Hoành Mô khai thác tối đa các lợi thế cho sự phát triển bền vững

Với quyết tâm chính trị cao và tầm nhìn chiến lược, xã Hoành Mô xác định rõ việc tập trung khai thác tối đa lợi thế biên mậu, du lịch biên giới, văn hóa, bản sắc văn hóa của cộng đồng các dân tộc và chuyển đổi số để đưa địa phương phát triển nhanh, toàn diện, bền vững.

Xã Hoành Mô mới trên cơ sở sáp nhập xã Hoành Mô và Đồng Văn trước đây có diện tích 137,91km², dân số gần 9.000 người, trong đó hơn 94% là đồng bào DTTS. Trên địa bàn xã, khu vực 13/22 thôn, bản nằm dọc tuyến biên giới Việt - Trung dài hơn 30km đã được quy hoạch trở thành trung tâm đô thị kinh tế cửa khẩu của tỉnh. Từ nền tảng đó, Hoành Mô đang đứng trước những cơ hội lớn để bứt phá, phát triển toàn diện trên nhiều lĩnh vực gắn với gìn giữ bản sắc văn hóa dân tộc, hình thành các mô hình tăng trưởng bền vững, mang dấu ấn riêng.

Không chỉ chú trọng phát triển thương mại biên giới, xã Hoành Mô còn phát huy thế mạnh về cảnh quan thiên nhiên tươi đẹp, hệ thống đường biên, cột mốc thiêng liêng, hùng vĩ và bản sắc văn hóa đặc sắc để phát triển du lịch với các sản phẩm đặc trưng. Theo đó, xã tập trung phát triển loại hình du lịch trải nghiệm, du lịch cộng đồng gắn với các bản, làng DTTS, lễ hội truyền thống, văn hóa ẩm thực và cảnh quan thiên nhiên nguyên sơ mang đậm bản sắc vùng biên.

Cụ thể, khu vực trung tâm xã được quy hoạch phát triển dịch vụ thương mại gắn với KKT cửa khẩu Hoành Mô. Phía Đông được đẩy mạnh phát triển loại hình du lịch sinh thái khai thác cảnh quan thiên nhiên với các hoạt động tham quan trải nghiệm vườn hoa Cao Sơn, thác Khe Vằn, thác Sông Moóc, núi Cao Ba Lanh, núi Cao Ly, đi bộ xuyên rừng... Phía Tây phát triển du lịch biên giới, tham quan, trải nghiệm “thiên đường cỏ lau”, “sống lưng khủng long”, hệ thống đường biên, cột mốc thiêng liêng của Tổ quốc.

Trong 5 năm qua, địa phương đã tổ chức 11 giải thể thao và 10 hội diễn văn nghệ; cử 21 đoàn tham gia hội thi, hội diễn. Thành lập mới 16 CLB văn nghệ, 3 CLB thể thao, 14/22 thôn có CLB văn nghệ, góp phần nâng cao đời sống văn hoá tinh thần, phát huy giá trị văn hoá truyền thống cộng đồng dân tộc; các hoạt động mê tín dị đoan, tập tục lạc hậu dần được xoá bỏ. Phong trào "Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hoá" có sự chuyển biến tích cực, tỷ lệ hộ gia đình văn hoá đạt 94,97%/năm (đạt 118,7% chỉ tiêu nghị quyết đặt ra); 100% thôn, bản đạt văn hóa. Lượng du khách đến địa bàn ước đạt 28.000 lượt, doanh thu ước đạt 16,5 tỷ đồng. Hiện trên địa bàn xã có 13 nhà nghỉ và 5 homestay, có 32 hộ kinh doanh nhà hàng.

Nhằm khai thác hiệu quả di sản văn hóa của cộng đồng các dân tộc cho phát triển du lịch, xã tiếp nhận triển khai đề án “Bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa người Dao gắn với phát triển du lịch cộng đồng tại bản Sông Moóc giai đoạn 2022-2025, định hướng đến năm 2030”. Duy trì tổ chức tốt ngày hội “Kiêng gió” - một trong những hoạt động văn hóa tinh thần độc đáo của đồng bào dân tộc Dao Thanh Phán trên địa bàn xã đã được gìn giữ qua nhiều thế hệ.

Theo lời kể của các cụ cao tuổi, vào ngày "Kiêng gió", người Dao lặng lẽ rời nhà từ sớm, để khi Thần Gió vào nhà sẽ mang đi những rủi ro, phiền muộn của năm cũ và đem đến những điều tốt lành, sự ấm no, sung túc. Người Dao tin rằng trong ngày 4/4 (âm lịch), dù có làm bất cứ điều gì cũng không thuận lợi. Họ tạm gác lại mọi công việc, thả trâu lên rừng, cả bản rủ nhau "mì sèng phẩy hêy dảo" (đi chơi chợ mùng 4 tháng tư). Đặc biệt, năm 2025 "Tục kiêng gió của người Dao" đã được Bộ VH-TT&DL đưa vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

Hoành Mô đang tiếp tục triển khai có hiệu quả Nghị quyết số 17-NQ/TU ngày 30/10/2023 của Tỉnh ủy về xây dựng và phát huy giá trị văn hóa, sức mạnh con người Quảng Ninh trở thành nguồn lực nội sinh, động lực cho phát triển nhanh, bền vững. Đẩy mạnh thực hiện phong trào "Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hoá". Tăng cường ứng dụng KHCN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số để bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa, phát triển du lịch sinh thái, gắn với cảnh quan thiên nhiên miền núi, biên giới.

Đẩy mạnh số hóa các giá trị văn hóa truyền thống, lễ hội, phong tục tập quán đặc sắc, như: Ngày hội “Kiêng gió”, hát then, hát pả dung, kiến trúc nhà truyền thống các dân tộc trên địa bàn... gắn với xây dựng hệ thống dữ liệu số, hình ảnh, video, tài liệu để phục vụ công tác bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa. Tập trung ứng dụng công nghệ số để quảng bá tiềm năng du lịch sinh thái, cảnh quan thiên nhiên đặc trưng của địa phương.

Tiếp tục quan tâm đầu tư, phát triển và quản lý hiệu quả các thiết chế văn hóa, văn nghệ, thể thao. Nghiên cứu xây dựng 1-2 bản văn hóa đặc trưng của cộng đồng các dân tộc trên địa bàn phục vụ công tác bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa gắn với phát triển du lịch, tạo sinh kế bền vững. Xây dựng và triển khai đề án Bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa các dân tộc xã Hoành Mô gắn với xây dựng các sản phẩm du lịch đặc sắc giai đoạn 2025-2030.