Trái cây Việt ra sao khi Trung Quốc tăng nhập khẩu của nước khác?

Việc Campuchia liên tiếp ký các thỏa thuận thương mại lớn và được Trung Quốc cấp phép xuất khẩu sầu riêng tươi, xoài khô đang đặt ra thách thức không nhỏ cho Việt Nam.

Theo Khmertimeskh, đầu tháng 6, tại thành phố Bắc Hải (Khu tự trị dân tộc Choang Quảng Tây, Trung Quốc), Campuchia và Trung Quốc đã ký kết các thỏa thuận hợp tác thương mại lớn về nông sản, trong đó đáng chú ý là hai bản ghi nhớ về xuất khẩu 20.000 tấn xoài khô và 15.000 tấn sầu riêng tươi của Campuchia sang Trung Quốc, giai đoạn 2025-2027.

Trái cây Campuchia tiến vào thị trường Trung Quốc

Riêng với xoài khô, phía Trung Quốc cam kết sẽ nhập khẩu khoảng 3.000 tấn trong năm nay. Đây là một phần trong chiến lược dài hạn nhằm mở rộng hành lang thương mại nông nghiệp giữa hai quốc gia.

Động thái này diễn ra chỉ chưa đầy hai tháng sau khi Campuchia và Trung Quốc ký nghị định thư về kiểm dịch thực vật cho mặt hàng sầu riêng tươi (ngày 17/4), chính thức mở đường cho loại trái cây nhiệt đới được ưa chuộng này gia nhập "đường đua" tại thị trường Trung Quốc - nơi tiêu thụ tới hơn 85% tổng sản lượng sầu riêng toàn cầu.

Cuối tháng 4, lô hàng sầu riêng tươi đầu tiên của Campuchia cũng đã được xuất khẩu sang Trung Quốc.

Không chỉ dừng ở các văn bản, phía Trung Quốc đang tích cực đầu tư vào ngành trái cây Campuchia. Tại tỉnh Battambang, Tập đoàn Zhengzhou Chen của Trung Quốc đã hợp tác với doanh nghiệp địa phương triển khai một đồn điền sầu riêng quy mô 165 ha, đang trong giai đoạn xây dựng cơ sở hạ tầng.

Với sự gia nhập nhanh chóng của Campuchia vào sân chơi trái cây Trung Quốc, danh sách các loại trái cây được phép xuất khẩu trực tiếp từ nước này sang Trung Quốc đã nâng lên 5 mặt hàng gồm: Chuối, xoài, nhãn, dừa và sầu riêng. Các cuộc đàm phán về dứa và mít cũng đang được tiến hành.

Thị phần trái cây Việt Nam chịu sức ép

Việc Campuchia gia tăng hiện diện ở thị trường Trung Quốc khiến Việt Nam - quốc gia xuất khẩu nông sản hàng đầu sang Trung Quốc - đối mặt với sự cạnh tranh trực tiếp, đặc biệt ở hai nhóm sản phẩm chủ lực là xoài và sầu riêng.

Xuất khẩu xoài tươi của Việt Nam quý I đạt 88,5 triệu USD, bên cạnh đó, các sản phẩm xoài chế biến cũng thu về 29,3 triệu USD.

Trong đó, Việt Nam chiếm tới 97% tổng kim ngạch xoài nhập khẩu của Trung Quốc, tương đương gần 29 triệu USD, vượt xa các đối thủ như Thái Lan, Peru, Australia, Philippines và cả Campuchia. Mức giá xoài Việt hiện dao động khoảng 700 USD/tấn - ngang Campuchia và thấp hơn rất nhiều so với các nước khác (6.000-11.000 USD/tấn).

Đối với mặt hàng sầu riêng, Việt Nam hiện là nhà cung cấp lớn thứ hai cho Trung Quốc sau Thái Lan. Trong 4 tháng đầu năm, Việt Nam đã xuất khẩu khoảng 35.000 tấn sầu riêng sang Trung Quốc.

Riêng tháng 4, Trung Quốc đã chi tới 345 triệu USD để nhập khẩu hơn 61.000 tấn sầu riêng từ nhiều quốc gia - tăng 270% so với tháng trước, theo Produce Report.

Trung Quốc được đánh giá là thị trường lớn và giàu tiềm năng cho xuất khẩu trái cây. Trong bối cảnh Campuchia đang dần chen chân vào sân chơi này, đã tạo thêm áp lực cạnh tranh về sản lượng, chất lượng và cả thị phần với Việt Nam.

Ông Đặng Phúc Nguyên - Tổng thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam - cho biết: Yếu tố then chốt giúp trái cây Việt chiếm lợi thế tại thị trường Trung Quốc là giá cả cạnh tranh, chi phí logistics thấp, lợi thế địa lý gần kề và mùa vụ kéo dài.

Tuy nhiên, việc Trung Quốc liên tục mở cửa thị trường cho trái cây Campuchia đi kèm với đầu tư trực tiếp từ các doanh nghiệp nhập khẩu cho thấy nước này đang đẩy mạnh đa dạng hóa nguồn cung và giảm dần sự phụ thuộc vào một vài thị trường lớn như Việt Nam hay Thái Lan.

Việt Nam cần phải tăng tốc đầu tư vào chuỗi giá trị, nâng cao tiêu chuẩn vùng trồng, và đa dạng hóa thị trường nếu không muốn bị đánh bật khỏi thị trường chủ lực. Trong bối cảnh Campuchia không ngừng mở rộng mặt hàng được phép xuất khẩu và nhận được nhiều ưu ái chính sách từ Trung Quốc, Việt Nam cần một chiến lược bài bản hơn để giữ vững thị phần của mình.