Khơi dậy bản sắc con người Quảng Ninh từ việc học theo Bác

Quảng Ninh là miền đất nơi biển trời hội tụ, không chỉ nổi bật bởi vẻ đẹp thiên nhiên kỳ vĩ mà còn rực sáng bởi giá trị văn hóa và con người. Trải qua những giai đoạn phát triển, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân các dân tộc tỉnh Quảng Ninh đã thấm nhuần tư tưởng Hồ Chí Minh, biến văn hóa thành nền tảng tinh thần, biến con người thành trung tâm của sự phát triển. Thông qua việc thực hiện hiệu quả Nghị quyết số 17-NQ/TU về xây dựng và phát huy giá trị văn hóa, sức mạnh con người, tỉnh đã đưa lời dạy của Bác vào đời sống, tạo nên sức mạnh nội sinh vững bền, góp phần đưa Quảng Ninh trở thành một trong những địa phương đi đầu cả nước về đổi mới, phát triển toàn diện và bền vững.

Học Bác trong gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa

Quảng Ninh sở hữu kho tàng di sản văn hóa phong phú: 637 di sản văn hóa vật thể (đình, chùa, đền, miếu, danh lam thắng cảnh…); 362 di sản văn hóa phi vật thể (lễ hội, phong tục, tập quán, trò chơi dân gian...), cùng nền “văn hóa công nhân mỏ” - biểu tượng hào hùng của tinh thần lao động cần cù, kỷ luật và sáng tạo. Tỉnh xác định rõ văn hóa vừa là nền tảng tinh thần của xã hội, vừa là nguồn lực, động lực và thương hiệu phát triển. Đây cũng chính là cách mà Quảng Ninh hiện thực hóa lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Văn hóa soi đường cho quốc dân đi”.

Tại các kỳ Đại hội Đảng, đặc biệt từ thời kỳ đổi mới, Quảng Ninh luôn vận dụng nhuần nhuyễn tư tưởng Hồ Chí Minh về văn hóa và con người, coi con người là trung tâm, là chủ thể, đồng thời là mục tiêu và động lực phát triển. Nghị quyết số 17-NQ/TU của Ban thường vụ Tỉnh ủy ban hành ngày 30/10/2023, một lần nữa khẳng định rõ: Con người Quảng Ninh phải “có bản lĩnh, tự cường, kỷ cương, đoàn kết, nghĩa tình, hào sảng, sáng tạo, văn minh”. Không dừng ở nghị quyết, các địa phương đã biến chủ trương thành hành động cụ thể.

Ở xã Bình Liêu, nơi gần 96% dân số là đồng bào dân tộc thiểu số, việc học và làm theo Bác được thể hiện rõ nét qua bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa cộng đồng. Thấm nhuần lời dạy của Người “dân tộc nào cũng có tinh hoa riêng, phải biết giữ gìn và phát huy”, nhiều giá trị đặc sắc đã được khôi phục và lan tỏa mạnh mẽ. Trên những bản làng phủ sương, hội hát Soóng Cọ của người Sán Chỉ mở ra một không gian êm đềm, nơi trai gái quây quần ca hát đối đáp; lễ hội Kiêng gió với nghi thức cầu mùa, gửi gắm ước vọng "mưa thuận gió hòa" nơi biên ải. Bên suối thác trong lành, tiếng hát Then ngân theo đàn tính của người Tày hòa cùng tiếng sáo, tiếng trống hội; sắc chàm, chỉ đỏ, thổ cẩm và xà tích bạc lấp lánh trong trang phục ngày hội. Trên mâm là bánh coóc mò, xôi ngũ sắc, chén rượu men lá nồng ấm hương vị núi rừng.

Không dừng lại ở việc gìn giữ, Bình Liêu cùng các xã Lục Hồn, Hoành Mô đã biến bản sắc thành “tài sản” để phát triển du lịch cộng đồng, từ lễ hội Hoa Sở, phiên chợ vùng cao đến tour trải nghiệm làng văn hóa. Văn hóa trở thành sinh kế mới, nâng cao thu nhập, đồng thời hun đúc tinh thần đoàn kết, gắn kết anh em các dân tộc trên dải đất biên cương.

Học theo Bác – từ chủ trương tới hành động lan tỏa

Từ năm 2022, Quảng Ninh là một trong những địa phương tiên phong đưa việc học và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh thành quy định cụ thể, gắn với tiêu chí thi đua rõ ràng. Hơn 7.300 mô hình, sáng kiến được đăng ký; gần 1.700 mô hình tiêu biểu được công nhận. Nhiều sáng kiến không chỉ dừng lại ở khẩu hiệu mà đã trở thành “hạt giống tốt”, lan tỏa khắp cơ quan, đơn vị, cộng đồng dân cư, tạo nên một phong trào sôi nổi, thiết thực. Đây chính là minh chứng sống động cho cách Quảng Ninh biến tư tưởng của Bác thành động lực phát triển văn hóa - con người trong giai đoạn mới. Trên nền tảng ấy, hàng loạt công trình văn hóa - thể thao - giáo dục được đầu tư khang trang, hiện đại; các di tích, danh thắng được bảo tồn, tôn tạo đúng hướng; không gian sinh hoạt cộng đồng cho người dân ngày càng mở rộng.

