tâm của phát triển./.