Vịnh Hạ Long và bài toán hai mươi năm đi tìm lời giải

Vịnh Hạ Long từng được nhắc đến như một danh thắng nổi tiếng từ rất, rất lâu rồi, nhưng phải nói rằng “ánh hào quang” của danh thắng này thực sự tỏa sáng trên trường quốc tế là từ sau ngày UNESCO công nhận đây là Di sản thiên nhiên thế giới, ngày 17-12-1994. Từ ngày đó, thế giới biết đến Vịnh Hạ Long nhiều hơn và danh tiếng của Vịnh Hạ Long cũng theo đó mà được nhân lên, với sự công nhận là Di sản thiên nhiên thế giới lần thứ hai năm 2000, với sự “đắc cử” trong cuộc bình chọn 7 Kỳ quan thiên nhiên mới của thế giới năm 2012…

Nhưng cùng với sự vinh danh trên trường quốc tế, cũng có thể nói, áp lực về bảo vệ cảnh quan môi trường ngày càng trở nên nặng nề hơn đối với Vịnh Hạ Long. Hay nói cách khác, ngày mà Vịnh Hạ Long được công nhận là Di sản thiên nhiên thế giới, “bài toán môi trường” mới thực sự được đặt ra đối với danh thắng này. (Trước đó, vấn đề bảo vệ môi trường Vịnh, cả về quy mô, tính chất, mức độ v.v. dẫu sao vẫn chưa gay gắt, bức xúc như sau khi nó được công nhận là Di sản thế giới…).

Điều đó cũng không có gì là lạ, bởi Vịnh Hạ Long càng nổi tiếng thì nó lại càng “có giá” hơn trong việc thu hút khách tham quan và sự mất cân bằng giữa “bảo tồn” và “phát huy” giá trị Di sản lại càng nghiêm trọng, nặng nề hơn. Vậy nên việc tìm “lời giải” cho “bài toán” này suốt hai mươi năm qua, xét cho cùng, cũng chỉ là nhằm làm sao để tạo được sự cân bằng, làm sao để “bảo tồn” và “phát huy” không “đá nhau”, ngược lại hỗ trợ, tạo điều kiện tương hỗ với nhau. Ban Quản lý Vịnh Hạ Long được thành lập, rồi tiếp đó là những quy định mới về công tác quản lý hoạt động du lịch nói riêng, các hoạt động kinh tế - xã hội nói chung trên Vịnh hoặc liên quan đến môi trường Vịnh v.v. liên tục được bổ sung, thay đổi cho phù hợp điều kiện thực tế mỗi thời kỳ chính là nhằm giải “bài toán” này. Và cũng phải nói rằng không phải không có lúc việc giải “bài toán” chưa đáp ứng được yêu cầu thực tế, thậm chí là còn để lại hậu quả nặng nề…Tuy nhiên, nhìn tổng thể, có thể thấy, với sự quan tâm của tỉnh và của các ngành hữu quan, “đáp số” của “bài toán” đang càng ngày càng rõ ràng hơn, đó là tạo ra sự phát triển du lịch mang tính bền vững, thân thiện với môi trường, hòa nhập với môi trường. Với phương châm này, việc khai thác giá trị của Di sản sẽ không những không làm ảnh hưởng đến công tác bảo tồn mà còn góp phần làm cho nó có tính ổn định, bền vững hơn...

Hai mươi năm đi tìm “lời giải” cho một “bài toán”, đó là cả một  chặng đường dài. Vấn đề đặt ra là trên cơ sở những bài học kinh nghiệm rút ra trong quá trình giải “bài toán” đó suốt hai mươi năm qua, làm sao để tiếp tục hoàn thiện, tìm ra “đáp số tối ưu” mang tính lâu dài; bởi với Vịnh Hạ Long, báu vật mà thiên nhiên đã ban tặng, “bài toán” này không  phải chỉ đặt ra cho hiện tại mà là cho muôn đời sau! Đây chính là vấn đề đáng quan tâm nhất trong mọi sự ứng xử với Vịnh Hạ Long!

Trung Luận