Quảng Ninh cũng đặc biệt chú trọng phát triển công nghiệp văn hóa gắn với du lịch di sản, hướng tới mục tiêu “xuất khẩu văn hóa”, để bản sắc Vùng mỏ lan tỏa ra quốc tế. Năm 2023, tỉnh đón hơn 15,5 triệu lượt khách, trong đó có 2 triệu khách quốc tế, doanh thu du lịch đạt khoảng 33.000 tỷ đồng; năm 2024, lượng khách đã tăng lên 19 triệu lượt, gồm 3,8 triệu khách quốc tế. Cùng với việc ban hành kế hoạch số 11/KH-UBND ngày 10/1/2025 triển khai thực hiện Chỉ thị số 30/CT-TTg ngày 29/8/2024 của Thủ tướng Chính phủ về phát triển các ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam, tỉnh đang xây dựng Tổ hợp công nghiệp văn hóa – sáng tạo, đồng thời đẩy mạnh số hóa di sản, ứng dụng VR/AR trong bảo tồn và khai thác hiệu quả tiềm năng du lịch, tạo trải nghiệm sống động cho người dân và du khách. Những bước đi này khẳng định, Quảng Ninh đang biến văn hóa thành nguồn lực phát triển kinh tế - du lịch bền vững.

Cùng với đó, phong trào xây dựng văn hóa công sở, văn hóa doanh nghiệp và phong trào "Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa" trở thành điểm nhấn quan trọng. Lối sống văn minh trong cưới hỏi, tang ma, tín ngưỡng dần trở thành nếp sống quen thuộc, giúp văn hóa thực sự là hành trang không thể thiếu của mỗi người dân đất mỏ.

Từ nếp sống mới ấy, mỗi địa phương trên địa bàn tỉnh lại phát huy những cách làm sáng tạo, phù hợp với sắc thái và đặc thù riêng. Phường Yên Tử với Di sản văn hóa thế giới - Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc đang trở thành trung tâm du lịch tâm linh lớn trong cả nước; các phường Cẩm Phả, Mông Dương, Quang Hanh... làm sống dậy tinh thần “Kỷ luật và Đồng tâm” của thợ mỏ trong đời sống người dân; phường Hạ Long, Hồng Gai, Bãi Cháy... lan tỏa hình ảnh đô thị du lịch hiện đại, nghĩa tình; đặc khu Cô Tô, Vân Đồn xây dựng đời sống mới nơi đảo ngọc. Những “mảnh ghép” ấy hòa quyện, làm nên bức tranh văn hóa đa sắc màu của Quảng Ninh - vừa gìn giữ truyền thống, vừa sáng tạo để hội nhập.

Song song với việc gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa đặc trưng, các địa phương cũng đồng bộ triển khai học và làm theo Bác trong quản lý, điều hành, nâng cao chất lượng công sở và tinh thần phục vụ nhân dân, tạo sự đồng bộ từ cộng đồng đến bộ máy chính quyền. Phong trào thi đua lao động sáng tạo, sản xuất xanh được các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh triển khai rộng khắp, thể hiện tinh thần nêu gương, góp phần nâng cao hiệu quả sản xuất và trách nhiệm xã hội.

Thực tế cho thấy, việc triển khai Kết luận số 01-KL/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng ban hành ngày 18/5/2012 về tiếp tục đẩy mạnh việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh và Chỉ thị số 05-CT/TW của Bộ Chính trị ngày 15/5/2016 về tiếp tục đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh ở Quảng Ninh đã được cụ thể hóa đến từng địa phương, ngành, lĩnh vực, gắn chặt với nhiệm vụ chính trị của mỗi cơ quan, đơn vị. Trong Đảng, phong cách nêu gương được đề cao, trách nhiệm của cán bộ lãnh đạo ngày càng rõ nét. Trong xã hội, văn hóa công sở, văn hóa doanh nghiệp được củng cố; trong gia đình và cộng đồng, các mô hình “Gia đình văn hóa”, “Khu dân cư văn hóa” được đẩy mạnh, trở thành nền tảng hình thành con người Quảng Ninh giàu bản sắc, nghĩa tình, năng động và sáng tạo.

Từ đô thị sầm uất đến miền núi biên cương, nơi đâu cũng rạng ngời tinh thần học và làm theo Bác, để văn hóa và con người trở thành cội nguồn sức mạnh. Quảng Ninh hôm nay không chỉ giàu đẹp, văn minh, hiện đại mà còn là điểm sáng trong việc bồi đắp, phát huy giá trị văn hóa, con người - trở thành hình mẫu để nhiều địa phương trong cả nước học tập. Việc triển khai hiệu quả Nghị quyết số 17-NQ/TU đã góp phần cụ thể hóa các giá trị cốt lõi về văn hóa và con người, đồng thời là động lực nội sinh để hiện thực hóa 6 trụ cột phát triển của tỉnh: Thiên nhiên tươi đẹp, Văn hóa đặc sắc, Xã hội văn minh, Hành chính minh bạch, Kinh tế phát triển và Nhân dân hạnh phúc. Sáu giá trị ấy vừa là bản sắc, vừa là sức mạnh để Quảng Ninh bứt phá và phát triển toàn diện.

Trong tầm nhìn đến năm 2030, Quảng Ninh hướng tới khẳng định vị thế một trung tâm du lịch, văn hóa quốc tế, nơi “văn hóa là hồn cốt, con người là động lực” - minh chứng sống động cho sức mạnh tư tưởng Hồ Chí Minh trong thời đại mới.