Nâng cao nhận thức bình đẳng giới cho trẻ em gái

Bình đẳng giới là một trong những yếu tố nền tảng để xây dựng một xã hội phát triển, công bằng và bền vững. Trong đó, trẻ em gái - nhóm dễ bị tổn thương nhất, đặc biệt là ở các vùng dân tộc thiểu số và miền núi cần được quan tâm, bảo vệ và trao quyền đúng mức. Tại Quảng Ninh, Dự án 8 thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2021-2025 đã cho thấy vai trò thiết thực và sâu sắc trong việc nâng cao nhận thức bình đẳng giới cho trẻ em gái, từng bước tháo gỡ những rào cản định kiến đã tồn tại từ lâu trong cộng đồng.

Ở nhiều vùng sâu, vùng xa của Quảng Ninh, những hủ tục, quan niệm lạc hậu như trọng nam khinh nữ, kết hôn sớm, định kiến về vai trò phụ nữ trong gia đình… vẫn còn hiện diện âm ỉ. Trẻ em gái vì thế dễ bị hạn chế cơ hội học tập, bị định hình bởi các khuôn mẫu giới, và đôi khi là đối tượng của bạo lực, xâm hại hoặc bị ép buộc vào các cuộc hôn nhân khi chưa đủ tuổi. Nhận thức rõ điều này, Hội Liên hiệp Phụ nữ tỉnh đã triển khai các chương trình hành động cụ thể nhằm nâng cao nhận thức bình đẳng giới cho trẻ em gái – không chỉ giúp các em hiểu về giá trị của bản thân mà còn tạo ra môi trường để các em được lắng nghe, phát triển và trở thành chủ thể tích cực trong cộng đồng.

Một trong những mô hình nổi bật là Câu lạc bộ “Thủ lĩnh của sự thay đổi” được thành lập trong các trường học vùng dân tộc thiểu số. Đây là sân chơi lành mạnh, bổ ích, nơi trẻ em gái được trang bị kiến thức về bình đẳng giới, kỹ năng tự bảo vệ, tự tin thể hiện quan điểm, cũng như học cách nói “không” với định kiến và bạo lực. Đến nay, tỉnh đã thành lập 41 câu lạc bộ tại các địa phương khó khăn, với sự tham gia tích cực của hàng trăm học sinh – phần lớn là các em gái dân tộc thiểu số.

Các em không chỉ là người tiếp nhận thông tin, mà còn trở thành “thủ lĩnh” lan tỏa giá trị bình đẳng giới trong nhà trường, gia đình và cộng đồng. Nhiều em đã mạnh dạn lên tiếng về các vấn đề liên quan đến quyền trẻ em, hôn nhân sớm, vai trò của nữ giới trong xã hội và đã có những thay đổi tích cực ngay trong chính gia đình mình.

Một điểm nhấn đáng chú ý khác là cuộc thi sáng tác sản phẩm truyền thông về bình đẳng giới dành cho trẻ em dân tộc thiểu số tổ chức năm 2023. Với gần 500 sản phẩm tham gia từ Quảng Ninh, trong đó có nhiều tác phẩm đến từ các câu lạc bộ “Thủ lĩnh”, cuộc thi đã trở thành dịp để các em gái thể hiện suy nghĩ, cảm xúc, ý tưởng về một xã hội công bằng hơn. Hai tác phẩm đạt giải quốc gia đã khẳng định năng lực, sự sáng tạo và nhận thức sâu sắc của các em về giới và công lý xã hội.

Bên cạnh các hoạt động trong trường học, việc truyền thông tại cộng đồng cũng được Hội Liên hiệp phụ nữ tỉnh đặc biệt chú trọng. Các tổ truyền thông cộng đồng – trong đó nhiều thành viên là phụ nữ và người có uy tín đã phát huy hiệu quả khi truyền tải các thông điệp về quyền của trẻ em gái, chống định kiến giới, phòng tránh xâm hại tình dục, hôn nhân cận huyết thống và nạn mua bán người.

Thông điệp truyền thông được xây dựng dễ hiểu, gần gũi với văn hóa bản địa, phát qua loa truyền thanh xã, mạng xã hội hoặc các buổi sinh hoạt thôn bản. Trẻ em gái không chỉ là người nghe mà còn được khuyến khích tham gia vào hoạt động truyền thông, giúp thông tin trở nên sinh động, chân thực và dễ tiếp nhận hơn.

Từ năm 2023 đến nay, hơn 9.600 lượt người đã tham gia các hoạt động truyền thông và tập huấn liên quan đến bình đẳng giới, trong đó trẻ em gái chiếm tỷ lệ lớn. Hàng trăm em đã được trang bị kỹ năng sống, tự tin chia sẻ câu chuyện của bản thân, truyền cảm hứng cho bạn bè cùng trang lứa. Sự thay đổi rõ rệt nhất chính là thái độ: các em gái đã bắt đầu tin rằng mình có quyền mơ ước, học tập, theo đuổi nghề nghiệp và được bảo vệ như bất kỳ ai.

Tuy nhiên, vẫn còn không ít khó khăn. Một số mô hình mới chỉ được hỗ trợ kinh phí thành lập, chưa có điều kiện duy trì hoạt động lâu dài. Việc tiếp cận các nhóm trẻ em gái sống trong gia đình có hoàn cảnh đặc biệt hoặc vùng sâu hẻo lánh còn hạn chế. Định kiến giới vẫn bám rễ trong tư duy của một bộ phận người lớn, ảnh hưởng đến quá trình thay đổi nhận thức của trẻ em gái.

Để đảm bảo tính bền vững, trong giai đoạn 2026-2030, Quảng Ninh xác định tiếp tục duy trì, mở rộng các mô hình hiệu quả, tăng cường truyền thông sáng tạo, lồng ghép nội dung bình đẳng giới vào chương trình học và đẩy mạnh sự tham gia của trẻ em gái trong các hoạt động chính sách, cộng đồng.

Nâng cao nhận thức bình đẳng giới cho trẻ em gái không chỉ là bảo vệ quyền con người, mà còn là bước đi căn bản để xây dựng thế hệ công dân tương lai có tư duy công bằng, nhân văn và tiến bộ. Khi trẻ em gái được tôn trọng, lắng nghe và trao quyền, các em sẽ không chỉ thay đổi cuộc đời chính mình mà còn góp phần kiến tạo một xã hội Việt Nam phát triển, văn minh và bền vững hơn.