Trầm cảm, lo âu có thể được phát hiện qua… tai nghe thông minh?

Từ phòng nghiên cứu ở Mỹ đến dự án thử nghiệm của các công ty công nghệ, những chiếc tai nghe thông minh đang học cách nhận biết trầm cảm và lo âu thông qua cảm biến sinh học và trí tuệ nhân tạo.

Tai nghe là thiết bị quen thuộc được nhiều người đeo hàng giờ mỗi ngày, từ lúc làm việc đến khi di chuyển hay thư giãn. Nhưng giờ đây chúng không chỉ còn để nghe nhạc, mà đang dần trở thành công cụ theo dõi tâm trạng.

Tai nghe không chỉ để... nghe

Tai nghe thông minh đang dần vượt khỏi vai trò truyền thống để trở thành công cụ theo dõi trạng thái tinh thần. Từ phòng thí nghiệm đến nguyên mẫu thử nghiệm, chúng được tích hợp cảm biến sinh học để ghi nhận tín hiệu liên quan đến cảm xúc người đeo.

Một ví dụ là mẫu thiết bị đeo tai do nhóm nghiên cứu tại Đại học Cornell phát triển, có khả năng theo dõi chuyển động cơ mặt bằng cách phát sóng âm phản hồi qua da. Dù chưa trực tiếp đo được mức độ căng thẳng, nhưng thiết bị cho thấy có thể theo dõi các tín hiệu liên quan đến trạng thái tinh thần thông qua biểu cảm gương mặt như mỉm cười hay cau mày.

Khi tai nghe trở thành thiết bị y tế cá nhân

Không chỉ dừng lại ở khả năng nhận biết cảm xúc, tai nghe thông minh đang tiến gần hơn đến vai trò của một thiết bị hỗ trợ y tế cá nhân. Thay vì chỉ đo nhịp tim hay sóng não riêng lẻ, một số dự án phát triển đang hướng đến việc tích hợp nhiều cảm biến sinh học nhằm phân tích trạng thái tinh thần một cách liên tục và toàn diện hơn.

Các hãng như Apple và Bose đều từng đăng ký bằng sáng chế liên quan đến tai nghe tích hợp cảm biến sinh học, cho thấy cả hai đang thử nghiệm thiết bị có khả năng đo nhịp tim, nhiệt độ da và chuyển động đầu.

Những cảm biến này thường được đặt ở phần tiếp xúc với tai, giúp ghi nhận các chỉ số liên quan đến cảm xúc hoặc dấu hiệu căng thẳng. Tuy chưa được thương mại hóa, các mẫu thử nghiệm này cho thấy xu hướng biến tai nghe thành công cụ chăm sóc sức khỏe cá nhân ngày càng rõ nét.

Ở khía cạnh nghiên cứu, một loại tai nghe do Công ty Neurable phát triển đã cho thấy khả năng nhận biết mức độ tập trung của người đeo thông qua sóng não, nhờ vào các điểm tiếp xúc gần vành tai. Thiết bị hoạt động hoàn toàn tự động và có thể đưa ra phản hồi khi phát hiện dấu hiệu xao nhãng, mở ra tiềm năng theo dõi trạng thái tinh thần ngay trong quá trình sử dụng tai nghe thường ngày.

Một nghiên cứu khác, được công bố trên hệ thống arXiv đầu năm 2024, giới thiệu thiết bị đeo tai tích hợp cảm biến quang học để phát hiện căng thẳng. Trong mô hình thử nghiệm với 14 người tham gia, hệ thống phân loại stress đạt độ chính xác 91% và hoạt động ổn định. Tuy chỉ mới ở giai đoạn đầu, kết quả này mở ra triển vọng sử dụng tai nghe như một công cụ hỗ trợ phát hiện sớm bất ổn cảm xúc thông qua tín hiệu sinh học.

Nếu được phổ biến rộng rãi, những nghiên cứu như trên có thể giúp chiếc tai nghe thông thường trở thành công cụ theo dõi tinh thần mỗi ngày, đặc biệt phù hợp với người trẻ vốn thường xuyên sử dụng tai nghe trong học tập, làm việc và giải trí.

Hữu ích nhưng cần giới hạn

Dù tiềm năng lớn, các thiết bị theo dõi cảm xúc qua tai nghe vẫn cần được nhìn nhận như công cụ hỗ trợ, không thể thay thế đánh giá chuyên môn. Thiết bị có thể gợi ý tín hiệu bất thường, nhưng việc chẩn đoán và điều trị cần được thực hiện bởi bác sĩ có chuyên môn trong môi trường y tế chính thức.

Bên cạnh đó, việc thu thập dữ liệu sinh học như nhịp tim, sóng não hay phản ứng cảm xúc cũng đặt ra bài toán về quyền riêng tư. Các công ty phát triển thiết bị sẽ phải chứng minh khả năng bảo mật thông tin cá nhân, cũng như minh bạch về cách họ lưu trữ và sử dụng dữ liệu sinh học nhạy cảm của người dùng.

Trong tương lai không xa, tai nghe có thể sẽ không chỉ là phụ kiện âm thanh mà còn là 'người đồng hành thầm lặng' cho sức khỏe tinh thần mỗi ngày.