Phát triển đô thị, phát triển nông thôn là hai nhiệm vụ chiến lược bổ sung nhau, không thể tách rời

Ngày 17/9, tại Trụ sở Trung ương Đảng, Tổng Bí thư Tô Lâm chủ trì buổi làm việc với Ban Thường vụ Đảng uỷ Chính phủ, đánh giá việc triển khai thực hiện Nghị quyết số 19-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương và Nghị quyết số 06-NQ/TW của Bộ Chính trị.

Ngày 17/9, tại Trụ sở Trung ương Đảng, Tổng Bí thư Tô Lâm chủ trì buổi làm việc với Ban Thường vụ Đảng ủy Chính phủ, đánh giá việc triển khai thực hiện Nghị quyết số 19-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương về nông nghiệp, nông dân, nông thôn đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 và Nghị quyết số 06-NQ/TW của Bộ Chính trị về quy hoạch, xây dựng, quản lý và phát triển bền vững đô thị Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.

Dự buổi làm việc có các đồng chí Ủy viên Bộ Chính trị: Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính, Bí thư Đảng ủy Chính phủ; Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình, Phó Bí thư Thường trực Đảng ủy Chính phủ; các đồng chí Ủy viên Trung ương Đảng, lãnh đạo Văn phòng Trung ương Đảng, lãnh đạo các ban, bộ, ngành.

Báo cáo tại buổi làm việc, đại diện Ban Chính sách, Chiến lược Trung ương cho biết, trong 3 năm triển khai thực hiện Nghị quyết số 19-NQ/TW ngày 16/6/2022 của Ban Chấp hành Trung ương về nông nghiệp, nông dân, nông thôn đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, các cấp, các ngành quyết liệt triển khai thực hiện đồng bộ 5 quan điểm và 7 nhóm nhiệm vụ, giải pháp nêu trong nghị quyết theo định hướng mới của Đảng về phát triển “Nông nghiệp sinh thái, nông thôn hiện đại, nông dân văn minh”; tập trung hoàn thiện thể chế, pháp luật, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, huy động, phát huy các nguồn lực xã hội cho phát triển nông nghiệp, nông dân, nông thôn.

Sản xuất, kinh doanh nông nghiệp phát triển khá ổn định; duy trì tốt vai trò là trụ đỡ của nền kinh tế, góp phần ổn định kinh tế vĩ mô. Chuyển mạnh từ tư duy sản xuất nông nghiệp sang kinh tế nông nghiệp. Nông thôn chuyển biến rõ nét trên hầu hết các lĩnh vực; kết cấu hạ tầng kinh tế-xã hội phát triển nhanh. Nông dân ngày càng phát huy tốt hơn vai trò chủ thể, tích cực thực hiện chuyển đổi cơ cấu sản xuất, ứng dụng khoa học công nghệ, chuyển đổi số; đời sống vật chất và tinh thần được nâng cao. Thu nhập bình quân cư dân nông thôn năm 2024 là 54 triệu đồng/người/năm.

Tuy nhiên, nông nghiệp phát triển thiếu bền vững; cơ cấu, mô hình sản xuất chậm đổi mới, hiệu quả thấp. Kinh tế tập thể, hợp tác xã nông nghiệp phát triển chậm. Sử dụng tài nguyên chưa bền vững, còn lạm dụng hóa chất gây mất an toàn thực phẩm. Công nghiệp chế biến, bảo quản còn yếu; kết nối vùng và thị trường thiếu đồng bộ, chi phí logistics lớn; chuyển đổi số trong nông nghiệp chưa thực sự trở thành động lực phát triển. Xây dựng nông thôn mới còn chênh lệch lớn giữa các vùng; nhiều nơi chưa duy trì được kết quả nông thôn mới, còn nợ tiêu chí về môi trường, văn hóa, xã hội. Ô nhiễm môi trường nông thôn gia tăng; thiết chế văn hóa, giáo dục, y tế còn yếu kém. Lao động nông nghiệp vẫn chiếm tỷ trọng lớn. Nhiều địa phương chưa thực sự quan tâm đến sinh kế của người dân.

Về thực hiện Nghị quyết số 06-NQ/TW, ngày 24/1/2022 của Bộ Chính trị về quy hoạch, xây dựng, quản lý và phát triển bền vững đô thị Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, các cấp, ngành, địa phương cũng đã kịp thời thể chế hóa chủ trương của Đảng, ban hành cơ chế, chính sách huy động hiệu quả nguồn lực, nhất là từ khu vực tư nhân cho phát triển đô thị; đẩy mạnh cải cách thủ tục, phân cấp, phân quyền cho địa phương. Phát triển đô thị đạt nhiều thành tựu, hạ tầng và dịch vụ được cải thiện; nhiều khu đô thị mới hình thành, chỉnh trang đô thị được chú trọng; mô hình tự quản cộng đồng phát huy hiệu quả; thị trường bất động sản phát triển hài hòa. Đề án 1 triệu căn nhà ở xã hội cho người thu nhập thấp và công nhân khu công nghiệp đạt kết quả tích cực.

