Giáo dục kỹ năng phòng chống tai nạn thương tích cho trẻ em

Tai nạn thương tích từ đuối nước, cháy nổ đến tai nạn giao thông... vẫn đang là mối đe dọa nghiêm trọng đến sức khỏe, tính mạng và tương lai của hàng triệu trẻ em trên cả nước. Đây không chỉ là nỗi đau của mỗi gia đình mà còn là vấn đề xã hội cần được quan tâm đúng mức. Phòng chống tai nạn thương tích cho trẻ em vì thế không chỉ là trách nhiệm của riêng ngành y tế, giáo dục hay gia đình, mà cần sự chung tay của toàn xã hội, để từng ngôi nhà, trường học, khu vui chơi… đều trở thành nơi an toàn bảo vệ trẻ thơ.

Chỉ cần tìm kiếm từ khóa “đuối nước” trên internet, có thể thấy rất nhiều kết quả về các vụ việc thương tâm xảy ra ở cả nông thôn, miền núi và thành thị trong cả nước từ dịp đầu mùa hè tới nay. Trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh, thời gian qua cũng ghi nhận một số vụ việc đau lòng. Trong đó, vụ đuối nước thương tâm xảy ra ngày 21/5 tại khu vực đập Hải An (xã Quảng Đức) là lời cảnh báo nhức nhối khi 7 thanh, thiếu niên đi tắm suối thì bất ngờ bị lũ cuốn trôi. Dù người dân đã nhanh chóng ứng cứu, nhưng chỉ cứu được 3 em, còn lại 4 em mãi mãi không trở về.

Quảng Ninh với địa hình ven biển, hệ thống sông, hồ, ao, đầm, suối, khe dày đặc, nên nguy cơ xảy ra đuối nước đối với trẻ em, học sinh luôn ở mức cao, đặc biệt là thời gian mùa hè khi trẻ không phải đến trường. Trong khi tắm ở sông, suối, ao, hồ vẫn là thói quen phổ biến ở nhiều địa phương, đặc biệt là khu vực miền Đông của tỉnh, song không phải nơi nào cũng có biển cảnh báo, điều kiện an toàn hoặc có người hướng dẫn, giám sát.

Đặc biệt, hiện nay khi tình hình thời tiết ngày càng diễn biến bất thường, với các hình thái cực đoan khó lường, nguy cơ tai nạn thương tích càng trở nên phức tạp. Vụ lật tàu du lịch Vịnh Xanh 58 trên Vịnh Hạ Long vừa qua là một ví dụ điển hình, càng đặt ra yêu cầu cấp thiết về nâng cao kỹ năng phòng tránh tai nạn thương tích, đuối nước cũng như các kỹ năng sinh tồn dưới nước.

Nhằm phòng ngừa tai nạn đuối nước, đặc biệt là đối với trẻ em, học sinh, ngày 28/4/2025, UBND tỉnh Quảng Ninh đã ban hành Chỉ thị 04/CT-UBND về “Việc tăng cường quản lý, triển khai thực hiện phòng, chống tai nạn đuối nước cho trẻ em, nhân dân và du khách trên địa bàn tỉnh”. Theo đó, yêu cầu các sở, ngành, đoàn thể, địa phương căn cứ theo chức năng, nhiệm vụ chỉ đạo thực hiện tốt công tác phòng, chống tai nạn đuối nước; rà soát các quy định và việc thực hiện những tiêu chuẩn, tiêu chí an toàn phòng, chống đuối nước, nhất là đối với trẻ em tại gia đình, cộng đồng, trường học, công trình, dự án xây dựng; tổ chức kiểm tra thường xuyên công tác đảm bảo an toàn bãi tắm, bể bơi trên địa bàn chỉ cho phép hoạt động nếu đủ điều kiện an toàn.

Đồng thời, tổng rà soát các địa điểm, vị trí, khu vực có nguy cơ xảy ra tai nạn đuối nước, có biện pháp khắc phục triệt để những tồn tại gây mất an toàn, hạn chế tối đa người dân tiếp cận các khu vực nguy hiểm; thực hiện rà soát, bổ sung biển cấm tắm ở những nơi không được phép tắm, các biển cảnh báo nguy hiểm tại các địa điểm như hố nước, hồ ao, sông ngòi, các khu vực nước sâu, nguy hiểm, công trình chứa nước... có nguy cơ gây tai nạn đuối nước; vận động các hộ gia đình có ao, đầm tự trang bị áo phao, phao cứu sinh, sào cứu đuối để thực hiện ứng cứu tại chỗ khi có tình huống xảy ra…

Bám sát chỉ đạo của tỉnh, nhiều địa phương đã chủ động triển khai các mô hình giáo dục kỹ năng thiết thực về phòng chống tai nạn thương tích nói chung, phòng chống đuối nước nói riêng cho cộng đồng, đặc biệt là trẻ em. Ngay từ đầu hè, phường Cao Xanh đã tổ chức nhiều khóa dạy bơi cho thanh thiếu nhi từ 6 đến 16 tuổi, với gần 30 lớp học mỗi tuần, các em được đăng ký học theo khung giờ linh hoạt. Tại đây, các em không chỉ học bơi mà còn trang bị các kỹ năng sơ cứu, xử lý tình huống khi gặp sự cố dưới nước.

Ông Phạm Ngọc Hải, Phó Chủ tịch UBND phường Cao Xanh, cho biết: Công tác phòng, chống tai nạn thương tích, đặc biệt là tai nạn đuối nước cho trẻ em không thể chỉ dừng lại ở tuyên truyền một chiều hay hành động theo phong trào. Chúng tôi xác định rõ đây là việc làm cần được thực hiện một cách nghiêm túc, có sự phối hợp đồng bộ giữa chính quyền, nhà trường, gia đình và toàn xã hội. Vì vậy, cùng với việc đẩy mạnh tổ chức các lớp dạy bơi cho thanh thiếu nhi, phường đã yêu cầu các hộ dân trên địa bàn ký cam kết quản lý con em trong dịp hè, xây dựng ý thức phòng ngừa chủ động từ mỗi gia đình, nhất là trách nhiệm của phụ huynh trong việc giáo dục, bảo vệ con em.

Cùng với các địa phương, nhằm góp phần thực hiện thành công mục tiêu “ba giảm”, “ba tăng” theo Kế hoạch của Ban Chỉ đạo hoạt động hè cấp tỉnh, đặc biệt là kéo giảm tình trạng tai nạn thương tích, đuối nước xảy ra đối với thanh thiếu nhi trong dịp hè, các cấp bộ Đoàn từ tỉnh tới cơ sở đều đẩy mạnh tổ chức các lớp giáo dục, rèn luyện kỹ năng sống; tập huấn, trang bị cho thiếu nhi kiến thức, kỹ năng phòng chống xâm hại, phòng chống tai nạn thương tích, đuối nước.

Toàn Đoàn đã phối hợp rà soát, lắp đặt 498 biển báo cảnh báo nguy hiểm đuối nước ở những khu vực có nguy cơ đuối nước cao như bờ sông, bãi biển, hồ nước, hoặc các khu vực nước sâu; mở 55 khóa học bơi miễn phí cho 4.493 thiếu nhi trên địa bàn dân cư. Đoàn thanh niên mỗi xã, phường đều thành lập ít nhất 1 đội hình thanh niên tình nguyện, phản ứng nhanh tham gia hỗ trợ công tác xử lý các tình huống tai nạn thương tích, đuối nước trong thanh thiếu nhi. Cùng với đó, phối hợp công an, trạm y tế xã, phường tổ chức thường xuyên các chương trình tuyên truyền, tập huấn kỹ năng phòng chống tai nạn thương tích được lồng ghép trong buổi sinh hoạt hè tại khu dân cư.

Đồng chí Nguyễn Thị Ngọc Thùy, Bí thư Đoàn Thanh niên phường Đông Triều, chia sẻ: Nội dung tuyên truyền, tập huấn được Đoàn Thanh niên phường lựa chọn có trọng tâm, trọng điểm tránh dàn trải. Trong đó, ưu tiên trang bị kiến thức về nguyên nhân chủ yếu gây ra đuối nước, cháy nổ; cách nhận biết các tình huống không an toàn, có thể xảy ra sự cố; kỹ năng xử lý tình huống khi bản thân hoặc người khác gặp nạn trong từng trường hợp cụ thể; thực hành các kỹ thuật sơ cấp cứu cơ bản... Hoạt động tuyên truyền thường xuyên với hình thức trực quan sinh động, xem video mô phỏng tình huống nhằm giúp trẻ dễ tiếp thu, ghi nhớ nhằm tự bảo vệ mình an toàn, hạn chế thấp nhất trường hợp xảy ra tai nạn thương tích.

Cùng với sự vào cuộc quyết liệt của các cấp, ngành và toàn xã hội, vai trò của gia đình, đặc biệt là các bậc phụ huynh, luôn giữ vị trí quan trọng hàng đầu trong công tác phòng, chống tai nạn thương tích cho trẻ em. Chính cha mẹ, người thân là những người gần gũi và có ảnh hưởng trực tiếp đến nhận thức, hành vi của trẻ mỗi ngày.

Do đó, việc trang bị cho phụ huynh kiến thức, kỹ năng phòng tránh tai nạn, kỹ năng sơ cấp cứu cơ bản là hết sức cần thiết, để từ đó có thể thường xuyên nhắc nhở, hướng dẫn, rèn luyện thói quen sống an toàn cho con em ngay từ khi còn nhỏ. Khi được giáo dục đúng cách, trẻ sẽ dần hình thành ý thức quan sát môi trường xung quanh trước khi vui chơi, biết cẩn trọng khi đi lại, khi sử dụng các vật dụng trong nhà, cũng như biết cách ứng phó, xử lý kịp thời khi gặp tình huống nguy hiểm. Những kỹ năng này không chỉ giúp trẻ chủ động phòng ngừa tai nạn thương tích, bảo vệ bản thân mà còn góp phần rèn luyện tính kỷ luật, bản lĩnh và tinh thần trách nhiệm trong cuộc sống hàng ngày.