Khơi dậy tiềm năng du lịch cộng đồng vùng biên giới

Là địa phương vùng biên giới, mang đậm bản sắc của đồng bào dân tộc, xã Hải Sơn thời gian qua đã chủ động khai thác tiềm năng, thế mạnh, đưa giá trị văn hóa độc đáo địa phương thành các sản phẩm du lịch hấp dẫn, tạo thành điểm đến yêu thích của nhiều du khách. 

Xã Hải Sơn mới được thành lập trên cơ sở sáp nhập 2 xã (Bắc Sơn và Hải Sơn), có diện tích hơn 132km², dân số trên 4.500 người. Ngay sau thời điểm sáp nhập chính thức từ ngày 1/7, với tinh thần khẩn trương và trách nhiệm, Đảng bộ và chính quyền xã Hải Sơn (mới) đã nhanh chóng ổn định tổ chức, kiện toàn bộ máy nhân sự. Mọi hoạt động hành chính đã đi vào hoạt động, đảm bảo bộ máy vận hành thông suốt, hiệu quả.

Là xã vùng cao biên giới, chủ yếu hoạt động nông nghiệp, lâm nghiệp, sau sáp nhập, xã Hải Sơn triển khai thực hiện Nghị quyết số 68-NQ/TW và Kế hoạch số 15/KH-UBND ngày 10/7/2025 của UBND xã, phát triển kinh tế tư nhân, áp dụng khoa học công nghệ vào sản xuất nông, lâm nghiệp tuần hoàn, hữu cơ. Đồng thời, khai thác sản phẩm du lịch sinh thái, du lịch trải nghiệm biên giới mang đặc trưng của địa phương từ lợi thế cảnh quan thiên nhiên, văn hóa dân tộc. Điểm nhấn du lịch của xã Hải Sơn chính là chuỗi sản phẩm mang đậm đà bản sắc văn hóa dân tộc, giá trị lịch sử trường tồn theo thời gian, hệ thống du lịch sinh thái, du lịch trải nghiệm, du lịch cộng đồng, như: Khu di tích quốc gia Pò Hèn, Làng văn hóa dân tộc Dao Thanh Y, núi Mã Thầu Sơn hùng vĩ, thác 72 gian huyền thoại…

Hằng năm, Lễ hội “Hoa sim sắc thắm biên cương” trở thành sản phẩm du lịch độc đáo của xã Hải Sơn. Nhiều hoạt động trải nghiệm du lịch cộng đồng được tổ chức, mang đến cơ hội tìm hiểu đời sống, phong tục tập quán địa phương. Du khách còn có dịp thưởng thức các món ăn đặc sản của đồng bào Dao, Sán Chỉ, như: Cá suối, thịt ngan đen, cà sáy (vịt lai ngan), bánh chưng nếp cẩm, thổ cẩm, mật ong rừng, trám muối riềng, măng rừng muối, rượu sim... 

Ngoài ra, nhằm bảo tồn và phát huy giá trị lịch sử văn hóa truyền thống tốt đẹp của dân tộc gắn với phát triển du lịch cộng đồng tạo sinh kế bền vững cùng xây dựng nông thôn mới, xã đang triển khai phát triển làng dân tộc người Dao ở thôn Pò Hèn. Từ năm 2021, TP Móng Cái (trước đây) đã đầu tư, cải tạo, chỉnh trang cơ sở vật chất với kinh phí trên 700 triệu đồng. Thôn Pò Hèn là một trong bốn làng được thí điểm xây dựng, bảo tồn và phát huy giá trị bản sắc văn hóa dân tộc thiểu số gắn với phát triển du lịch cộng đồng khu vực miền núi tỉnh Quảng Ninh, giai đoạn 2023-2025 theo Kế hoạch số 161/KH-UBND (ngày 21/6/2023). Sau gần 2 năm triển khai kế hoạch, địa phương đã thực hiện lập quy hoạch chi tiết tỷ lệ 1/500 Làng văn hóa du lịch cộng đồng tại thôn Pò Hèn; phục dựng chợ phiên Pò Hèn, bảo tồn văn hóa gắn với phát triển du lịch thông qua Lễ hội hoa sim biên giới tại xã Hải Sơn.

Một điểm đến được du khách đặc biệt quan tâm khi đến xã Hải Sơn là Khu di tích lịch sử Pò Hèn. Trong dòng chảy văn hóa và tâm linh của người dân nơi đây, Khu di tích lịch sử Pò Hèn bồi đắp niềm tự hào dân tộc. Với sự nỗ lực của cấp uỷ, chính quyền địa phương và Đồn Biên phòng Pò Hèn, tiềm năng của khu di tích đã được đánh thức mạnh mẽ, đưa Khu di tích lịch sử Pò Hèn trở thành một tọa độ không thể thiếu trên bản đồ tham quan và hành trình du lịch về nguồn của mỗi du khách. Từ đầu năm 2025 đến nay, đã có trên 1.400 lượt khách đến tham quan tại Khu di tích lịch sử Pò Hèn. 

Ông Lê Văn Hùng, Phó Chủ tịch UBND xã Hải Sơn, cho biết: Xã tiếp tục thực hiện Đề án phát triển du lịch nhanh, bền vững, nâng cao chất lượng các dịch vụ du lịch hiện có và phát triển sản phẩm du lịch mới độc đáo, các tour trải nghiệm văn hóa Dao Thanh Y, Sán Chỉ, như: Học dệt thổ cẩm, chế biến món ăn truyền thống, tham gia lễ hội... Đồng thời, tiếp tục đẩy mạnh tuyên truyền, vận động nhân dân tạo các sản phẩm vật nuôi, cây trồng phục vụ du khách; xây dựng, chỉnh trang lại nhà cửa, sân vườn, tạo cảnh quan môi trường xanh, sạch, đẹp; hình thành điểm check-in để du khách chụp ảnh; kiện toàn đội ngũ thuyết minh viên, tuyên truyền viên (nòng cốt là thanh niên); tuyên truyền quảng cáo trên không gian mạng…

Bên cạnh giữ gìn, địa phương cũng làm tốt công tác bảo tồn và phát huy bản sắc văn hoá các dân tộc trên địa bàn, như: Thủ tục trong hôn lễ của người Dao và người Sán Chỉ; lễ cấp sắc của người Dao, lễ cầu mùa của người Sán Chỉ; ngày Lệ làng của người Dao; lễ xuống đồng của người Sán Chỉ; các sản phẩm ẩm thực đặc trưng; các làn điệu giao duyên; trò chơi dân gian, môn thể thao truyền thống; duy trì mặc trang phục truyền thống...

Xã cũng tiến hành đầu tư các công trình thiết chế văn hóa, hạ tầng nông thôn để phát triển cơ sở hạ tầng, đáp ứng nhu cầu của nhân dân trên địa bàn cơ sở các nguồn vốn ngân sách và các nguồn vốn huy động hợp pháp khác; hoàn thiện và nâng cao đáp ứng theo các chỉ tiêu, tiêu chí tại Bộ tiêu chí quốc gia về nông thôn mới giai đoạn 2026-2030. Giai đoạn 2020-2025, xã đầu tư 28 dự án, công trình với số vốn đầu tư trên 50,7 tỷ đồng. Trong đó, vốn ngân sách nhà nước 47,8 tỷ đồng, nhân dân đóng góp 2,9 tỷ đồng. Ngoài ra, nhân dân bỏ kinh phí đầu tư các hạng mục, công trình trên 300 triệu đồng. 

Với sự quyết tâm của chính quyền địa phương và đồng lòng của người dân, doanh nghiệp, Hải Sơn hướng tới xây dựng địa phương trở thành địa bàn trọng điểm du lịch trải nghiệm, cộng đồng với nhiều sản phẩm, loại hình dịch vụ đa dạng, mang đậm bản sắc của xã vùng cao, biên giới; phấn đấu đến năm 2030, ngành du lịch, dịch vụ thực sự trở thành ngành kinh tế mũi nhọn, động lực cho tăng trưởng, phát triển bền vững của địa phương.