Từ ngày 1/7/2025, sau khi sắp xếp đơn vị hành chính, tỷ lệ đô thị hoá giảm mạnh xuống còn 36,6%. Việc này làm thay đổi mục tiêu của nghị quyết là có 950-1.000 đô thị vào năm 2025 và 1.000-1.200 đô thị vào năm 2030. Diện tích sàn nhà ở bình quân đầu người tại khu vực đô thị ước đến năm 2025 đạt 31,5 m2/người. Quy hoạch và quản lý thực hiện quy hoạch đô thị ở nhiều địa phương còn bất cập; quy hoạch thường xuyên bị điều chỉnh, chịu tác động chủ quan để phù hợp với các dự án cụ thể, làm ảnh hưởng đến tính chiến lược, tổng thể. Sự phân bổ trong hệ thống đô thị còn thiếu tính liên kết, các đô thị trung tâm chưa phân cấp rõ nét, chưa phát huy được vai trò kết nối vùng trong hệ thống đô thị.

Việc tổ chức xây dựng, quản lý phát triển đô thị còn yếu, nguồn lực đầu tư còn dàn trải. Khai thác, sử dụng không gian ngầm rất hạn chế. Hệ thống kết cấu hạ tầng thiếu đồng bộ, chưa theo kịp tốc độ đô thị hóa, chưa thực sự đi trước một bước. Tình trạng quá tải về hạ tầng, ùn tắc giao thông, ngập úng, thiếu hệ thống xử lý rác thải và nước thải, thiếu công trình công cộng, trường học, bệnh viện... khá phổ biến, nhất là tại Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh. Nhiều khu tái định cư xuống cấp nhanh; các khu vực dân cư cũ chậm được cải tạo…

Phát biểu kết luận buổi làm việc, Tổng Bí thư Tô Lâm ghi nhận, đánh giá cao các ý kiến trao đổi sâu sắc, làm rõ tình hình thực tiễn và những vấn đề đặt ra. Tổng Bí thư giao Đảng ủy Chính phủ chủ trì, phối hợp với các cơ quan, trong đó có Ban Chính sách, Chiến lược Trung ương, khẩn trương đánh giá 3 năm triển khai thực hiện Nghị quyết số 19-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương ương về nông nghiệp, nông dân, nông thôn đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045; giao Ban Chính sách, Chiến lược Trung ương chủ trì, phối hợp với các cơ quan, trong đó có Đảng ủy Chính phủ, đánh giá việc thực hiện Nghị quyết số 06-NQ/TW của Bộ Chính trị về quy hoạch, xây dựng, quản lý và phát triển bền vững đô thị Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.

Tổng Bí thư yêu cầu các cơ quan đánh giá khách quan, toàn diện tình hình và kết quả thực hiện các nghị quyết kể từ khi được ban hành đến nay; đồng thời nghiên cứu kỹ lưỡng những vấn đề mới đặt ra sau khi sắp xếp đơn vị hành chính và tổ chức chính quyền địa phương hai cấp, chỉ ra những vấn đề cần phải điều chỉnh và đối chiếu với những yêu cầu, nhiệm vụ phát triển trong giai đoạn mới, nhất là việc thực hiện hai mục tiêu phát triển đất nước; kết hợp tham khảo những xu hướng mới về phát triển đô thị, nông thôn hiện đại trên thế giới để bổ sung, sửa đổi các Nghị quyết số 19-NQ/TW, Nghị quyết số 06-NQ/TW, đáp ứng nhu cầu thực tiễn và góp phần phục vụ cho việc hoàn thiện thể chế pháp luật. Cùng với đó, việc ban hành tiêu chuẩn đơn vị hành chính, phân loại đô thị cần phải được ban hành sớm để triển khai các công tác có liên quan đến địa phương như thực hiện quy hoạch, định hướng phát triển, xây dựng, củng cố tổ chức bộ máy chính quyền vững mạnh.

Tổng Bí thư nhấn mạnh, phải nhận thức rõ phát triển đô thị, phát triển nông thôn là hai nhiệm vụ chiến lược bổ sung và hỗ trợ cho nhau, không thể tách rời. Đây không chỉ là vấn đề kinh tế-xã hội, mà là vấn đề an sinh, là chất lượng cuộc sống của người dân. Cần coi đô thị hiện đại và văn minh là động lực của phát triển; nông thôn giàu đẹp, văn hóa bền vững là hậu phương vững chắc. Do đó, trong quy hoạch, vấn đề đô thị và nông thôn phải được điều tiết bài bản để tạo nên một chỉnh thể thống nhất, phát triển cân bằng, hài hòa.

Thống nhất ban hành Kết luận của Bộ Chính trị, Tổng Bí thư yêu cầu các cơ quan nghiên cứu, thẩm định kỹ lưỡng những nội dung để trình, trong đó phải rõ những kết quả đạt được về phát triển đô thị, phát triển nông thôn, những mặt còn tồn tại, hạn chế và những yêu cầu phát triển mới, những quan điểm chỉ đạo mới để tiếp tục triển khai thực hiện hiệu quả các nghị quyết. Sau Đại hội XIV của Đảng, khi các nghị quyết đã triển khai thực hiện được 5 năm, các cơ quan tiếp tục xem xét, đánh giá tình hình, cập nhật quan điểm chỉ đạo của Trung ương, cân nhắc sự cần thiết ban hành nghị quyết mới cho phù hợp.

Tổng Bí thư nhấn mạnh, đây là những vấn đề rất lớn, rất khó, có tính chất chiến lược, cần tập trung cao trí tuệ, huy động sự tham gia của các chuyên gia, nhà khoa học và tham khảo kinh nghiệm quốc tế để tham mưu định hướng phát triển đô thị, nông thôn nước ta tương xứng với yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới.