Hải quan Hòn Gai: Chủ động thích ứng trong giai đoạn mới

Hải quan cửa khẩu cảng Hòn Gai thực hiện nhiệm vụ quản lý nhà nước về hải quan trên địa bàn rộng, trải dài với 18 cảng biển hoạt động liên tục 24/7, nhiều khu công nghiệp, kho ngoại quan, địa điểm kiểm tra hàng hóa tại doanh nghiệp và cơ sở sản xuất. Địa bàn đặc thù này khiến công tác quản lý của đơn vị phải linh hoạt, chủ động thích ứng để đảm bảo số thu ngân sách đạt chỉ tiêu được giao.

Trong nhiệm kỳ 2020-2025, Hải quan cửa khẩu cảng Hòn Gai được giao chỉ tiêu thu ngân sách từ 5.000-8.000 tỷ đồng/năm, chiếm hơn 40% tổng thu của toàn Chi cục Hải quan khu vực VIII. Đây là áp lực lớn, nhất là trong bối cảnh đơn vị gặp nhiều khó khăn, như: Nhân lực thiếu, chất lượng chưa đồng đều, lãnh đạo đơn vị có biến động; cơ sở hạ tầng cảng biển chưa phát huy hết tiềm năng, chưa hình thành được tuyến tàu container quốc tế và hệ sinh thái logistics phụ trợ còn yếu. Trong khi đó, doanh nghiệp ngoài tỉnh chiếm trên 70% số lượng doanh nghiệp hoạt động, những doanh nghiệp này lại chịu sức ép từ các địa phương trong việc chuyển nguồn thu về địa phương.

Đặc biệt, giai đoạn 2020-2021, đại dịch Covid-19 làm gián đoạn chuỗi cung ứng, khiến số thu NSNN của đơn vị giảm mạnh. Năm 2021, số thu chỉ đạt trên 4.900 tỷ đồng (giảm 13,6% so với năm 2020). Những năm sau đó, ảnh hưởng của thiên tai, biến động giá cả, chính sách thuế… tiếp tục ảnh hưởng nghiêm trọng đến nguồn thu của đơn vị. Trước tình trạng này, giai đoạn 2020-2025, Hải quan cửa khẩu cảng Hòn Gai xác định hỗ trợ doanh nghiệp là “chìa khóa” để duy trì, mở rộng và khai thác nguồn thu bền vững.

Các đoàn công tác của đơn vị đã tiếp cận doanh nghiệp, nhà đầu tư tại các khu công nghiệp, cả trong và ngoài tỉnh để nắm bắt thông tin, hướng dẫn thủ tục, tháo gỡ hàng trăm lượt khó khăn vướng mắc. Đồng thời, làm việc với những doanh nghiệp thường xuyên khai sai mã số, tên hàng để giảm sai sót, tăng tính tuân thủ. Bà Vũ Thị Chúc, Giám đốc Công ty TNHH MTV MOCHI (phường Cao Xanh) cho biết: Với việc đồng hành, giúp doanh nghiệp nâng cao tính tuân thủ đã góp phần xây dựng niềm tin, tạo sự gắn bó giữa doanh nghiệp với cơ quan hải quan.

Song song với đó, đơn vị cũng hiện đại hóa quy trình nghiệp vụ. Việc ứng dụng CNTT trong tiếp nhận, xử lý tờ khai, kiểm tra giám sát, thu thuế… được đẩy mạnh, vừa tiết kiệm thời gian cho doanh nghiệp, vừa tăng hiệu quả quản lý. Tổ chức bộ máy sắp xếp tinh gọn theo hướng phân công rõ trách nhiệm, lộ trình, theo dõi sát sao tiến độ thực hiện từng nhiệm vụ chuyên môn.

Cách làm trên đã giúp Hải quan cửa khẩu cảng Hòn Gai hoàn thành tốt nhiệm vụ thu NSNN được giao trong nhiệm kỳ 2020-2025. Đơn vị đã làm thủ tục cho 212.320 tờ khai của 940 doanh nghiệp với tổng kim ngạch hàng hóa XNK đạt 42,81 tỷ USD (kim ngạch bằng 199%, số lượng tờ khai tăng 265%, số doanh nghiệp làm thủ tục tăng 43% so với giai đoạn 2015-2019). Số thu NSNN đạt trên 34.887 tỷ đồng (đạt 140% so với chỉ tiêu kế hoạch được giao).

Nhiệm kỳ 2025-2030, Hải quan cửa khẩu cảng Hòn Gai có nhiều cơ hội nhưng không ít thách thức liên quan đến môi trường cạnh tranh thu hút nguồn thu ngày càng gay gắt; các chính sách hội nhập kinh tế quốc tế tiếp tục cắt giảm thuế quan; hạ tầng cảng biển trong vùng vẫn chưa được đầu tư nâng cấp để đáp ứng nhu cầu luồng tuyến quốc tế… Đặc biệt, số thu từ xăng dầu nhập khẩu (nguồn thu lớn nhất, chiếm trên 50% số thu của đơn vị) tiếp tục gặp nhiều khó khăn do các doanh nghiệp đầu mối phải ưu tiên tiêu thụ sản phẩm của 2 nhà máy lọc dầu Nghi Sơn và Dung Quất, trong khi cơ bản không phát sinh hàng hóa mới có số thu lớn để bù đắp.

Bên cạnh đó, Nghị định số 73/2025/NĐ-CP có hiệu lực từ ngày 31/3/2025 sửa đổi, bổ sung mức thuế suất thuế nhập khẩu ưu đãi một số mặt hàng, theo đó thuế suất thuế nhập khẩu ưu đãi mặt hàng ngô hạt và khô dầu đậu tương (đây cũng là một trong những nhóm hàng có số thu chính của đơn vị) giảm về mức thuế 0%, khiến cho số thu thuế của nguyên liệu sản xuất thức ăn chăn nuôi trong quý II/2025 không phát sinh và 6 tháng cuối năm 2025 sẽ không còn.

Ông Vũ Hồng Chung, Đội trưởng Đội Hải quan cửa khẩu cảng Hòn Gai, cho biết: Trước yêu cầu và thách thức mới, đơn vị cũng chủ động nắm bắt, phân tích và dự báo diễn biến có thể ảnh hưởng đến hoạt động XNK của doanh nghiệp, từ đó xây dựng kịch bản điều hành thu phù hợp. Đồng thời, chỉ đạo nâng cao chất lượng công tác hỗ trợ đồng hành cùng doanh nghiệp, tạo thuận lợi tối đa cho hoạt động XNK qua địa bàn trên cơ sở đảm bảo quản lý nhà nước theo quy định; phân tích dữ liệu, dự báo xu hướng, khai thác hiệu quả tiềm năng từ khu vực cảng Hòn Gai - Cái Lân, tận dụng mọi cơ hội để tăng thu hợp pháp. Song song với đó, đơn vị kiến nghị loại bỏ các thủ tục kiểm tra chuyên ngành không cần thiết đối với những mặt hàng ít nguy cơ ảnh hưởng đến an toàn, như: Ắc quy xe điện, thùng nhiên liệu ô tô, vật liệu nội thất xe cơ giới... Các sản phẩm có thể để doanh nghiệp tự chịu trách nhiệm đăng ký và thực hiện kiểm tra sau thông quan, qua đó giảm gánh nặng hành chính và chi phí cho doanh nghiệp, giảm thời gian thông quan, nhanh chóng đưa hàng hoá vào sản xuất, kinh doanh.