Triển khai chính quyền địa phương hai cấp, cần tăng cường sử dụng AI

Khi triển khai chính quyền địa phương hai cấp, khối lượng công việc chuyển về cấp xã nhiều hơn. Việc sử dụng AI sẽ giúp giảm tải công việc cho cán bộ cấp xã, tăng hiệu quả quản lý.

Ngày 2/6, Bộ KH&CN đã tổ chức Hội nghị trực tiếp và trực tuyến giao ban quản lý nhà nước quý II/2025 với các Sở KH&CN trên cả nước. Hội nghị do Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng chủ trì.

Chỉ đạo nóng về các khoảng trống hướng dẫn chính sách

Tại hội nghị, bà Hoàng Thị Phương Lựu, Chánh Văn phòng Bộ KH&CN đã báo cáo tóm lược về kết quả hoạt động của Bộ trong quý II.

Trong quý, Bộ KH&CN đã thành lập Tổ soạn thảo khẩn trương hoàn thiện dự thảo 16 Nghị định hướng dẫn thi hành 5 Luật ngay trong tháng 6 để sẵn sàng trình Chính phủ ngay khi có yêu cầu. Đó là các dự án Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo; Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tiêu chuẩn và Quy chuẩn kỹ thuật; Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa; dự án Luật Năng lượng nguyên tử (sửa đổi) và dự án Luật Công nghiệp công nghệ số.

Nhiều văn bản chính sách quan trọng được Bộ hoàn thành dự thảo trình Thủ tướng Chính phủ như Danh mục công nghệ chiến lược và sản phẩm công nghệ chiến lược, Nghị định về thành lập hoặc tham gia thành lập doanh nghiệp, tham gia góp vốn vào doanh nghiệp để thương mại hóa kết quả nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ; thành lập Sàn giao dịch khoa học và công nghệ; sửa đổi Chương trình hành động chuyển đổi AI quốc gia…

Việc đăng ký bổ sung nhiệm vụ khoa học và công nghệ cấp Bộ năm 2025 và đề xuất kế hoạch 2026 ưu tiên nội dung công nghệ chiến lược như các lĩnh vực năng lượng nguyên tử (trọng tâm là nghiên cứu về điện hạt nhân), bán dẫn, công nghệ lượng tử, robot và tự động hóa, công nghệ sinh học; công nghệ số ưu tiên công nghệ AI; IoT, Dữ liệu lớn, chuỗi khối, thực tế ảo và thực tế tăng cường… Sản phẩm nghiên cứu có thể là phương pháp, tiêu chuẩn, phần mềm, nền tảng số dùng chung, quy trình, dây chuyền công nghệ... theo đúng tinh thần của Nghị quyết 57.

Tuy nhiên, vẫn tồn tại một số khoảng trống ban hành chính sách được các Sở KH&CN phản ánh.

Cụ thể, các Sở KH&CN tỉnh Lâm Đồng, Phú Thọ, Hải Dương, Hà Nội, Hà Tĩnh kiến nghị sớm ban hành Thông tư hướng dẫn về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Sở KH&CN sau khi có những thay đổi về cơ cấu tổ chức bộ máy ở trung ương và địa phương. Sở KH&CN Quảng Bình đề nghị có hướng dẫn về quy trình thủ tục giao trực tiếp nhiệm vụ khoa học và công nghệ cấp tỉnh, cấp cơ sở sử dụng vốn ngân sách nhà nước.

Nhiều Sở khác kiến nghị về vấn đề ban hành danh mục nền tảng số quốc gia tích hợp, chỉ tiêu năng suất nhân tố tổng hợp (TFP), phương pháp tính tỷ lệ doanh nghiệp ứng dụng kết quả nghiên cứu của viện, trường trong sản xuất kinh doanh; tiêu chí đánh giá các tổ chức nghiên cứu khoa học…

Trước tâm tư của các Sở, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng nghiêm khắc chấn chỉnh công tác xây dựng văn bản quy phạm pháp luật mà các đơn vị thuộc Bộ đang chịu trách nhiệm soạn thảo, đồng thời, ra “tối hậu thư” về thời hạn hoàn thành.

Bộ trưởng cho biết, trong cuộc gặp Thủ tướng, doanh nghiệp chỉ đề nghị Thủ tướng chỉ đạo các bộ ngành và các địa phương khi ban hành văn bản quy phạm pháp luật thì cần đơn nghĩa, rõ ràng, cụ thể và không bao giờ dùng các từ chung chung.

“Ví dụ như 'ưu tiên kinh tế tư nhân' vì từ này ai hiểu thế nào cũng được, 1/1000 cũng là ưu tiên trong khi tỷ lệ này không có ý nghĩa gì nhiều. Khi soạn thảo văn bản, các từ đa nghĩa, chung chung phải bỏ đi”, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng yêu cầu.

“Từ nay trở đi, đối với các văn bản chính sách mà Trung ương đã ký ban hành, trong vòng 1 tháng, Bộ phải có văn bản hướng dẫn cho các địa phương thực hiện”, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng nêu nguyên tắc.

Tăng cường sử dụng AI, giảm tải công việc cán bộ cấp xã

Đặc biệt, vấn đề ứng dụng công nghệ, sử dụng công cụ AI trong công tác quản lý, điều hành, thực thi chính sách được Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng tiếp tục lưu ý, nhấn mạnh.

Theo Bộ trưởng, chủ trương của Nhà nước là "hậu kiểm" nhiều hơn để đất nước phát triển. Do đó, các hoạt động phải đưa lên môi trường số. Trong bối cảnh triển khai chính quyền hai cấp, có những công việc sẽ được đưa lên cấp tỉnh để tập trung, có những việc đưa về cấp xã để triển khai và có những việc sẽ xã hội hóa. Do vậy, các Sở KH&CN cần có hướng dẫn, cung cấp các công cụ số để giảm bớt khối lượng việc của cán bộ ở cấp xã.

Ông phân tích, khi dùng công nghệ AI thì công việc của cán bộ cấp xã sẽ dễ hơn và đỡ vất vả. Ví dụ trước đây, mất ít nhất 6 tháng xây dựng một nghị định thì giờ, có khi chỉ cần 1 tuần khi có sự hỗ trợ của AI. Hiện, Bộ KH&CN đã ban hành hướng dẫn sử dụng AI trong cơ quan nhà nước.

Đáng chú ý, trong bối cảnh sáp nhập đơn vị hành chính ở nhiều địa phương, ông đề nghị lãnh đạo các Sở KH&CN quan tâm giải quyết tâm tư nguyện vọng của các cán bộ.

Ông cũng lưu ý các Sở KH&CN phải nắm vững tư tưởng, định hướng phát triển ngành, các điểm đổi mới trong các dự luật mà trực tiếp Bộ trưởng đã có bài viết chia sẻ trên các kênh báo chí truyền thông.

Bộ trưởng nhấn mạnh các Sở KH&CN, đơn vị trong ngành phải chú ý đến kết quả cuối cùng của công việc là tạo ra doanh thu, số liệu tăng trưởng. Đây cũng là kết quả để đánh giá cán bộ, thay vì kết quả trung gian.