Để Vân Đồn sớm trở thành “ngọn hải đăng” kinh tế biển

Mới đây, Vân Đồn được Trung ương xác định là một trong 13 đặc khu. Trước đó, địa phương cũng đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt là khu kinh tế ven biển của cả nước, nhưng chính vì không có những cơ chế, chính sách đặc thù riêng để thu hút đầu tư nên vẫn chưa thể phát triển so với những tiềm năng, lợi thế. Bởi vậy, vấn đề hiện nay cần đặt ra là phải có một cơ chế đặc thù cho Vân Đồn thực sự cất cánh, trở thành “ngọn hải đăng” kinh tế biển của Việt Nam.

Tại Nghị quyết số 60-NQ/TW ngày 12/4/2025 Hội nghị lần thứ 11 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII và Quyết định số 759/QĐ-TTg ngày 14/4/2025 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính các cấp và xây dựng mô hình tổ chức chính quyền địa phương hai cấp, trong đó xác định Vân Đồn là một trong 13 đặc khu kinh tế trên cả nước.

Trước đây, Vân Đồn cũng đã từng được Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Quốc hội, Chính phủ và các bộ, ngành liên quan cho ý kiến, xem xét phê duyệt là một trong những đặc khu kinh tế đặc biệt trong cả nước. Tuy nhiên vì nhiều yếu tố khách quan nên đề án chưa được thông qua. Đấy là thời điểm của những năm về trước, còn hiện tại, thời cơ đã chín muồi, Đảng đã chỉ đạo, Chính phủ đã thống nhất, Quốc hội đã ủng hộ, nhân dân đã đồng tình, rất cần sớm phê duyệt, thành lập Đặc khu kinh tế Vân Đồn, mà ở đó phải có những cơ chế, chính sách đặc thù, nổi trội phù hợp với điều kiện thực tế địa phương và bối cảnh nền kinh tế số, hòa nhập kinh tế quốc tế.  

Theo PGS.TS Bùi Đình Thiên, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam, các cơ chế, chính sách được đề xuất cho Đặc khu kinh tế Vân Đồn không chỉ mang tính tiên phong mà còn nhằm khai thác tối đa tiềm năng và thế mạnh độc đáo của Vân Đồn. Trọng tâm là phát triển các lĩnh vực mũi nhọn như thương mại, dịch vụ, du lịch nghỉ dưỡng cao cấp gắn với biển đảo, dịch vụ logistics và đặc biệt là khu dịch vụ du lịch phức hợp cao cấp tích hợp casino - một mô hình đã chứng minh thành công ở nhiều quốc gia phát triển. Bên cạnh đó, các chính sách đặc thù còn hướng tới giải quyết triệt để những điểm nghẽn hiện hữu, từ thủ tục hành chính phức tạp, hạn chế về phân cấp thẩm quyền, đến các rào cản trong thu hút đầu tư chiến lược; tăng cường, phân cấp, ủy quyền cho người đứng đầu đặc khu, từ đó tạo điều kiện để chính quyền đặc khu chủ động, sáng tạo trong việc xây dựng môi trường kinh doanh thông thoáng, minh bạch và cạnh tranh.

Theo một tờ trình mới đây của Bộ Tài chính trình Ban Thường vụ Đảng ủy Chính phủ về xây dựng thí điểm cơ chế, chính sách đặc thù phát triển Đặc khu kinh tế Vân Đồn: Vân Đồn có vị trí địa kinh tế - chính trị chiến lược, nằm trong khu vực hợp tác “Hai hành lang - một vành đai” kinh tế Việt Nam - Trung Quốc, hợp tác liên vùng Vịnh Bắc Bộ mở rộng, cầu nối ASEAN - Trung Quốc, hành lang kinh tế Nam Ninh - Singapore, trong Vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ và tam giác tăng trưởng Hà Nội - Hải Phòng - Quảng Ninh. Vân Đồn không chỉ nổi bật về vị trí địa lý, mà còn là quần đảo lớn nhất miền Bắc, nằm trong quần thể Di sản - Kỳ quan thiên nhiên thế giới Vịnh Hạ Long - Vịnh Bái Tử Long, với hệ sinh thái đa dạng, nhiều bãi biển hoang sơ…

Từ những điều kiện thuận lợi như vậy, Bộ Tài chính đã mạnh dạn đề xuất Ban Thường vụ Đảng ủy Chính phủ báo cáo Bộ Chính trị cho chủ trương, đề nghị Quốc hội xem xét, ban hành nghị quyết về thí điểm cơ chế, chính sách đặc thù phát triển Đặc khu kinh tế Vân Đồn. Theo đó, sẽ có 10 nhóm cơ chế, chính sách với 23 chính sách cụ thể được Bộ Tài chính đề xuất, nổi bật: Thu hút nhà đầu tư chiến lược; thành lập khu thương mại tự do; quản lý đất đai; phát triển kinh tế biển; quy định về thị thực và quá cảnh; thu hút và phát triển nguồn nhân lực; thu hút nguồn lực trong tỉnh; tổ chức chính quyền đặc khu.

Việc triển khai các cơ chế, chính sách đặc thù này không chỉ là yêu cầu cấp thiết để Vân Đồn phát huy vai trò động lực kinh tế của tỉnh Quảng Ninh mà còn góp phần khẳng định vị thế của Việt Nam trên bản đồ kinh tế toàn cầu. Đặc khu kinh tế Vân Đồn được kỳ vọng sẽ trở thành “ngọn hải đăng” kinh tế biển, nơi hội tụ các giá trị văn hóa, công nghệ và thương mại; đồng thời là cầu nối chiến lược trong giao thương quốc tế. Để đạt được mục tiêu này, các cơ chế, chính sách cần được xây dựng một cách đồng bộ, linh hoạt, phù hợp với bối cảnh hội nhập kinh tế sâu rộng và đảm bảo tính khả thi, minh bạch, đáp ứng các yêu cầu về QP-AN và ổn định xã hội.

Ông Phạm Xuân Đài, Trưởng Ban Quản lý KKT tỉnh, cho rằng: Các chính sách ưu đãi vượt trội, từ miễn giảm thuế thu nhập doanh nghiệp, ưu đãi thuê đất dài hạn, đến thiết lập khu phi thuế quan, cùng với cơ chế quản lý tinh gọn, sẽ tạo điều kiện để Vân Đồn thu hút các dự án đầu tư chiến lược trong các lĩnh vực công nghệ cao, du lịch cao cấp, cảng biển và thương mại quốc tế.

Đề án thí điểm cơ chế, chính sách đặc thù phát triển Đặc khu kinh tế Vân Đồn do đó không chỉ là một kế hoạch phát triển ở tầm địa phương mà còn là khát vọng vươn xa của Việt Nam, để hướng tới trở thành khu kinh tế biển đa ngành, kết hợp công nghiệp giải trí, casino, du lịch cao cấp và dịch vụ tổng hợp, logistics; đồng thời là cửa ngõ giao thương quốc tế với những sản phẩm cạnh tranh toàn cầu.