Thuế chứng khoán: Cần cân nhắc để không làm nản lòng nhà đầu tư

Để chứng khoán là kênh dẫn vốn hiệu quả của nền kinh tế, chính sách thuế cần được thiết kế theo tinh thần cải cách thực chất, phù hợp năng lực thực thi, củng cố nội lực cho phát triển bền vững.

Đề xuất thu thuế ngay với cổ phiếu thưởng, cổ tức bằng cổ phiếu, theo các chuyên gia, cần được cơ quan soạn thảo xem xét lại.

Không thể thu thuế theo tư duy "đánh nhanh thắng nhanh"

Trao đổi Tuổi Trẻ Online, ông Nguyễn An Huy, cố vấn tài chính cấp cao tại FIDT, cho rằng khi Chính phủ vẫn đang nỗ lực thu hút dòng vốn cá nhân vào chứng khoán, một thị trường mà tỉ lệ người dân tham gia vẫn còn thấp so với kênh bất động sản, thì việc đánh thuế ngay khi nhận cổ phiếu thưởng có thể tạo ra tâm lý e ngại.

Do vậy đề xuất thu thuế ngay với cổ phiếu thưởng, cổ tức bằng cổ phiếu, theo ông Huy, cần được cơ quan soạn thảo xem xét lại.

Ngoài ra, dù chính sách thuế chứng khoán hiện hành của Việt Nam tiệm cận thông lệ quốc tế, nhưng khi so sánh nội bộ giữa các loại tài sản trong nước, đặc biệt là so với bất động sản, thì sự bất cập trở nên rõ rệt.

Một ví dụ điển hình được ông Huy nhắc đến cho sự chênh lệch này là thuế thừa kế. Theo quy định hiện tại, tài sản bất động sản thừa kế giữa các thành viên gia đình trực hệ được miễn hoàn toàn thuế thu nhập cá nhân, trong khi cổ phiếu thừa kế lại phải chịu mức thuế 10%.

"Trong khi cả hai đều là tài sản tích sản được từ cha mẹ, cùng bản chất là tài sản tư nhân được truyền lại cho thế hệ sau", ông Huy băn khoăn.

Chuyên gia FIDT nhấn mạnh nếu mục tiêu là xây dựng thị trường vốn mạnh, nơi người dân có thể đầu tư bền vững thay vì chỉ đổ tiền vào đất, thì chính sách thuế cũng cần công bằng về bản chất, nhất quán về nguyên lý, và hướng đến việc nuôi dưỡng niềm tin, chứ không chỉ tối ưu thu ngân sách trước mắt.

Chính sách thuế chưa cần ưu đãi, công bằng là được

Khi dòng vốn ngày càng linh hoạt và có xu hướng tìm đến những thị trường sở hữu môi trường đầu tư thuận lợi hơn, một chính sách thuế thiếu tính cạnh tranh có nguy cơ làm suy giảm sức hút của thị trường Việt Nam đối với nhà đầu tư, cả trong nước lẫn nước ngoài.

Tại Singapore, trung tâm tài chính hàng đầu khu vực, quốc gia này nổi tiếng vì không áp dụng thuế lãi vốn đối với các giao dịch chứng khoán, bất kể quy mô đầu tư.

Nếu một cá nhân hay tổ chức mua cổ phiếu và bán ra có lãi, phần lợi nhuận đó thông thường không bị đánh thuế lãi vốn.

Đồng thời, quốc đảo này cũng đã bãi bỏ hoàn toàn thuế thừa kế từ năm 2008, góp phần làm cho thị trường chứng khoán trở thành kênh tích sản và truyền thừa tài sản hấp dẫn hơn.

Đáng chú ý, vừa ưu tiên nhà đầu tư phát triển tích sản qua thị trường tài chính chứng khoán, Singapore vừa đánh thuế cao với lợi nhuận từ đầu cơ bất động sản ngắn hạn.

Với Việt Nam, chuyên gia tài chính Nguyễn An Huy cho rằng hiện tại cũng chưa cần có một cơ chế quá ưu đãi với thị trường chứng khoán, chỉ cần tương đối công bằng khi so với bất động sản là hợp lý.

Đơn cử với cải cách đánh thuế thu nhập từ chuyển nhượng chứng khoán dự thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân (thay thế), ông Huy đề xuất cho phép nhà đầu tư chọn giữa cách tính 0,1% trên giá trị bán hoặc 20% trên phần lãi ròng, như trước đây.

Cơ chế này phù hợp với mức độ phát triển của thị trường Việt Nam. Phân tích rõ lý do, ông Huy cho rằng yếu tố thuế chỉ là một phần trong hệ sinh thái cần cải tổ.

"Vấn đề cốt lõi là cấu trúc thị trường. Chúng ta cần nhiều hàng hóa hơn, nhiều công ty lớn niêm yết hơn. Nếu dòng tiền quá lớn đổ vào một thị trường còn hạn chế về số lượng hàng hóa, rất dễ tạo ra bong bóng đầu cơ. Phát triển thị trường chứng khoán cần đi theo lộ trình có chiều sâu, không thể đốt cháy giai đoạn", ông Huy nói.